دهليز چپ يكى از چهار حفرهی قلب بوده که در بالا سمت چپ واقع شده است، حفرههای پایینی قلب نیز بطن نام دارند. سمت راست قلب مسئول خونرسانی به ششهاست که اکسیژن را طی فرآیند ترکیب با اکسیژن (oxygenation) از ریه میگیرد. سمت چپ قلب خون را به بقیهی اندامهای بدن میرساند. بیماریهای قلبی متعددی موجب تورم دهلیز چپ میشوند که به این تورم و بزرگ شدگی enlargement دهلیز چپ گویند که موارد مختلفی چون فیبریلاسیون بطنی و نارسایی قلبی باعث آن میشود.در این مقاله در مورد علل بزرگ شدن دهلیز چپ، علائم و درمان صحبت خواهیم کرد.
علائم
کسی که دهلیز چپش بیش از حد معمول بزرگ شده همیشه دارای علائم نیست، بسیاری از افراد وقتی برای بیماریهای دیگر تست داده، متوجه این مشکل میشوند. در زیر علائم شایع بزرگی دهلیز چپ ذکر شده است:
تنگی نفس
خستگی
ضربان قلب سریع و بی قاعده (تپش)
بیاشتهایی یا تهوع
سرگیجه
تجمع مایع و ادم
افزایش وزن
درد قفسه سینه
غش
علل
اندازهی دهلیز چپ بستگی به اندازهی بدن هر فرد دارد و با افزایش سن تغییر میکند. شرایطی که موجب افزایش اندازهی دهلیز چپ میشوند عبارتند از:
فشار خون بالا
افزایش اندازهی دهلیز چپ به پزشکان کمک میکند بیماریهای قلبی عروقی مانند حملات قلبی را پیش بینی کنند. تحقیقات نشان میدهند بین بزرگی دهلیز چپ و فشار خون بالا درمان شده و درمان نشده ارتباط وجود دارد. تشخیص بزرگی دهلیز چپ به پزشکان کمک میکند خطر ابتلا به حمله قلبی را در بیماران با فشار خون بالا پیش بینی کنند.
مشکلات دریچهی میترال
خون دارای اکسیژن بالا از طریق دریچهی میترال از دهلیز چپ به بطن چپ میریزد. بنابراین مشکلات دریچهی میترال میتواند منجر به بزرگی دهلیز چپ شود.
شرایط احتمالی چون:
تنگی میترال زمانی که دریچه باریک شده و عبور خون از دهلیز به بطن را دشوار میسازد.
برگشت خون از دریچهی میترال وقتی خون از بطن چپ به دهلیز چپ نشت میکند. در افراد سالم دریچهی میترال تنها به یک جهت باز شده و خون از دهلیز وارد بطن میشود. اگر تنگی میترال یا برگشت خون شدید باشد انتقال خون از دهلیز به بطن دشوار خواهد بود. دهلیز چپ برای جبران فشار افزایش یافته در زیر بزرگ میشود.
مقالۀ مرتبط: بیماری دریچه های قلبی
اختلال عملکرد بطن چپ
اختلالات بطن چپ به این صورت است که بطن قادر به دریافت خون از دهلیز نیست در این صورت نیز افزایش فشار در دهلیز چپ موجب بزرگی آن میشود.
تشخیص
پزشک برای تشخیص بزرگی دهلیز چپ از اکوکاردیوگرام استفاده میکند. در این تست از امواج با فرکانس بالا یا امواج اولتراسوند برای تهیهی تصاویر قلب استفاده میشود. برای انجام این تست، فرد بایستی روی میز دراز بکشد، یک تکنیسین آموزش یافته دیسکهای کوچک فلزی که الکترود نامیده میشوند را به قفسهی سینه میچسباند سپس یک پروب کوچک که امواج صوتی را تولید میکند بر روی قفسهی سینه به حرکت درمیآورد. این امواج صوتی از قلب خارج شده و ضمن بازگشت به پروب تصاویر مربوطه را ایجاد میکنند. اکوکاردیوگرام آسیبی ایجاد نمیکند و عوارض جانبی ندارد. پزشک ممکن است برای تشخیص MRI و CT scan تجویز کند.
