همۀ ما خمیازه می‌کشیم، مخصوصاً در آغاز روز و در پایان شب. مفهوم این خمیازه‌ها چیست؟ خستگی؟ کسالت؟ کمبود اکسیژن؟ حقیقت این است که دامنۀ اطلاعات ما درمورد خمیازه بسیار محدود می‌باشد.
خمیازه همیشه نشانۀ خواب نیست، چراکه حتی خمیازۀ اولِ صبح، بسیار هم شایع است. فرضیه‌های قدیمی، حول این فرض می‌گردیدند که خمیازه، صرفاً نشانۀ کمبود اکسیژن یا افزایش سطح دی‌اکسیدکربن خون است. دلیل آن هم به مکانیسم تنفس در هنگام خمیازه کشیدن ربط داده می‌شد (ورود اکسیژن و خروج دی‌اکسیدکربن). این نکته هم بدیهی است که در هنگام خمیازه کشیدن، هوای بیشتری نسبت به تنفس عادی، وارد ریه‌ها می‌شود. با در نظر گرفتن این موارد می‌توان گفت تئوری‌های قدیمی منطقی هستند. اما فرضیه‌های «منطقی»، الزاماً «درست» نیستند. این فرضیه با انجام آزمایشی رد شد که در آن خمیازه کشیدن آزمایش‌شوندگان با افزایش سطح اکسیژن، کاهش، یا با افزایش سطح دی‌اکسیدکربن، افزایش نیافت.
فرضیۀ دیگر درمورد خمیازه کشیدن، این کار را نوعی مکانیسم برای جلوگیری از آتلکتازی (شُش‌چسبیدگی) می‌دانست. ریه پر از کیسه‌های هوایی کوچک است، اما همۀ این کیسه‌های هوایی، پر از هوا نیستند و یک کیسۀ هوایی بدون هوا، مانند یک بادکنک خالی است. در این حالت دو دیوارۀ کیسۀ هوایی روی یکدیگر می‌خوابند و این با تداوم این امر، دیواره‌ها چسبنده می‌شوند و باز شدن کیسه‌های هوایی دشوار می‌شود. خمیازه این کیسه‌های هوایی را باز می‌کند و مانع روی هم خوابیدن دیواره‌های آن‌ها می‌شود. از این فرضیه می‌توان در توجیه دلیل کم‌عمق بودن و کوتاهی نفس به هنگام خستگی و کسالت استفاده کرد.
فرضیۀ دیگر، خمیازه را هشداری برای خواب‌آلود بودن می‌داند. به‌عنوان مثال، خمیازه کشیدن در هنگام رانندگی، به شما هشدار می‌دهد که ممکن است به خواب بروید، درنتیجه شما را تا زمان استراحت، هشیارتر نگه می‌دارد. خمیازه کشیدن با انقباض ماهیچه‌ها، کشیدگی مفاصل و افزایش ضربان قلب مرتبط است، درنتیجه به هشیاریِ بیشتر شخص کمک می‌کند.
در پایان لازم به ذکر است که خمیازه می‌تواند نشانۀ بیماری نیز باشد. با این که به سختی می‌توان خمیازه کشیدن را در زمرۀ علائم اولیه قرار داد، اما خمیازه کشیدنِ بیش از اندازه در افراد مبتلا به MS، ALS و پارکینسون مشاهده شده‌است.
