انتشار این مقاله


علت فراموشی خواب چیست؟ چرا نمی‎توانیم رویاهای خود را به یاد بیاوریم

به نظر می‎رسد که بعضی از افراد نمی‎توانند رویاهای شبانه‎ی خود را به‎یاد بیاورند اما علل آن چه می‎تواند باشد؟

شما یک‎سوم عمر خود را در خواب می‎گذرانید که مقدار قابل توجهی از آن شامل رویاپردازی می‌شود. اما بیشتر اوقات خوابی را که دیده‎اید نمی‎توانید به یاد بیاورید. علت فراموشی خواب چیست؟

حتی در بعضی از روزها که با خاطره‎ی خوبی از خوابتان بیدار شده و آن خاطره در ذهنتان شناور باشد باید بدانید که در کمتر از یک دقیقه رویایتان از ذهنتان پرواز کرده و به خانه‎ی رویاها خواهد رفت و شما بازهم چیزی را به یاد نخواهید آورد!
شما اگر در طول روز به صورت مکرر کارهایی را فراموش کنید سریعا به پزشک مربوطه مراجعه خواهید کرد اما چرا فراموش کردن رویاهای شبانه امری عادی به نظر می‎رسد؟

توماس آندریلون – محقق علوم اعصاب – می‎گوید:

انسان‎ها استعداد فراموشی سریع رویاهای خود را دارند. افرادی که رویاهای خود را بعد از بیداری گزارش نمی‎کنند، سریع‎تر و راحت‎تر از دیگران آن‎ها را فراموش خواهند کرد.

به نظر مشکل است که افراد رویاپردازی شبانه‎ی خود را باور داشته باشند اما چیزی از آن به یاد نیاورند! اما تحقیقات نشان‎داده که حتی افرادی که کوچکترین چیزی از رویاهای خود دو طول سال‎ها به یاد ندارند، اگر در زمان درستی بیدار شوند می‎توانند آن‎ها را به یاد بیاورند.


مقاله‎ی مرتبط: چرا رویا می‌بینیم؟


علت دقیقی برای این بیانیه وجود ندارد اما محققان با بررسی فعایت‎های مغزی در طول خواب توانسته‎اند تا بعضی از سوالات مربوطه به فراموشی رویا را توجیه کنند.

شما بیدارید، اما هیپوکامپ‎تان چطور؟!

با توجه به گفته‎ی Journal Neuron، هنگام خواب تمام ناحیه‎های مغز همزمان غیرفعال نمی‎شوند. محققان معتقدند که آخرین ناحیه از مغز که غیرفعال می‍شود، هیپوکامپ (Hippocampus) است. هیپوکامپ ساختاری خمیده بوده که در هر نیمکره‎ی مغز قرار داشته و وظیفه‎ی آن انتقال اطلاعات از قسمت خاطرات کوتاه‎مدت به بلندمدت است.

پس می‎توان گفت که اگر هیپوکامپ آخرین ناحیه باشد که به خواب می‎رود بنابراین آخرین ناحیه است که بیدار می‎شود! طبق نظر آندریلون، هنگامی که شما بیدار می‎شوید و خاطره‎ای از رویای‎تان در سر دارید، این خاطره کوتاه‎مدت بوده و از آن جایی که هیپوکامپ هنوز به طور کامل بیدار نشده است بنابراین مغز نمی‎تواند خاطره را حفظ کند و شما آن را فراموش خواهید کرد.

این نظریه می‎تواند علت زودگذر بودن خاطره‎های باقی‎مانده از رویا را توجیه کند اما به این معنی نمی‎تواند باشد که هیپوکامپ در کل طول شب غیرفعال می‎ماند. درواقع هیپوکامپ حتی در طول شب هم فعال بوده و به ذخیره‎ی خاطرات گذشته و تقویت آن‎ها میپردازد در نتیجه به خاطرات و تجربیات جدیدی که درحال به‎وجود آمدن‎اند توجهی نمی‎کند!

آندریلون می‎گوید:

بعضی مطالعات بر روی مغز نشان داده که در بعضی از مراحل خواب، هیپوکمپ اطلاعاتی را به کورتکس مغز میفرستد اما در ازای آن چیزی از کورتکس دریافت نمی‎کند.

به نظر می‎رسد که این رابطه‌ی یک‎طرفه برای طولانی‎مدت کردن خاطره‎ها به‎کار می‎رود اما با توجه به اینکه در طول خواب، هیپوکمپ خاطرات و اطلاعات جدیدی دریافت نمی‎کند بنابراین راهی برای طولانی‎مدت کردن آن‎ها باقی نمی‎ماند.

