سندرم قلب شکسته یک وضعیت زودگذر در قلب است که معمولاً به دلیل اضطراب و مشکلات عاطفی شدید اتفاق می‌افتد. همچنین ممکن است این وضعیت به دلیل بیماری جسمی جدی یا جراحی خاصی ایجاد شود. به این سندرم، کاردیومیوپاتی اضطرابی، کاردیومیوپاتی تاکاتسوبو یا سندرم بالونی آپیکال هم گفته می‌شود.
در سندرم قلب شکسته، ممکن است فرد دچار درد ناگهانی قفسه سینه شود یا احساس کند در حال سکته کردن است. شکستن قلب از نظر علمی به این معناست که تنها عملکرد طبیعی قسمتی از قلب به طور موقت از بین رفته است و پمپاژ انجام نمی‌دهد. این در حالی است که مابقی قسمت‌های قلب به عملکرد طبیعی خود ادامه می‌دهد و حتی با قدرت بیشتری از قبل منقبض می‌شود.
علائم سندرم تاکاتسوبو قابل درمان است و این وضعیت معمولاً طی روزها یا هفته‌ها خود به خود رفع می‌شود.
علائم سندرم قلب شکسته
علائم شکستن قلب می‌تواند شبیه سکته قلبی باشد. علائم شایع این سندرم شامل موارد زیر است:
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
البته باید توجه داشته باشید که هر نوع درد طولانی مدت یا مداوم قفسه سینه می‌تواند نشانه سکته باشد، بنابراین باید این دردها را جدی گرفت و در صورتی که دچار هر نوع درد قفسه سینه، ضربان قلب خیلی زیاد یا نامنظم یا تنگی نفس پس از یک واقعه استرس‌زا شدید بلافاصله با ۱۱۵ تماس بگیرید و یا به پزشک مراجعه کنید.
علت سندرم قلب شکسته
علت دقیق سندرم دل شکستگی هنوز شناخته نشده است. به نظر می‌رسد، در برخی افراد افزایش ناگهانی هورمون‌های استرس مثل آدرنالین باعث آسیب موقت قلب می‌شود. این که چطور این هورمون‌ها به قلب آسیب می‌زنند یا این که آیا عامل دیگری باعث ایجاد این وضعیت می‌شود، هنوز کاملاً مشخص نشده است.
تصور می‌شود تنگی موقت رگ‌های کوچک و بزرگ قلب هم نقشی در ایجاد این سندرم ایفا می‌کند. همچنین ممکن است ساختار عضله قلب در افرادی که دچار این سندرم می‌شوند تفاوت‌هایی نسبت به دیگران داشته باشد.
سندرم قلب شکسته معمولاً در پی یک اتفاق جسمانی یا عاطفی شدید رخ می‌دهد. برخی از محرک‌های بالقوه ایجاد کننده این حالت شامل موارد زیر است:
- مرگ یکی از عزیزان
- وحشت از یک تشخیص پزشکی
- خشونت‌های خانگی
- از دست دادن و یا حتی به دست آوردن مقدار زیادی پول
- دعوای شدید
- جشن‌های غافلگیر کننده
- سخنرانی کردن در عموم
- از دست دادن شغل یا مشکلات مالی
- طلاق گرفتن
- محرک‌های جسمانی مثل حمله آسم، شکستگی استخوان یا جراحی مهم
علاوه بر موارد گفته شده، ممکن است در موارد نادری، برخی از داروها از طریق افزایش ناگهانی هورمون‌های استرس، باعث ایجاد این وضعیت شوند. این داروها شامل:
- اپی نفرین (با نام تجاری EpiPen یا EpiPen Jr.)؛ این دارو برای درمان واکنش‌های حساسیتی شدید یا حمله آسمی شدید استفاده می‌شود.
- دولوکستین (با نام تجاری Cymbalta)؛ این دارو برای درمان مشکلات عصبی در افراد مبتلا به دیابت یا افراد مبتلا به افسردگی مصرف می‌شود.
- ونلافاکسین (با نام تجاری Effexor XR)؛ داروی ضد افسردگی است.
- لووتیروکسین (با نام تجاری Synthroid و Levoxyl)؛ در افرادی که غده تیروئید به درستی عمل نمی‌کند، از این دارو استفاده می‌شود.
