کاهش مبتلایان به ویروس زیکا (Zika) ، تحقیقاتی که در مقیاس بزرگ انجام می‌شوند را تهدید می‌کند.
عفونت به ویروس زیکا در دوران بارداری باعث بروز نواقصی در نوزادان می‌شود، کاهش مبتلایان به زیکا ،یعنی ما احتمالا نخواهیم توانست این نواقص را شناسایی کنیم.
تحقیقات به دنبال کاهش شدید مبتلایان به عفونت زیکا، برای استخدام افراد و مبتلایان جدید، دچار مشکل شده‌اند.
محققان هشدار داده‌اند تحقیقات بر روی هزاران زن باردار که با هدف شناسایی رابطه بین عفونت زیکا و ناهنجاری‌های مادرزادی شروع شده بودند، ممکن است به دلیل کاهش شدید مبتلایان به این عفونت، به نتایج صحیح و متقن منتهی نشوند.
این پیشرفت غیرمنتظره، مطالعه ی بیماری را سخت‌تر کرده است و احتمال دارد آزمایشاتی را که با هدف تولید واکسن‌هایی که می‌توانند در زمان شیوع فراگیر ویروس، جان زنان بیمار را نجات دهند، انجام می‌شوند را مختل کنند.
اولیور برادی اپیدمیولوژیستی از دانشگاه لندن می‌گوید:
“ما می‌توانیم مورد‌های کم و کمتری از بیماری را، مخصوصا در جنوب برزیل که فکر می‌کردیم امسال دومین محل شیوع فراوان زیکا خواهد بود، شناسایی کنیم.”
از سال ۲۰۱۵ به بعد، ۷۰ کشور در جهان موارد عفونت به ویروس زیکا را که توسط پشه‌ها منتقل می‌شود را گزارش کرده‌اند؛ که بیشترین گزارش و همه‌گیری در آمریکای جنوبی و حوزه ی دریای کارائیب بوده است.
مطالعه بر روی تاریخچه بیماری نشان می‌دهد که ویروس اولین بار در سال ۲۰۱۳ و اوایل ۲۰۱۴ به برزیل وارد اما تا نیمه‌های سال ۲۰۱۵ شناسایی نشد. این ویروس با گستره‌ای از نواقص مادرزادی از جمله میکروسفالی، در نوزادانی که مادرانشان در دوران بارداری به ویروس مبتلا شده بودند، مرتبط است که این نواقص با عنوان ‘سندرم زیکای مادرزادی‘ شناخته می‌شوند. اما اطلاعات قابل اعتماد درباره ی این ناهنجاری‌ها و نواقص کم است و جمع‌آوری چنین اطلاعاتی، از اهداف مطالعات بر روی مبتلایان است.
دو تا از بزرگترین تحقیقات در این زمینه، حدود ۱۰۰۰۰ نفر یا بیشتر از زنان باردار را استخدام کردند. مطالعه بر روی نوزادان و مادران مبتلا به زیکا(ZIP) در ماه ژوئن سال گذشته توسط سازمان سلامت ملی آمریکا(NIH) و یک آژانس علمی ملی در برزیل به نام Fiocruz آغاز شد که حدود ۳۰۰۰ زن باردار را استخدام کرده و مورد ارزیابی و آزمایش قرار می‌داد.
تحقیق دیگر تازه شروع به استخدام افراد کرده است. این آزمایش با نام ZIKAlliance شناخته می‌شود و توسط ائتلافی متشکل از ۵۳ مرکز تحقیقی، با بودجه‌ای معادل ۱۲ میلیون یورو(۱۳/۵ میلیون دلار) در ماه دسامبر و از طرف اتحادیه ی اروپا شروع شده است. هر دو تحقیق، در چند پایگاه مطالعاتی در جنوب آمریکا و حوالی دریای کارائیب در حال اجرا هستند.
اما به دنبال کاهش شدید مبتلایان جدید به ویروس Zika، به نظر می‌رسد ZIKAlliance باید در برنامه‌اش تجدید نظر کند. Xavier de Lamballerie ، مشاور علمی ائتلاف و ویروس‌شناسی از دانشگاه Aix-marcseille و سازمان INSERM فرانسه می‌گوید:
“ما تلاشمان را خواهیم کرد و به دنبال مورد‌های جدید خواهیم بود، اما اگر مبتلایان جدید خیلی کم باشند، به هدف مورد نظرمان نخواهیم رسید.”
