خلاصه
خستگی چشم یک وضعیت شایع است که هنگام استفاده بیش از حد از چشم رخ می‌دهد، مانند رانندگی‌های طولانی مدت ، خیره شدن به صفحه کامپیوتر یا دیگر دستگاه‌های دیجیتال.
خستگی چشم می تواند آزاردهنده باشد. اما معمولا ً جدی نیست و اگر چشمانتان را استراحت دهید یا راه‌های دیگری را برای کاهش ناراحتی چشمتان امتحان کنید، برطرف می‌شود. در برخی موارد خستگی چشم می تواند نشان دهنده یک مشکل زمینه‌ای در چشم باشد که در این صورت نیاز به درمان خواهد داشت.
علائم خستگی چشم
علائم و تظاهرات خستگی چشم عبارتند از:
- درد، خستگی، سوزش یا خارش چشم
- خشکی یا آبکی بودن چشم
- تاری دید یا دوبینی
- سردرد
- درد گردن ، شانه‌ها یا پشت
- افزایش حساسیت به نور
- دشواری در تمرکز
- سختی در باز نگهداشتن چشم‌ها
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
اگر ترفند‌های خود مراقبتی خستگی چشم شما را تسکین نداد، به پزشک مراجعه کنید.
علت خستگی چشم
از علل شایع خستگی چشم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خیره شدن به صفحه نمایش دستگاه‌های دیجیتال
- مطالعه بی وقفه و بدون استراحت چشم
- رانندگی طولانی مدت و انجام فعالیت هایی مانند خیره شدن و …
- قرار گرفتن در معرض نور شدید یا خیره کننده
- تلاش برای دید در نور بسیار کم رنگ
- داشتن یک مشکل زمینه‌ای در چشم، مانند خشکی چشم یا اختلال در دید (دید اصلاح نشده)
- استرس یا خستگی
- قرار گرفتن در معرض جریان هوای خشک از یک فن، سیستم گرمایشی یا تهویه
استفاده از کامپیوتر و دستگاه‌های دیجیتال
استفاده گسترده از رایانه‌ها و دیگر دستگاه‌های دیجیتال یکی از شایع ترین علل خستگی چشم است. انجمن اپتومتریست‌های آمریکا این مشکل را تحت عنوان «سندرم بینایی کامپیوتر» یا خستگی چشم دیجیتال نام گذاری کرده است. افرادی که روزانه دو ساعت یا بیشتر بی وقفه به صفحه نمایش‌ها نگاه می کنند، بیشتر در معرض این وضعیت قرار دارند.
نگاه به کامپیوتر بیشتر از مطالعه و خواندن از متن کاغذ باعث خستگی چشم می‌شود زیرا:
- کاهش پلک زدن هنگام استفاده از کامپیوتر (پلک زدن و بازوبسته کردن چشم‌ها کلید مرطوب کردن چشم است)
- نگاه به صفحه نمایش دیجیتال با فاصله یا زاویه نامناسب
- وجود بازتابش و نورهای خیره کننده در آن
- وجود کنتراست ضعیف بین متن و پس زمینه
در برخی موارد یک مشکل زمینه‌ای چشم مانند عدم تعادل عضلانی چشم یا دید اصلاح نشده می تواند باعث بوجود آمدن یا بدتر شدن خستگی چشم شود.
برخی عوامل دیگر که می توانند این وضعیت را بدتر کنند عبارتند از:
- خیره شدن به روی صفحه نمایش
- حالت بدنی نامناسب
- مشکل در تنظیمات workstation کامپیوتر شما
- جریان داشتن هوا، مانند تهویه یا فن
عوارض خستگی چشم
خستگی چشم پیامدهای جدی یا درازمدت ندارد، اما می تواند آزاردهنده و ناخوشایند باشد. در نتیجه فرد توانایی و تمرکز خود را از دست می‌دهد.
تشخيص خستگی چشم
چشم پزشک شما سوالاتی را در مورد عواملی که احتمال می‌دهد علت بروز علائم شما می‌شوند از شما خواهد پرسید. او همچنین ممکن است یک معاینه چشم ، مانند آزمایش بینایی انجام خواهد داد.
درمان خستگی چشم
به طور کلی درمان خستگی چشم به تغییر در عادت‌های روزانه و محیط شما تمرکز می‌کند. گاها ممکن است نیاز باشد مشکل زمینه‌ای چشم درمان شود.
در برخی افراد، استفاه از عینکی‌های مخصوص برای فعالیت‌هایی نظیر استفاده از کامپیوتر و مطالعه، به کاهش خستگی چشم کمک می کند. پزشک همچنین ممکن است از شما بخواهد که چشم‌هایتان را به طور منظم استراحت دهید تا بتوانید به تمرکز چشم در فواصل مختلف و بهبود عملکرد آن کمک کنید.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
نکات زیر را برای کاهش خستگی چشم یا برطرف کردن آن فراموش نکنید:
- نور ورودی به چشم را تنظیم کنید. در هنگام تماشای تلویزیون، روشنایی اتاق را در حالت متوسط حفظ کنید تا دید برای چشم‌ها راحت‌تر شود.