- محرک‌های غیرقانونی و غیرتجویزی مثل مت‌آمفتامین و کوکائین
تفاوت سندرم قلب شکسته و حمله قلبی
به طور کلی حمله‌های قلبی به دلیل انسداد کامل یا نزدیک به کامل یکی از رگ‌های قلب ایجاد می‌شوند. این انسداد به دلیل تشکیل لخته خون در ناحیه‌ای از رگ که به دلیل رسوب چربی در دیواره آن (آترواسکلروز)، باریک شده است تشکیل شده است. این در حالی است که در قلب شکسته، اگرچه ممکن است خونرسانی در رگ‌های قلبی کاهش پیدا کرده باشد، اما مثل سکته قلبی رگ‌های قلب مسدود نشده است.
عوامل خطر
تعدادی از عوامل خطر سندرم قلب شکسته شامل موارد زیر است:
- جنسیت. این سندرم معمولاً بیشتر در زنان دیده می‌شود.
- سن. به نظر می‌رسد اغلب افرادی که دچار سندرم قلب شکسته می‌شوند، سن بالای ۵۰ سال دارند.
- سابقه مشکلات عصبی. افرادی که دچار بیماری‌های عصبی مثل آسیب مغزی یا تشنج و صرع هستند، بیشتر در معرض خطر این سندرم هستند.
- سابقه مشکلات روانی یا مشکل روانی فعلی. اگر فرد سابقه مشکلاتی چون اضطراب و افسردگی داشته باشد، احتمالاً بیشتر در معرض خطر سندرم قلب شکسته قرار دارد.
عوارض سندرم قلب شکسته
در موارد نادری این وضعیت می‌تواند کشنده باشد. با این وجود، بیشتر افرادی که سندرم قلب شکسته را تجربه می‌کنند به سرعت بهبود پیدا می‌کنند و دچار عوارض طولانی مدت نمی‌شوند.
عوارض دیگر این سندرم شامل:
- بازگشت مایع در ریه (ادم ریوی)
- افت فشار خون (هایپوتنشن)
- بی‌نظمی در ریتم و ضربان قلب
- نارسایی قلبی
همچنین ممکن است با وقوع دوباره شرایط استرس‌زا، فرد مجدداً دچار سندرم قلب شکسته شود. هرچند شانس وقوع چنین حالتی پایین است.
تشخیص سندرم قلب شکسته
اگر پزشک به سندرم قلب شکسته در فردی شک کند، با انجام آزمایش‌ها و تست‌های زیر می‌تواند به تشخیص قطعی برسد:
- تاریخچه بیماری‌ها و معاینه فیزیکی بیمار. علاوه بر انجام معاینه فیزیکی، پزشک درباره تاریخچه بیماری‌های دیگر از فرد سؤال می‌کند، به خصوص زمانی که فرد تا به حال علائم بیماری قلبی را تجربه کرده باشد. افرادی که دچار سندرم قلب شکسته شده‌اند معمولاً قبل از تشخیص این سندرم، هیچگونه علائمی از بیماری‌های قلبی نداشته‌اند. علاوه بر این‌ها، پزشک درباره تجربه استرس شدید در چند روز گذشته مثل مرگ یکی از عزیزان، از فرد سؤال می‌کند.
- الکتروکاردیوگرام (ECG) یا نوار قلب. در این آزمایش غیرتهاجمی و بی‌خطر، پزشک سیم‌های مخصوصی را به سینه فرد متصل می‌کند. این سیم‌ها ایمپالس‌های الکتریکی را که باعث ضربان قلب می‌شوند، دریافت می‌کنند و الکتروکاردیوگرام این پیام‌های الکتریکی را ضبط کرده و به صورت نوار قلب نمایش می‌دهد. پزشک با بررسی و تفسیر نوار قلب می‌تواند ریتم‌ها و ساختار غیر طبیعی قلب را تشخیص دهد.
- اکوکاردیوگرام. ممکن است پزشک برای بررسی این که آیا به دلیل این سندرم، قلب بزرگ شده است یا شکل غیر طبیعی پیدا کرده است، درخواست اکو بدهد. این تست هم بی‌خطر و غیر تهاجمی است. در این روش، با فرستادن موج فراصوت به قفسه سینه و دریافت بازتاب این امواج توسط دستگاه، تصویری با جزئیات از ساختار و عملکرد قلب به ما می‌دهد.