عوارض جانبی
بزرگ شدن دهلیز چپ با عوارض زیر همراه است:
فیبریلاسیون دهلیزی
علت فیبریلاسیون دهلیزی یا A-fib ضربان قلب نامنظم (آریتمی) است. نزدیک ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر با این بیماری درگیر هستند. A-fib میتواند منجر به لخته شدن خون، سکته مغزی، نارسایی قلب و سابر بیماریهای قلبی شود. مطالعات متعدد نشان میدهند میان بزرگی دهلیز چپ و فیبریلاسیون دهلیزی ارتباط وجود دارد. به طور کلی افزایش اندازهی دهلیز احتمال فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش میدهد.
سکته مغزی
سکته مغزی سومین علت مرگ در ایالات متحده آمریکا بوده و عوارض جانبی و ناتوانیهای شدیدی را موجب میشود. اگرچه درک ارتباط بزرگی دهلیز چپ و سکته مغزی پیچیده است. فیبریلاسیون دهلیزی احتمال ابتلا به سکته را افزایش میدهد. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان میدهد دهلیز چپ بزرگ برای سکته مغزی یک مارکر است.
مقالۀ مرتبط: ویتامین D ممکن است به پیشگیری از نارسایی قلبی بعد از سکتهی قلبی کمک بکند!
نارسایی قلبی
بزرگی دهلیز چپ میتواند نشانهی نارسایی احتقانی قلب باشد. نارسایی قلب زمانی اتفاق میافتد که فرد قدرت پمپاژ خون کافی برای رفع نیاز بدن را نداشته باشد. نارسایی قلبی میتواند منجر به خستگی، افزایش وزن، تجمع مایع در ریهها، کبد و پاها شود. با پیشرفت بیماری تنگی نفس و آریتمی نیز اضافه خواهند شد.
درمان
هیچ درمان مشخصی برای یزرگی دهلیز چپ وجود ندارد. با این وجود، پزشکان بر شناسایی و درمان علت اصلی تمرکز کردهاند.
درمان فشار خون بالا شامل موارد زیر است:
مصرف داروها مانند بتا بلاکرها، مهارکنندههای ACE و مسدودکنندههای کانال کلسیم
داشتن یک رژیم غذایی سالم با نمک کم
ورزش منظم
محدود کردن الکل
ورزش منظم
مدیریت استرس
حفظ وزن سالم
ترک سیگار
درمان تنگی دریچهی میترال شامل موارد زیر است:
مصرف دیورتیک برای کاهش تولید مایعات
مصرف رقیقکنندههای خون برای جلوگیری از تشکیل لخته
جراحی تعویض دریچهی میترال
درمان نشت خون به علت برگشت دریچهی میترال شامل موارد زیر است:
مصرف داروهای ضدانعقاد برای جلوگیری از تشکیل لخته
جراحی تعویض دریچهی میترال
استفاده از مهارکنندههای آنزیم angiotensin-converting (ACE)
مصرف بتا بلاکرها
استفاده از ایملنتهای دفیبریلاتور (ICD)
ICD یک دستگاه باتری دار بوده زیر پوست به کار گذاشته شده و سیمهای نازک آن به قلب میرسد. این دسنگاه ضربان قلب فرد را دنبال کرده و برای اصلاح هر گونه ریتم خطرناک از شوک الکتریکی استفاده میکند.
مقالۀ مرتبط: آیا مواد غذایی ضد التهاب وجود دارند که به پیشگیری از بیماریهای قلبی کمک کنند؟
پیشگیری
برخی تغییرات در سبک زندگی، خطر ابتلا به بیماریهای مرتبط با افزایش اندازهی دهلیز چپ را کاهش میدهند. به عنوان مثال:
کنترل فشار خون بالا و کلسترول بالا
مصرف رژیم غذایی سالم سرشار از میوه و سبزیجات
کاهش یا حذف الکل
ترک سیگار
ورزش منظم
کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن
مدیریت استرس
در حالیکه اکثر افرادی که دهلیز چپ بزرگی دارند، علامتی نشان نمیدهند. این مشکل خود نشانهی یک بیماری قلبی است. درمان بیماریهای قلبی متاثر از بزرگی دهلیز چپ از تغییرات ساده در سبک زندگی تا جراحی متفاوت است. بنابراین تشخیص صحیح اهمیت بالایی دارد.