در هنگام مطالعه از روی کاغذ یا انجام کارهایی که مجبور هستید از نزدیک نگاه کنید، سعی کنید منبع نور را پشت سر خود قرار دهید تا نور روی کاغذ یا صفحه کارتان هدایت شود. اگر پشت میز مطالعه می‌کنید، از یک لامپ سرپوش دار در مقابل خود استفاده کنید. سرپوشی که روی لامپ قرار دارد از تابش مستقیم نور به چشمان شما جلوگیری می‌کند.
- استراحت کنید . هنگام انجام کار دقیق با فاصله چشمی کم، استراحت‌های گاه به گاه را فراموش نکنید و با تمرکز کردن به فواصل دور از صفحه دیجیتال، چشمانتان را استراحت دهید.
- محدود کردن زمان نگاه به صفحه نمایش. این امر به ویژه برای کودکان بسیار مهم است زیرا معمولا این افراد نکات مربوط به فاصله و زمان نگاه به مونیتور و استراحت‌های منظم چشم را رعایت نمی‌کنند.
- از اشک مصنوعی استفاده کنید. اشک‌های مصنوعی به صورت آزاد به فروش می‌رسند و می توانند به جلوگیری از خشکی چشم و تسکین آن کمک کنند. حتی زمانی که احساس خستگی چشم نمی‌کنید نیز می‌توانید از آنها استفاده کنید زیرا خاصیت مرطوب کنندگی بالایی دارند و از عود علائم خستگی چشم جلوگیری می‌کنند.
می‌توانید از پزشک جویا شوید که کدام قطره چشم بهترین گزینه برای وضعیت شما است. قطره های روان کننده فاقد نگهدارنده می توانند در موارد نیاز مورد استفاده قرار گیرند. اگر قطره‌هایی که استفاده می‌کنید حاوی مواد نگهدارنده هستند، بیش از چهار بار در روز از آن ها استفاده نکنید. از مصرف قطره‌های برطرف کننده قرمزی چشم پرهیز کنید زیرا این مواد علائم خشکی چشم را شدیدتر می‌کنند.
- کیفیت هوای فضای اطراف خود را بهبود ببخشید. تغییراتی که ممکن است به جلوگیری از خشکی چشم کمک کنند عبارتند از مرطوب کننده‌ها، تنظیم ترموستات برای کاهش وزش هوا و قرار نگرفتن در معرض دود. اگر سیگاری هستید، سعی کنید آن را ترک کنید. تغییر مکان صندلی به منطقه‌ای متفاوت که باعث کاهش میزان وزش هوای خشک به چشم‌ها و صورت شود، می‌تواند بسیار مفید باشد.
- از مناسب‌ترین عینک‌ها برای وضعیت خود استفاده کنید. در صورتی که از عینک را لنز استفاده می‌کنید و کارهایتان را با کامپیوتر انجام می‌دهید، سعی کنید از عینک‌ها یا لنزهایی استفاده کنید که برای کار با کامپیوتری طراحی شده باشند. می‌توانید از یک اپتومتریست در مورد پوشش لنزها و رنگ آنها، که ممکن است تاثیرگذار باشند، پرس و جو کنید.
نکات کار با کامپیوتر
استفاده از کامپیوتر یکی از علل شایع خستگی چشم می‌باشد. در صورتی که پشت یک میز و با کامپیوتر کار می‌کنید, روش‌های خودمراقبتی و خانگی را برای بهبود وضعیت چشم و کاهش خستگی چشم رعایت کنید:
- پلک زدن باعث در رفتن خستگی چشم می‌شود. بسیاری از مردم هنگام کار با کامپیوتر کمتر از حد معمول پلک می زنند که این کار باعث خشکی چشم‌ها می‌شود. باز و بسته کردن چشم‌ها به تولید قطره و اشک در چشم کمک می‌کند که چشم‌ها را مرطوب و سالم نگه می‌دارد . سعی کنید هنگام کار با کامپیوتر، پلک زدن را به یک عادت همیشگی تبدیل کنید.
- چشم‌هایتان را استراحت دهید. در طول روز، نگاهتان را از مانیتور جدا کنید و به چشمانتان استراحت دهید. سعی کنید قانون ۲۰-۲۰-۲۰ را رعایت کنید؛ به این شکل که پس از هر ۲۰ دقیقه کار، به مدت ۲۰ ثانیه به وسیله‌ای در فاصله ۲۰ فوتی (۶ متری) نگاه کنید.
- روشنایی محیط را به دقت تنظیم کنید و نورهای خیره کننده را کاهش دهید. نورهای شدید و خیره کننده می‌توانند چشم‌ها را تحت فشار قرار دهند و باعث دشواری دید صفحه نمایش شوند. به طور کلی جدی‌ترین مشکلات مربوط به منابع نور از طرف بالا یا پشت سر شما می‌شود: از جمله روشنایی فلورسنت و نور خورشید. سعی کنید تعدادی از چراغ‌های بالای سرتان یا همه آنها را خاموش کنید.