- آزمایش خون. افرادی که دچار سندرم قلب شکسته شده‌اند معمولاً در خون خود دارای مقادیر بیشتری از آنزیم‌های قلبی هستند.
- MRI قلب. در این روش، فرد بر روی تختی که در یک محفظه قرار دارد، دراز می‌کشد. این محفظه امواج مغناطیسی تولید می‌کند و در نهایت این امواج تصاویر دقیقی تولید می‌کنند و پزشک با بررسی این تصاویر، به تشخیص می‌رسد.
- آنژیوگرافی عروق کرونری. در این روش، ابتدا ماده حاجبی که توسط دستگاه تولید کننده اشعه X قابل شناسایی است، به درون عروق قلب تزریق می‌شود. سپس، دستگاه به سرعت تصاویر پشت سر هم می‌گیرد و در نهایت تصاویر دقیقی از عروق قلب به ما می‌دهد. از آن جایی که معمولاً سندرم قلب شکسته علائم و شکایاتی شبیه به سکته قلبی دارد، انجام آنژیوگرافی عروق کرونری قلب برای رد کردن سکته قلبی انجام می‌شود. در سندرم قلب شکسته معمولاً هیچ انسدادی در عروق خونی قلب وجود ندارد، در حالی که در افرادی که دچار سکته قلبی شده‌اند، معمولاً انسداد عروقی دیده می‌شود و این انسداد در آنژیوگرافی قابل رؤیت است. در صورتی که مشخص شود علائم فرد به دلیل سکته قلبی نیست، پزشک علائم فرد را از نظر سندرم قلب شکسته بررسی می‌کند.
درمان سندرم قلب شکسته
درمان استانداردی برای این سندرم وجود ندارد. پیش از تشخیص قطعی این سندرم، درمان مشابه درمان سکته قلبی است. بیشتر افراد تا زمان بهبودی در بیمارستان می‌مانند.
زمانی که مشخص شود فرد سندرم قلب شکسته دارد، پزشک احتمالاً تا زمانی که بیمار در بیمارستان بستری است، داروهای قلبی تجویز می‌کند. این داروها شامل مهار کننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)، بلوک کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II و بتا بلاکرها و دیورتیک‌ها است. این داروها فشار وارده به قلب را تا زمان بهبودی کاهش می‌دهند و می‌توانند از بروز حمله‌های بعدی جلوگیری کنند.
اغلب بیماران طی حدود یک ماه، به بهبودی کامل دست پیدا می‌کنند. بعد از گذشت حدوداً ۴ تا ۶ هفته از اولین علائم، لازم است مجدداً اکوکاردیوگرافی دیگری انجام شود تا اطمینان پیدا کنیم که بهبودی کامل حاصل شده است. باید از پزشک در مورد مدت زمان مصرف داروها پس از بهبودی سؤال کرد. در اغلب افراد، می‌توان بعد از سه ماه، مصرف این داروها را قطع کرد.
روش‌هایی که معمولاً برای درمان سکته قلبی انجام می‌شود، مثل بالن زدن رگ‌های قلب و قرار دادن استنت در قلب و یا حتی انجام جراحی، برای درمان سندرم قلب شکسته مفید نیستند. چون این روش‌ها برای درمان انسداد عروقی انجام می‌شوند و همان طور که گفته شد، در سندرم قلب شکسته انسداد عروقی رخ نمی‌دهد. البته انجام آنژیوگرافی برای تشخیص علت درد قفسه سینه مفید است.
زمان مراجعه به پزشک
سندرم قلب شکسته اغلب در اورژانس یا در بیمارستان تشخیص داده می‌شود، زیرا معمولاً علائمی مشابه سکته قلبی دارد.
در صورتی که دچار تجربه جدید درد قفسه سینه یا درد توجیه نشده قفسه سینه یا احساس فشار در این قسمت شده‌اید به طوری که این علائم بیشتر از چند دقیقه طول کشیده است، با اورژانس تماس بگیرید یا با یکی از نزدیکان خود سریعاً به بیمارستان بروید. زمان را تحت هیچ شرایطی تلف نکنید و از این که مشکل شما جدی نباشد نترسید و خجالت زده نباشید. حتی اگر درد قفسه سینه شما علتی به جز سکته قلبی داشته باشد، باید تحت معاینه قرار بگیرید تا علت این درد مشخص شود.
