گوش درد یکی از علائم آزار دهنده‌ای است که ممکن است علل مختلفی داشته باشد. عفونت گوش یکی از علل شایع آن است. عوغنت گوش خود ممکن است عوارضی را به دنبال داشته است. یکی از خطرناک‌ترین این عوارض ماستوئیدیت و التهاب استخوان ماستوئید است. ماستوئیدیت ممکن است علل دیگری نیز داشته باشد اما بیشتر پس از عفونت گوش میانی اتفاق می‌افتد. در این مقاله به بررسی این عارضه، علائم و روش‌های درمان می‌پردازیم.
ماستوئیدیت چیست
یکی از مهم‌ترین ساختارهای گوش داخلی استخوان ماستوئید می‌باشد. اگرچه این ساختار استخوان نامیده می‌شود، اما ساختاری مشابه سایر استخوان‌های دیگر بدن را ندارد. استخوان ماستوئید از کیسه‌های هوا شبیه به اسفنج ساخته شده است و مانند اکثر استخوان‌ها جامد و سفت نیست.
ماستوئید برای عملکرد مناسب باید هوا را از قسمت‌های دیگر گوش از جمله شیپور استاش دریافت کند. شیپور استاش گوش میانی را به پشت گلو متصل می‌کند. در صورت بروز عفونت گوش میانی و انسداد لوله استاش، ممکن است استخوان ماستوئید دچار عفونت شود.
علت ماستوئیدیت
شایع‌ترین علت ماستوئیدیت عفونت گوش میانی‌اسنت که درمان نشده است. بدون درمان، ماستوئیدیت به گوش داخلی منتقل شده و به کیسه‌های هوایی استخوان ماستوئید حمله می‌کند. این فرآیند می‌تواند موجب تحلیل استخوان ماستوئید شود.
اگرچه این بیماری در کودکان شیوع بیشتری دارد، اما در بزرگسالان نیز ممکن است بروز یابد.
علائم ماستوئیدیت
علائم ماستوئیدیت همانند علائم عفونت گوش است و عبارتند از:
- تخلیه ترشحات از گوش درگیر
- درد گوش
- تب
- سردرد
- کاهش شنوایی در گوش درگیر
- قرمزی، تورم و حساسیت در ناحیه پشت گوش درگیر
در برخی موارد، ماستوئیدیت ممکن است منجر به تشکیل آبسه مغز یا سایر عوارض در جمجمه شود. این شرایط با علائمی مانند سردردهای شدید و تورم پشت چشم ظاهر می‌شود. این تورم به عنوان پاپیل ادما نامیده می‌شود.
نحوه تشخیص
اگر فرد علائمی عفونت گوش را داشته باشد، پزشک گوش و سر بیمار را از نظر گسترش عفونت به استخوان ماستوئید معاینه می‌کند.
استخوان ماستوئید در گوش داخلی قرار دارد و به همین دلیل ممکن است عفونت آن قابل مشاهده نباشد. در این حالت ممکن است پزشک برای تشخیص ماستوئیدیت آزمایش‌های دیگری را درخواست کند از جمله:
- شمارش گلبول‌های سفید به منظور تایید وجود عفونت
- سی‌تی اسکن از گوش و سر
- MRI از گوش و سر
- رادیوگرافی از جمجمه
اگر آزمایشات تشخیص ماستوئیدیت را قطعی کند، ممکن است پزشک پونکسیون کمری را توصیه کند. این تست به شما اجازه تشخیص وجود عفونت در ستون فقرات را می‌دهد.
درمان ماستوئیدیت
ماستوئیدیت نوعی التهاب استخوان ماستوئید و بیماری است که می‌تواند زندگی فرد را به خطر بیندازد. برای درمان اولیه عفونت شدید ممکن است بیمار در بیمارستان بستری شود. هنگام بستری بیمارستانی آنتی‌بیوتیک داخل وریدی تجویز خواهد شد. پس از ترخیص نیز لازم است تا در خانه به مدت چند روز آنتی‌بیوتیک خوراکی مصرف شود.
اگر با درمان آنتی‌بیوتیکی عفونت درمان نشود، ممکن است جراحی لازم باشد. ممکن است پزشک به روش جراحی بخشی از استحوان را برداشته و عفونت تخلیه شود. همچنین ممکن است درمان موفقیت آمیز به تخلیه گوش میانی از مایعات آلوده نیزا باشد.
عوارض مرتبط با عفونت استخوان ماستوئید
درمان ماستوئیدیت ممکن است دشوار باشد زیرا استخوان ماستوئید در عمق گوش قرار دارد. اگر درمان موثر نباشد یا عفونت پیش از آسیب به ماستوئید درمان نشود، ممکن است مشکلات جدی برای فرد ایجاد شود. این مشکلات عبارتند از:
- سرگیجه یا سبکی سر
- فلج صورت
- از دست دادن شنوایی
- مننژیت؛ عفونت باکتریایی در غشاهای پوشاننده مغز و نخاع
- آبسه اپی‌دورال؛ کالکشن چرک خارج از مغز و نخاع
- سپسیس؛ گسترش عفونت به سراسر بدن
روش‌های پیشگیری
با درمان موثر تمامی عفونت‌های گوش می‌توان از ماستوئیدیت پیشگیری کرد. در صورت ابتلا به عفونت گوش باید فوراً مراقبت‌های پزشکی لازم را دریافت کرده و به توصیه‌های پزشک عمل کرد. این ممکن است شامل مصرف آنتی بیوتیک خوراکی به مدت ۷ تا ۱۰ روز باشد.
پیش آگهی ماستوئیدیت
در صورت بروز ماستوئیدیت، مداخله زودهنگام برای جلوگیری از آسیب دائمی ضروری است. حتی اگر درمان موفقیت آمیز باشد، امکان بروز دوباره‌ی عفونت وجود دارد. پزشکان باید بیماران مبتلا را پیگیری کرده و از نبود عفونت راجعه و گسترش آن اطمینان حاصل کنند.