برنامه ی ZIKAlliance قصد دارد تمام موارد عفونت به ویروس را در نواحی ای که تحقیق در حال انجام است، پیدا کند و بر تمرکز بر محل‌هایی که زیکا قبلا در آنها نادرتر بوده است -مثل بولیوی- و احتمال شیوع زیکا در آینده در آنها وجود دارد، تاکید می‌کند. وی می‌گوید:
“ما همان‌جایی با موارد جدید بیماری مقابله می‌کنیم که آنها وجود دارند. این تلاشی در برابر زمان خواهد بود.”
به گفته ی Anthony Fauci، کارگردان بخش حساسیت و بیماری‌های عفونی NIH، برنامه ی ZIP نیز با کمبود موارد ابتلای جدید مواجه است. وی می‌گوید:
“اگر این نکته را که کمبود مورد جدید، به دست آوردن اطلاعات منطقی درباره ی بیماری را سخت‌تر می‌کند را در نظر نگیریم، کم شدن موارد جدید ابتلا، برای جمعیت خوب است.”
وی همچنین می‌افزاید کمبود موارد جدید بیماری، تحقیقات درباره ی واکسن‌های آزمایشی جدید را هم تحت تاثیر قرار خواهد داد. یکی از این نوع تحقیقات که توسط NIH انجام می‌شد، فاز دوم آزمایش VRC 405 است که در ماه مارس شروع شده و قصد دارد از ۴۹۰ داوطلب از ۷ کشور در آمریکا نام‌نویسی کند.
اما فاسی می‌گوید که جمع‌آوری اطلاعات کافی بسیار سخت است، در جاییکه تعداد افراد آلوده به ویروس از جایی به جای دیگر و در زمان‌های مختلف، فرق می‌کند و در زمان‌های مختلف بسیار کاهش می‌یابد، جمع‌آوری اطلاعات همیشه یک مشکل خواهد بود.
“این ریسکی است که شما می‌پذیرید؛ گاها شما احتمال می‌دهید که تحقیقی دو سال طول بکشد، اما تحقیق در نهایت ۴ یا ۵ سال طول می‌کشد. اما ما امیدوار هستیم که در نهایت بتوانیم به اطلاعات مفیدی برسیم.”
اپیدمیولوژیست‌ها می‌گویند آنها مطمئن نیستند چرا موارد ابتلا به ویروس که توسط پشه منتقل می‌شود، چنین چشمگیر کاهش یافته است و اینکه آیا در منطقه‌ای از آمریکای جنوبی دوباره افزایش خواهد یافت یا خیر. بیماری اغلب، نشانه‌های خاصی ایجاد نمی‌کند، در نتیجه بسیاری از موارد ابتلای جدید، به صورت ناشناخته باقی می‌مانند؛ این کاهش شدید در آمریکا ممکن است بدین معنی باشد که ویروس خودش جلوی شیوعش را گرفته است، چون افراد کافی و زیادی نسبت به آن مقاوم شده‌اند.
آزمایشات مقیاس بزرگ، به صورت غیر قابل جایگزینی، مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا سازماندهی شوند. اما تاخیراتی که برای کسب مجوزات اخلاقی و سایر موافقت‌ها در کشور میزبان تحقیق، ایجاد شده‌اند، این مسیر را بیش از پیش کند کرده‌اند. وی یادآور می‌شود که ممکن است گسترش پایگاه‌های تحقیق در سراسر جهان بتواند به حل این موضوع کمک کند.
“تلاش ما این است که انعطاف پذیری لازم را در سیستم ایجاد کنیم، جایی که شما بتوانید جاهای خالی را بر اساس شیوع بیماری پرکنید.”
محققان هنوز هم امیدوارند حتی با وجود کاهش چشمگیر مبتلایان جدید، این تحقیقات بتوانند نتایج خوب و قابل اعتمادی ایجاد کنند. بر اساس تجربه ی بدست آمده از شیوع بیماری‌های مختلف مثل اِبولا، اصلی‌ترین آژانس‌های تحقیقاتی و گروه‌های درگیر در مبارزه علیه زیکا، سال گذشته بر روی شیوه‌ها و طرح‌های اصلی انجام تحقیق توافق کردند. این بدین معنی است که اطلاعات خام حاصل از دو برنامه ی ZIP و ZIKAlliance ، مانند اطلاعات حاصل از سایر برنامه‌ها و تحقیقات همراه، قابل جمع شدن برای افزایش اندازه نمونه هستند.
“این اولین بار است که ما به این درجه ی بالا از هماهنگ‌سازی در اجرای یک تحقیق در سطح جهانی، رسیده‌ایم.”