اگر برای نوشتن یا خواندن به نور نیاز دارید، از یک چراغ مطالعه رومیزی و قابل تنظیم استفاده کنید. پرده ها را ببندید و از قرار دادن مانیتور خود به طور مستقیم در مقابل پنجره یا دیوار سفید اجتناب کنید. می‌توانید از کاورهای ضدتابش خیره کننده روی صفحه نمایش استفاده کنید.
- مانیتور خود را تنظیم کنید. مانیتور را درست در مقابل خود و به فاصله طول یک دست قرار دهید به طوری که بالای صفحه نمایش درست در مقابل یا اندکی زیر سطح چشم باشد. صندلی‌های قابل تنظیم نیز به حفظ بهترین وضعیت استفاده از کامپیوتر کمک می‌کنند.
- از هولدر کاغذ استفاده کنید. اگر حین استفاده از کامپیوتر نیاز دارید گاها به کاغذ یا یک نوشته نگاه کنید، آن را بر روی هولدر یا نگه دارنده کاغذ قرار دهید. برخی از هولدرها گونه‌ای طراحی شده‌اند تا بین صفحه کلید و مانیتور قرار گیرند ولی انواع دیگر هولدرها را می توانید کنار کامپیوتر و روی میز استفاده کنید. از مناسب‌ترین هولدر استفاده کنید. هدف این است که میزان نیاز به تنظیم مجدد چشم و دفعات حرکت گردن و سر کاهش یابد.
- تنظیمات صفحه نمایش خود را درست کنید. اندازه قلم و نوشته‌ها را بزرگ کنید تا خواندن برایتان راحت‌تر شود. کنتراست و روشنایی صفحه را در مناسب‌ترین سطح قرار دهید.
روش‌های جایگزین درمان خستگی چشم
برخی از علائم مربوط به خستگی چشم ممکن است با استفاده از محصولات طبیعی مانند عصاره بلوبری و امگا ۳ اسیدهای چرب موجود در روغن ماهی بهبود یابند (البته مطالعات پیرامون آن همچنان ادامه دارد). در صورتی که به مکمل‌های تسکین دهنده علائم خستگی چشم نیاز دارید، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
آمادگی‌های لازم برای ملاقات با پزشک
اگر دچار ناراحتی در چشم، سردرد یا تغییرات بینایی هستید و این علائم با روش‌های خودمراقبتی بهبود نمی‌یابند، به یک پزشک مراجعه کنید.
در ادامه برخی از اطلاعات مورد نیاز جهت آمادگی‌های لازم پیش از مراجعه به پزشک آورده شده است.
اقدامات شما پیش از مراجعه به پزشک
- لیستی از تمامی علائم خود تهیه کنید و ذکر کنید از چه زمانی شروع شده‌اند.
- اطلاعات پزشکی خود را یادداشت کنید، مواردی از جمله هر گونه بیماری دیگر، داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید.
- یک برنامه روزانه از زمانی که صرف فعالیت‌های خسته کننده چشم می‌کنید (مانند نگاه به مونیتور، مطالعه و نگاه به نورهای خیره کننده) تهیه کنید.
- سوالاتی را که ممکن است از پزشک داشته باشید بنویسید. نوشتن لیست سوالاتی که ذهنتان را درگیر کرده می‌تواند شما را در استفاده بهینه از وقت یاری کند.
در مورد خستگی چشم ، سوالاتی که می‌توانید از پزشک داشته باشید عبارتند از:
- علت اصلی علائم من چه چیزی است؟
- علل احتمالی دیگری نیز وجود دارد؟
- براي تشخيص قطعی به چه آزمايش‌هایی نیاز دارم؟
- چه رویکرد درمانی را توصیه می‌کنید؟
- چه تغییراتی می توانستم در محیط کار یا خانه‌ام (از جمله میز کامپیوتر) ایجاد کنم تا به کاهش علائم کمک کنم؟
- چه اقدامات خودمراقبتی دیگری ممکن است به من کمک کند؟
- آیا لازم است برای پیگیری‌های بیشتر مجددا مراجعه کنم؟
- آیا لازم است به یک متخصص مراجعه کنم؟
اقدامات پزشک
پزشک شما ممکن است تعدادی سوال از شما بپرسد، مانند:
- علائم شما چه مواردی هستند؟
- چه زمانی برای اولین بار متوجه این علائم شدید؟
- آیا علائم شما در طول زمان تغییر کرده است؟
- ناراحتی شما چقدر شدید است؟
- از کامپيوتر استفاده ميکنيد؟ اگر چنین است، صفحه آن چگونه تنظیم شده‌است؟
- آیا محیطی که در آن کار می‌کنید یک تهویه ، فن یا دریچه هوای دارد که باعث وزش باد به صورتتان شود؟
- هر روز چقدر وقت صرف دستگاه‌های دیجیتال می‌کنید؟
- چه چیزهایی علائمتان را شدیدتر می‌کنند؟
- چه چیزهایی علائمتان را تسکین می‌دهند؟
- آخرین باری که معاینه چشم (تست بینایی) انجام دادید چه زمانی بود؟
