دانشمندان در حال تغییر ژنتیکی پشهها در آزمایشگاهی فوقِ امن هستند و امیدوارند این حشرات در نابودی برخی از بیماریهای منتقله از طریق پشهها راهگشا خواهند بود. بیماریهایی که هنوز هم بلای جان جوامع بسیاری در سراسر جهان هستند.
این روش gene drive نام دارد: از پشههایی که دستکاری میشوند تا نتوانند ویروس مشخصی را به میزبان دیگری منتقل کنند، استفاده میشود تا طی چند نسل جایگزین جمعیت موجود پشهها شوند و ژنهای مورد نظر محققان را به نسلهای بعدیشان منتقل کنند.
این ایده منجر به بحثهای زیادی شدهاست چرا که در اصول طبیعت دخالت میکند، با این حال هماکنون مورد توجه سازمان بهداشت جهانی(WHO) شدهاست. این مطالعه بخصوص وارد فاز جدیدی شدهاست که در آن تعداد بسیار زیادی از پشههای تغییریافته در تأسیساتی در شهر Terni ایتالیا آزاد شدهاند.
به گفته حشرهشناس Ruth Mueller مدیر آزمایشگاه:
به واقع، این آزمایش لحظهای تاریخیست و من بسیار هیجانزدهام.
با استفاده از تکنیک تغییر مولکولی موسوم به CRISPR، ژنی به نام “doublesex” در پشهها دستکاری شدهاست که قابلیت نیشزدن را از پشههای ماده میگیرد و آنها را عقیم میکند.
در حال حاضر، پشهها در اتاقکهایی رها شدهاند که این اتاقکها طراحی شدهاند تا هوای گرم و مرطوب محیط زندگی طبیعی این حشرات را شبیهسازی کنند. جهت شبیهسازی طلوع و غروب آفتاب نیز از نورهای مصنوعی استفاده شدهاست.
ایدهی اصلی بررسی توانایی این موجودات دستکاریشده در نابودی حشرات تغییرنیافته در داخل اتاقکها میباشد. این ایده به دنبال شواهدی که در مطالعات پیشین مشاهده شده، مطرح شدهاست.
در نهایت این پشهها میتوانند در مناطقی که مالاریا شایع است آزاد شوند و منجر به نجات جان انسانها شوند. مالاریا به تنهایی مسئول مرگ ۴٠٠٠٠٠ در هر سال است که بسیاری از آن را بچهها تشکیل میدهند.
کاهش این آمار ایدهی بسیارخوبی به نظر میرسد، پس علت آن همه بحث پیرامونش چیست؟ خب، بسیاری از دانشمندان احتیاط را در تغییر ژنهای اساسی لازم میدانند – ما هنوز نمیدانیم این پشههای تغییریافتهی ژنتیکی چه تأثیری را میتوانند در جهان اطراف خود ایجاد کنند.
به همین دلیل آزمایشگاه طوری طراحی شده تا هر گونه احتمال فرار پشههای مهندسیشده را به حداقل برساند. همچنین آزمایش به طور خاص در ایتالیا انجام میشود، جایی که این گونه پشه – Anopheles gambiae – در آب و هوای طبیعی این ناحیه توان زندگی ندارد.
برخی محققان عقیده دارند، اضافه کردن پشههای تغییریافتهی ژنی به زیستبوم طبیعی میتواند باعث آسیب گیاهان و حیواناتی شود که به آنها وابستهاند. چیزهای بسیار زیادی هستند که ما از آنها بیاطلاعیم.
تیم مسئول این تحقیقات نیز در جواب اشاره میکنند که در حال پیشروی آرام و روشمند هستند و عوارض احتمالی در مقابل مزایای ریشهکنی مالاریا کمارزشترند.
در حال حاضر دانشمندان تنها یک گونه از پشه در بین صدها گونه را هدف قرار دادهاند و چندین سال تحقیق و مشاوره قبل از آزادسازی گونههای تغییریافته در نظر گرفتهشدهاست.
Tony Nolan از اعضای تیم تحقیقاتی معتقد است:
با هر تکنولوژی نگرانیهایی همراه است، اما من تصور نمیکنم شما باید یک فناوری را دور بیندازید بدون آن که برای درک پتانسیل آن تلاش کردهباشید. و اگر این فناوری کارا باشد توان تحول در پزشکی را دارد.