اگر شما هم عینکی هستید، برایتان خبر خوبی داریم: شما احتمالاً باهوش‌تر از یک فرد عادی هستید. بر اساس نتایج مطالعه‌ای که اخیراً در ژورنال Nature Communications منتشر شده، عینکی بودن با سطوح بالاتری از هوش در ارتباط است. که البته همۀ افراد عینکی (از جمله خودم) این مطلب را از پیش می‌دانستند! مگر نه؟
در این مطالعه، که جزو بزرگ‌ترین پژوهش‌هایی است که در این زمینه انجام شده، محققین دانشگاه ادینبورگ داده‌های ژنتیکی و شناختی مربوط به ۳۰۰ هزار فرد بین ۱۶ تا ۱۰۲ سال را مورد ارزیابی قرار دادند. داده‌های مذکور در جریان پروژۀ بزرگ و طولانی‌مدت بیوبانک بریتانیا جمع‌آوری شده بوده‌اند. نتایج ارزیابی این داده‌ها حاکی از آن می‌باشد که هم‌پوشانی معناداری بین عملکرد شناختی عمومی، سرعت واکنش دادن به محرک‌ها و متغیرهای سلامت نظیر: بینایی، فشار خون بالا و طول عمر، برقرار است. به طور ویژه، افراد باهوش با ۳۰ درصد احتمال بیشتر ممکن است دارای ژن‌هایی باشند که نیاز به عینک زدن را ایجاب نماید.
با این که هوش بالاتر با ضعف بینایی در ارتباط است، اما افراد باهوش (یا بهتر است بگوییم افراد عینکی) از یک‌سری امتیازهای بسیار مطلوب برای سلامتی برخوردارند. پژوهشگران در ادامۀ ارزیابی‌های خود دریافتند که نوعی ارتباط منفی بین سطح عملکرد شناختی و مشکلات سلامت، نظیر: آنژین صدری، سرطان ریه و افسردگی، برقرار می‌باشد.
مقاله مرتبط: عینک‌های شیشه کهربایی ممکن است به درمان بی‌خوابی کمک کنند
البته، باید توجه داشت که این روابط صرفاً در همان حد رابطه باقی مانده، و حقیقت اثبات شده محسوب نمی‌شوند. به علاوه، بخش بزرگی از هوش ما آدم‌ها را خصوصیات شخصی تشکیل می‌دهد که اندازه‌گیری و بررسی آن، اگر غیرممکن هم نباشد، بسیار دشوار است. از سوی دیگر، ارتباط دادن هوش به DNA ممکن است به درگیری‌های بین نژادی منجر شود! (و به همین جهت بهتر است از آن پرهیز نماییم).
حال ژنتیک را فراموش کنید، افراد عینکی برای باهوش‌تر دیده شدن اصلاً به ژن نیاز ندارند! شواهد تجربی فراوانی حاکی از آن است که عینک زدن (حتی اگر فرد ضعف بینایی هم نداشته باشد) به خودی خود باعث باهوش‌تر به نظر رسیدن فرد عینکی می‌شود. نتایج به دست آمده از تعدادی مطالعه نشان می‌دهد که افراد عینکی – نسبت به غیرعینکی‌ها – باهوش‌تر، قابل اتکاتر، سخت‌کوش‌تر و صادق‌تر به نظر می‌رسند. دقیقاً به همین علت است که وکلا از موکلین خود می‌خواهند با عینک در جلسات دادگاه حضور پیدا کنند. هاروی اسلویس (Harvey Slovis)، که خود یک وکیل است، در مصاحبه‌ای با مجله New York اذعان داشت:
عینک ظاهر متهم را لطیف‌تر جلوه داده و به دیگران القا می‌کند که این فرد توانایی ارتکاب فلان جرم را ندارد. من کار حل پروندۀ شماری از متهمین را که اتفاقاً شواهد بسیاری نیز علیه‌شان جمع‌آوری شده بود، بر عهده داشتم. در یکی از همین پرونده‌ها، موکلم عینک به چشم زد و در نهایت تبرئه شد. عینک نوعی مصونیت همراه با بی‌عرضگی (!) در فرد ایجاد می‌کند.
فقط وکلا نیستند که در کار خود به عینک توجه نشان می‌دهند. استفاده از عینک به منظور باهوش‌تر جلوه دادن افراد در سطح جامعه بسیار رواج دارد. در مورد خانم‌ها، حتی نوعی ضرب‌المثل وجود دارد که “دختران عینکی، بدون عینک جذاب‌ترند”.
مقاله مرتبط: کلیشه مثبت: سیاه‌پوستان قدرتمند، هندی‌های باهوش، دیگر چه؟
آیزاک آسیموف این موضوع را به عالی‌ترین شکل ممکن در مقاله خود، The Cult of Ignorance، مورد نقد قرار داده است. در این مقاله، که سال پیش توسط یکی از کاربران توییتر خبرساز شد، چنین آمده است:
عینک فقط عینک نیست. عینک یک نماد است، نماد هوشمندی. به مردم دو چیز آموخته می‌شود: الف) منع اجتماعی و افسردگی از نشانه‌های هوش بسیار بالاست؛ ب) تحصیلات آکادمیک ضرورتی ندارد، می‌تواند کم‌تر دنبال شده و سطح پایین‌تری از روشن‌فکری که از این تصمیم ناشی می‌شود، در نهایت به شادی می‌انجامد.
با این که نگاه عمومی – به خصوص در آمریکا – نسبت روشن‌فکران تغییر چندانی نکرده، اما نمادگرایی در زمینۀ عینک تغییر بسیار محسوسی به خود دیده است. عینک‌های غیرطبی امروزه توسط افرادی که دوست دارند پخته‌تر به نظر برسند استفاده می‌شود. با این حال لزوماً قرار نیست همگان تحت تأثیر این عمل قرار بگیرند. برای مثال مجلۀ GQ استفاده از عینک‌های غیرطبی – با هدف زیبایی – را نازل‌ترین نوع از رفتار مدپسندانه توصیف کرده است. ولی حتی این هجوه هم نتوانسته جلوی آمار روزافزون سلبریتی‌هایی را بگیرد که مایلند با سرسختی هر چه تمام به ته این بشکه بروند۱. ولی شاید بلیبرها۲ این‌طور فکر نکنند.
پی‌نوشت:
۱. bottom-of-the-barrel: بسیار نازل
۲. ترکیب دو کلمه believe و bieber: طرفدار جاستین بیبر
خیلی جالب بود.ممنونم