بعد از بیداری فرد، مغز نیاز به ۲ دقیقه برای فعال کردن مکانیسم کد کردن خاطرات دارد. در سال ۲۰۱۷ تحقیقی که در آن محققان الگوی خواب ۱۸ نفری را که ادعا می‎کردند رویای شبانه‎ی خود را تقزیبا هر روز می‎توانند به یاد بیاورند، انجام گرفت. این محققان در کنار آن ۱۸ نفر، الگوی خواب ۱۸ نفری را که هیچ چیز از رویای خود به یاد نداشتند را نیز مورد بررسی قرار دادند.

محققان طی این بررسی متوجه شدند که افرادی که رویای خود را می‎توانستند به یاد بیاورند، در مقایسه با ۱۸ فرد دیگر در طول شب بارها بیدار می‎شوند. این بیداری در طول شب برای ۱۸ نفر اول تقریبا به مدت ۲ دقیقه و برای ۱۸ نفر دیگر که چیزی به یاد نداشتند به طور میانگین ۱ دقیقه ثبت شد.

سوپ عصبی

ناتوانی مغز افراد در کد کردن خاطرات جدید در طول خواب، می‎تواند مرتبط با تغییر مقدار دو نوروترنسمیتر باشد. استیل‎کولین و نورآدرنالین که برای به یاد آوردن خاطرات بسیار مهم‎اند، در هنگام خواب مقدارشان به طور چشمگیری کاهش می‎یابد.

هگامی که فرد وارد مرحله‎ی REM خواب می‎شود اتفاق جالبی در مغز رخ می‎دهد. در این مرحله که رویاهای واضح و زنده‎ شروع به پدیدار شدن می‎کنند، میزان استیل‎کولین به حد طبیعی و نرمال خود میرسد اما نورآدرنالین همچنان در مقادیر کم باقی می‎ماند.


مقاله‎ی مرتبط: ۵ حقیقت کوتاه در مورد خواب: خواب REM خلاقیت را تقویت می‎کند!


محققان معتقدند که بررسی‎های بیشتری بر روی این مکانیسم باید انجام شود اما می‎توان این مکانیسم را مرتبط با فراموشی رویاهای شبانه دانست.

استیل‎کولین با افزایش خود باعث بیدار و فعال شدن کورتکس می‎شود درحالی که کمبود میزان نورآدرنالین انسان را از به یاد آوردن خاطرات بد و غیرقابل تحمل در طول خواب منع می‎کند.

در بعضی از مواقع رویاها غیرقابل ذخیره‎سازی‌اند

آیا به یاد دارید که امروز صبح، هنگام مسواک زدن به چه چیزی فکر می‎کردید؟! انسان هر زمان در حال فکر کردن به چیزی است اما همه‎ی آن‎ها را به یاد نمی‎آورد چرا که بعضی از آن‎ها  از نظر مغز برای ذخیره شدن، ضروری و مهم نیستند.

ارنست هارتمن معتقد است که بعضی از رویاها مخصوصا رویاهای دنیوی همانند خیال‎پردازی و تفکرات عادی روزانه‎اند که مغز آن‎ها را بی‎ارزش دانسته و بنابراین آن‎ها را ذخیره نمی‎کند.

اما به نظر می‎رسد که رویاهایی که بیشتر واضح، احساسی، منسجم و منطقی‎اند بهتر در یاد می‎مانند. شاید علت این موضوع این است که این رویاها بیشتر باعث بیدار شدن و از خواب پریدن فرد می‎شوند و یا اینکه این رویاها به خاطر داشتن داستان تمیز و واضح راحت‎تر قابل ذخیره‎سازی هستند.

اگر شما علاقه‎مند به به‎یاد آوردن رویاهای خود هستید می‎توانید راه‎کارهایی را امتحان کنید.طبق نظر روبرت استیک‎گلد، نوشیدن یک لیوان آب قبل از خواب، می‎تواند در به‎یاد آوردن رویاها به شما کمک کند چرا که با نوشیدن آب شما مجبور به بیدارشدن و استفاده از دستشویی خواهید شد. این بیدارشدن‎های شبانه مرتبط با به‎یاد آوردن رویاها هستند. شما می‎توانید قبل از خواب مدام با خود تکرار کنید که ” من باید این رویا را به خاطر بسپارم ” ، این روش ممکن است مغز را مجبور به ذخیره‎ی رویا بکند.


مقاله‎ی مرتبط: می‌خواهید خواب‌هایتان را به یاد آورید؟ ویتامین B6 مصرف کنید


از راهکارهای دیگر می‎توان به تکرارکردن رویا در ذهن اشاره کرد. محققان معتقدند که اگر فرد پس از بیدار شدن همانطور دراز کشیده و چشمان خود را ببندد و رویای خود را بار دیگر در ذهن خود مرور کند، درواقع با این کار این فرصت را به هیپوکمپ مغز خواهد داد تا خاطره‎ی جدید را دریافت و ذخیره کند.

یسرا واعظ


نمایش دیدگاه ها (0)
دیدگاهتان را بنویسید