آلارم ساعت زنگ می‌خورد، بیدار می‌شوید، اما هنوز هم خواب‌آلود هستید، چرا؟ صبح‌ها خواب‌آلود بودن هیچ حسی بوجود نمی‌آورد ولی اگر شب ۸ ساعت کامل خوابیده باشید، آیا نباید سرحال، باانرژی و حواس جمع بیدار شوید؟
راه های زیادی برای توضیح این چراها وجود دارد (البته با فرض این که از هیچ مشکل نارکولپسی و نارسایی تنفسی در طول خواب رنج نمی‌برید). در ادامه برخی از دلایل خستگی در هنگام بیدارشدن، حتی با وجود خواب کافی معرفی شده‌اند.
با دکتر مجازی همراه باشید.
پاسخ زیستی-عصبی
در طول چند ساعت قبل از این که از خواب بیدار شوید، بیشتر وقت خود را در خواب REM و رویاپردازی به سر می‌برید. مغز شما هنگام رویاپردازی بسیار فعال است و مقدار زیادی مولکول ATP برای انرژی مصرف می‌کند. A در ATP مخفف آدنوزین است؛ تولید و آزادسازی آدنوزین در مغز به فعالیت‌های متابولیکی در هنگام خواب بستگی دارد و بین افزایش سطح آدنوزین در مغز و افزایش خوابآلودگی رابطه‌ی مستقیمی وجود دارد. چرا؟ آدنوزین نوروترنسمیتری است که فعالیت نورون هایی را که شما را محرک، دقیق و حواس جمع می‌کند، مهار می‌سازد. شما بخاطر آدنوزینی که در هنگام رویاپردازی در مغزتان جمع میشود، خواب آلود بیدار می‌شوید.
مقاله‌ی مرتبط: چرا خواب انواع مختلفی دارد؟
شب با چه کسی خوابیده‌اید؟
زوج هایی که باهم می‌خوابیدند از نظر کیفیت خواب مورد بررسی قرار گرفتند برای تصحیح تعادل خواب REM و NON-REM و همچنین دیدگاه ذهنی خود آنان از اینکه چطور می‌خوابند. برای زنان هم‌خوابی با یک مرد تاثیر منفی بر کیفیت خوابشان داشت؛ حتی با وجود داشتن رابطه‌ی جنسی قبل خواب که اثرات منفی ذهن زنان را کاهش میدهد، باز هم تعادل خواب REM و NON-REM آنها طبیعی نبود. برعکس، برای مردان وجود شریک زن در کنارشان، بازده خوابشان را کاهش نمی‌دهد؛ صرف نظر از این که رابطه‌ی جنسی داشته‌اند یا نه. در مقایسه با زنان، ارزیابی ذهنی کیفیت خواب مردان هنگامی که تنها می‌خوابند، پایین است. بنابراین مردان از خواب با زنان سود می‌برند اما زنان سودی ندارند مگر این که قبل خواب رابطه‌ی جنسی داشته باشند.
شب دیر خوابیده‌اید؟
افرادی ترجیح می‌دهند تا دیروقت بیدار بمانند، تمایل دارند صبح دیرتر بیدار شوند و هم از نظر ذهنی و هم جسمی در طول ظهر و عصر به بهترین شکل کار کنند. افراد ظهرخیز نسبت به افراد صبح‌خیز بیشتر از بی‌خوابی، عدم کار در طول روز و اضطراب مرتبط با خواب رنج می‌برند. دیر خوابیدن با کاهش حجم هیپوکامپ در افراد جوان و سالم همراه است. کوچک شدن هیپوکامپ با اختلالات یادگیری و حافظه در ارتباط است.
شب گرسنه خوابیده‌اید؟
آن چه قبل خواب می‌خورید ممکن است فرصت داشتن خواب شبانه‌ی خوب را افزایش میدهد. مطالعات اخیر نشان می‌دهند خوردن چیزی شیرین قبل خواب ممکن است به کاهش خوابآلودگی کمک کند. بالا بردن سطح قند خون باعث افزایش فعالیت نورون‌هایی میشود که خواب را افزایش می‌دهند. این نورون‌ها در ناحیه‌ای از مغز زندگی می‌کنند که فاقد سد خونی-مغزی است، بنابراین وقتی وجود قند را در خون احساس می‌کنند باعث ایجاد خواب آلودگی می‌شوند. این می‌تواند دلیل احساس خواب آلودگی بعد صرف وعده‌ی غذایی بزرگ باشد. این فقط یکی از شواهدی است که نشان میدهد مغز نیازمند قند برای حفظ عملکرد طبیعی خود است. با افزایش سن ریتم خواب طبیعی بطور افزاینده مختل میشود و منجر به خواب آلودگی در طول روز میشود.
نداشتن خواب کافی چه پیامدی دارد؟
اگر چه دانشمندان دقیقا کشف نکردند که چرا می‌خوابیم ولی یافته‌اند که هر شب به ۶ تا ۸ ساعت خواب نیاز داریم. نداشتن خواب کافی ما را بیشتر به دعوا و تمرکز بر روی خاطرات و احساسات منفی سوق میدهد. اختلالات احساسی احتمالا به خاطر عدم توانایی لوب فرونتال در کنترل سیستم لیمبیک احساسات ماست. همچنین کمتر قادر به پیگیری مکالمات خواهیم بود و احتمال دارد تمرکز خود را هنگام مکالمه از دست دهیم. محرومیت از خواب ظرفیت حافظه را مختل می‌کند و باعث میشود اتفاقاتی را که در واقع روی نداده‌اند به یاد آوریم. محرومیت شدید خواب باعث اختلال در تصمیم‌گیری و ایجاد توهم های دیداری میشود. نداشتن خواب کافی شما را در معرض ابتلا به اختلالات خودایمنی، سرطان، سندرم متابولیکی و افسردگی قرار میدهد. چرا؟ برخی از مطالعات اخیر نشان می‌دهند خواب برای پاکسازی مغز از پروتئین‌های غیر طبیعی و شاید سمی که می‌توانند انباشته و سبب افزایش احتمال ابتلا به زوال عقلی در پیری شود، مهم است.
مقاله‌ی مرتبط: علت خوابآلودگی و کرختی فصل بهار چیست؟
