تمام کسانی که تاکنون مدیتیتور بوده و یا ورزش یوگا را چه به مدت کوتاه و چه بلند انجام داده‌اند معتقدند که مدیتیشن باعث افزایش تمرکز می‌شود. اما هیچ تحقیقی در گذشته تاثیر تنفس را بر میزان توجه و تمرکز در مغز اثبات نکرده بود، تا وقتی که تحقیق جدیدی در زمینه‌ی تاثیر نوروفیزیولوژیکال تنفس کنترل شده بر مغز تحت بررسی قرار گرفت.
اخیرا مطالعات نشان داده است که انجام یوگا به مدت ۲۵ دقیقه می‌تواند موجب افزایش عملکرد مغز و انرژی بدن شود. این ورزش همچنین می‌تواند میزان مقاومت فرد را در مقابل استرس‌ها افزایش دهد که این مقاومت در سلول‌های بدن نیز مشاهده شده است. محققان متوجه شده‌اند که با انجام این ورزش میزان تغییرات ژنتیکی حاصل از استرس در سلول‌ها به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. علاوه‌بر‌این، فواید ورزش یوگا می‌تواند به عنوان راه حلی برای جوان ماندن و عقب انداختن روند پیری استفاده شود.
مطالعات گذشته نشان داد که با انجام این ورزش، مغز به مدت طولانی‌تری نسبت به سایر افراد- سالم و جوان می‌ماند، اما این مطالعه فقط بر اساس شواهد صورت گرفته و علت آن مشخص نبود. خوشبختانه طی مطالعات اخیر انجام شده توسط مایکل ملنیچک که منجر به کشف ارتباط بین تنفس کنترل شده و تاثیر نوروفیزیولوژیکی آن بر بدن بود، می‌توان علتی را برای چگونگی سالم و جوان ماندن مغز در این تحقیق پیدا کرد.
در این تحقیق که در ژورنال Psychophysiology منتشر شد، ملنچوک به تاثیر تنفس کنترل شده بر روی نوروترنسمیتر نورآدرنالین یا همان هورمون استرس، که موجب افزایش ضربان قلب و گشادی مردمک چشم در هنگام هیجان می‌شود، اشاره کرد. محققان در این تحقیق همچنین به موضوعاتی از قبیل تاثیر نورآدرنالین بر ایجاد ارتباطات جدید بین سلول‌های مغزی و چگونگی تغییر میزان این نوروترنسمیتر در ناحیه‌ی لوکوس کورولئوس مغز اشاره کردند. این ناحیه، مکانی برای ساخت نوروترنسمیتر نورآدرنالین بوده و به عنوان محلی مرتبط با تنفس و میزان توجه فرد شناخته شده است.ملنچوک می‌گوید:
نورآدرنالین منجر به اقدام همه جانبه در مغز می‌شود. هنگامی که ما تحت استرس قرار می‌گیریم میزان زیادی نورآدرنالین ترشح شده که منجر به حواس پرتی و عدم تمرکز می‌شود. و همینطور هنگامی که احساس تنبلی می‌کنیم این نوروترنسمیتر به میزان کمی تولید شده که این هم منجر به عدم تمرکز خواهد شد. نوروترنسمیتر نورآدرنالین یک محدوده‌ی مشخصی داشته که باید در همان محدوده ترشح شود تا میزان عواطف و تفکر و حافظه‌ی فرد در حد استاندارد و کنترل شده‌ای قرار گیرد.
مقاله‌ی مرتبط: ۱۰ راهکار برای افزایش IQ، تمرکز و خلاقیت شما
برای سنجش میزان تاثیر تنفس کنترل شده بر میزان توجه (منطقه‌ی لوکوس کورولئوس) و همینطور ارتباط آن با نورآدرنالین، محققان از روش تصویر برداری از نورون‌های مغزی(neuroimaging) و اندازه‌گیری میزان گشاد‌شدگی مردمک چشم افراد درهنگام انجام آزمون‌های مورد نیاز تمرکز بالا، استفاده کردند. محققان با استفاده از این روش‌ها توانستند الگوی تنفسی ، سرعت عکس‌العمل و میزان توجه افراد را بسنجند.
ملنچوک و همکارانش با مطالعه‌ی نتایج به دست آمده به نکته‌ای دست یافتند که کسانی که نتایج موفق آمیزتری در آزمون‌ها داشتند، الگوی تنفسی‌شان با میزان توجه آن ها همگام بود.به این صورت که با هر بار دم میزان فعالیت ناحیه‌ی لوکوس کورولئوس مغزشان افزایش و با هر بازدم میزان فعالیت آن کاهش می‌یافت که همان‌طور که اشاره شد این محل با تمرکز ارتباط دارد. ملنچوک می‌گوید:
این به این معنی است که میزان توجه و تمرکز ما بر روی مسائل تحت تاثیر تنفس ما است و کاهش یا افزایش میزان آن، تحت کنترل این سیکل تنفسی است. بنابراین می‌توان با کنترل تنفس و توجه به آن میزان تمرکز را بهبود بخشید و با توجه به رابطه‌ی دو طرفه ی مستقیم بین تنفس و تمرکز، با افزایش تمرکز، تنفس شما نیز منظم خواهد شد که برای سلامتی مفید است. تمام این تحقیقات دلیل سالم و جوان ماندن مغز بسیاری از کسانی که مدیتیشن یا ورزش یوگا را انجام می‌دهند، اثبات کرد.
ایان روبرتسون نیز با بررسی الگوهای تنفسی و مطالعه درباره‌ی نحوه‌ی کنترل آن (پرانایاما) متوجه وجود ارتباط بسیار قوی بین الگوی تنفس با میزان تمرکز و عواطف فرد شد.
نتایج این تحقیقات می‌تواند برای افرادی که مشکل در تمرکز داشته و یا در سن پیری قرار داشته و می‌خواهند از زوال مغزی جلوگیری کنند، مفید باشد، چرا که روبرتسون معتقد است روند زوال عقلی در کسانی که به طور مرتب مدیتیشن انجام می‌دهند بسیار کند‌تر از سایر افراد همسن‌شان رخ می‌دهد. هرچه مغز شما جوان‌تر بماند ریسک ابتلا به آلزایمر و فراموشی‌هایی از این قبیل کاهش خواهد یافت.
درنهایت، نتایج این تحقیقات نشان داد که تنفس می‌تواند میزان ترشح یک نوروترنسمیتر طبیعی را در مغز کنترل کند. نورآدرنالین اگر در محدوده‌ی مناسبی ترشح شود می‌تواند منجر به تقویت مغز و ایجاد پیوند‌های جدیدی بین سلول‌های مغزی شود که برای حافظه و تمرکز بسیار مفید خواهد بود.