در صورت امکان، با یکی از اعضای خانواده یا دوستان نزدیک خود به بیمارستان بروید و تنها نباشید. داشتن همراه می‌تواند به دادن اطلاعات لازم به پزشک در حین معاینه کمک شایانی کند.
در راه بیمارستان، این اطلاعات را با همراه خود درمیان بگذارید:
- هرگونه علامتی که تجربه می‌کنید؛ همچنین مدت زمانی که هر یک از این علائم را پیدا کرده‌اید چقدر است.
- اطلاعات شخصی مهم؛ شامل هرگونه استرس شدید، مثل مرگ عزیزان یا تغییرات اخیر زندگی، مثل از دست دادن شغل را در اختیار فرد همراه خود قرار دهید.
- سابقه بیماری در خود و دیگر اعضای خانواده؛ شامل هرگونه مشکلات جسمانی که شما یا اقوام درجه یک شما در گذشته و اکنون دارند، مثل دیابت، کلسترول بالا و یا بیماری‌های قلبی. اطلاع پیدا کردن پزشک از هر نوع دارویی که مصرف می‌کنید، اعم از داروی تجویزی یا بدون نسخه، به تشخیص کمک می‌کند.
- هرگونه ضربه به قفسه سینه در روزهای اخیر؛ که ممکن است باعث آسیب داخلی مثل شکستن دنده یا فشرده شدن عصب باشد، باید ذکر شود.
زمانی که به بیمارستان منتقل شوید، به سرعت ارزیابی پزشکی شما انجام می‌شود. براساس نتایج حاصل از نوار قلب و آزمایش خون، پزشک احتمالاً به سرعت قادر خواهد بود سکته قلبی را تشخیص دهد یا رد کند و به دنبال دلایل دیگر درد شما بگردد. در این حالت شاید سؤالاتی برای شما پیش آمده باشد. در این صورت می‌توانید این سؤالات را از پزشک خود بپرسید:
- به نظر شما چه چیزی عامل این درد شده است؟
- آیا ممکن ات این علائم به خاطر مرگ ناگهانی همسرم باشد؟ چون من تا به حال چنین علائمی را تجربه نکرده بودم.
- چه آزمایشاتی را در این باره باید انجام دهم؟
- آیا باید در بیمارستان بستری شوم؟
- در حال حاضر چه درمانی باید انجام شود؟
- خطرات مرتبط با انجام این درمان‌ها چیست؟
- آیا ممکن است این حالت دوباره اتفاق بیافتد؟
- آیا لازم است بعد از بهبودی و بازگشت به منزل، محدودیت‌هایی در رژیم غذایی یا میزان فعالیت ورزشی معمولم ایجاد کنم؟
- آیا بعد از بازگشت به منزل، لازم است باز هم به متخصص مراجعه کنم؟
پزشک معالج هم احتمالاً سؤالات زیر را از شما می‌پرسد:
- شکایت اصلی شما چیست؟ چه علائمی دارید؟
- چه زمانی این علائم آغاز شد؟
- آیا این درد به جای دیگری از بدن شما تیر می‌کشد؟
- آیا درد قفسه سینه شما در هر ضربان قلب در یک لحظه بیشتر می‌شود؟
- درد خود را با چه کلماتی می‌توانید توصیف کنید؟
- آیا ورزش کردن و افزایش فعالیت جسمانی، این درد را بدتر می‌کند؟
- آیا در خانوده شما کسی سابقه مشکلات قلبی داشته است؟
- آیا شما در حال حاضر تحت درمان هستید یا اخیراً به خاطر بیماری خاصی درمان شده‌اید؟
- آیا تا به حال رفلاکس معدی-مروی توسط پزشک در شما تشخیص داده شده است؟
پیشگیری از سندرم قلب شکسته
سندرم تاکاتسوبو در برخی مواقع، دوباره اتفاق می‌افتد اما بیشتر افراد این سندرم را برای بار دوم تجربه نمی‌کنند. بسیاری از پزشکان درمان طولانی مدت با داروهای بتا بلاکر یا داروهای مشابهی که آسیب بالقوه هورمون‌های استرس بر روی قلب را خنثی می‌کنند، توصیه می‌نمایند. شناخت و مدیریت استرس در زندگی هم یکی از راه هایی است که می‌تواند از این سندرم پیشگیری کند، هرچند تاکنون شواهدی این مسئله را اثبات نکرده است.
