خاطرات تروماتیک زمانی که به افکار مزاحم تبدیل شده و منجر به اضطراب و پریشانی شوند، می‌توانند به شدت بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارند. به همین علت، دانشمندان در حال حاضر به دنبال یافتن راه‌هایی برای تضعیف و حذف خاطرات بد و کاهش اثرات آن‌ها هستند.
افرادی که حوادث تروماتیک تجربه کرده‌اند ممکن است خاطراتش تا مدت‌ها بعد از رخداد حادثه تداعی شود. مواجهه با تروما می‌تواند باعث مشکلات روحی و عاطفی متعدد شامل اختلال استرسی پس از تروما (PTSD) و اختلالات اضطرابی مانند فوبیا شود.
راه‌های درمان افرادی که اثرات طولانی‌مدت تروما را تجربه کرده‌اند می‌تواند شامل تراپی رفتاری-شناختی (CBT) و سایر انواع روان درمانی و همچنین تجویز داروهای خاص برای درمان علائم افسردگی یا اضطراب باشد.
با این حال، محققان به‌طور افزاینده در حال جستجوی روش‌هایی برای اثر بر خاطرات تروماتیک که منجر به ناراحتی طولانی‌مدت فرد می‌شود، هستند. بدین منظور، گروهی از دانشمندان از پنج موسسه تحقیقاتی در سه کشور تشکیل شده است: دانشگاه پلی تکنیک مادرید، دانشگاه کمپلوتنسه مادرید، بنیاد Reina Sofia–CIEN در دانشگاه مادرید، اسپانیا و نیویورک و مرکز پزشکی دانشگاه Radboud در Nijmegen و هلند.
این محققان به دنبال راهی جدید برای تضعیف خاطرات ناراحت‌کننده فرد و کاهش تاثیرات روانشناختی آن‌ها هستند.
آیا می‌توان خاطرات “تثبیت شده” را دستکاری کرد؟
محققان در مقاله‌ی جدید منتشر شده در ژورنال Science Advances و به نویسندگی اول Ana Galarza Vallejo، نوشتند که “درمان موثر برای این اختلالات (مرتبط با تروما) باید به‌طور انتخابی این خاطرات مزاحم و پاتولوژیک را کاهش دهد”.
در عین حال خاطر نشان کردند که نظر غالب در تحقیقات مربوط به خاطرات این است که “خاطرات مقرر شده نسبتا ثابت هستند” و بنابراین نمی‌توان به راحتی اصلاح کرد. با این حال، در این تحقیق جدید محققان نشان دادند که دستکاری بر خاطرات ناراحت‌کننده درواقع یک احتمال آشکار است.
خاطرات در ابتدا برای مداخله توسط الکتروشوک تراپی، بیهوشی عمومی یا مهار سنتز پروتئین ناپایدار و حساس هستند، اما با گذر زمان در طول دوره‌ای از تحکیم، دوره‌ای که به عنوان ثابت و مقرر شدن و عدم حساسیت به قطع یا اصلاح در نظر گرفته می‌شود، تثبیت می‌شوند.
با این حال، دانشمندان مشاهده کردند که تحقیقات قبلی که محققان با استفاده از مدل‌های حیوانی انجام دادند، نشان می‌دهند که فعال کردن مجدد خاطرات تثبیت شده می‌تواند، به مدت کوتاهی، آن‌ها را نسبت به اصلاحات و تغییرات خارجی حساس سازد.
براساس شواهد موجود، دانشمندان تصمیم گرفتند با گروهی از انسان‌ها به عنوان شرکت‌کننده کار کنند و مداخله‌ای که با دادن داروی بیهوشی پروپوفول (propofol) انجام می‌شود را آزمایش کنند.
بیشتر بخوانید:
آرام‌بخش به‌موقع روی خاطرات بد عمل می‌کند
در مطالعه‌ی کنونی، Vallejo و همکارانش ۵۰ نفر شرکت‌کننده سالم را استخدام کردند و در ابتدا از آن‌ها خواستند که دو اسلاید نمایش داده شده را تماشا کنند تا کم‌کم خاطرات ناخواسته القا شود. هردوی این اسلایدها شامل محتوی عاطفی منفی بودند.
محققان پس از یک هفته برای تحریک دوباره‌ی خاطرات بد شرکت‌کنندگان را دعوت کردند و اسلاید اول از یکی از دو نمایش را نشان داده و سوالات هدفمند پرسیدند. هنگامی که شرکت‌کنندگان شروع به یادآوری خاطرات ناخواسته کردند، محققان آن‌ها را با پروپوفول آرام کردند؛ داروی بیهوشی که دانشمندان می‌خواستند پتانسیل‌اش را در دستکاری خاطرات ارزیابی کنند. سپس، محققان شرکت‌کنندگان را برای یکی از دو گروه تعیین کردند. بعد از ۲۴ ساعت از تزریق پروپوفول، افراد گروه اول باید تستی را انجام می‌دادند که یادآوری موضوعات در هر یک از دو اسلاید را ارزیابی می‌کرد. گروه دوم نیز باید همان تست را بلافاصله بعد از دریافت پروپوفول انجام می‌دادند.
محققان دریافتند که ۲۴ ساعت بعد از تزریق، پروپوفول به‌طور موثری تثبیت دوباره‌ی خاطرات بد را که محققان از شرکت‌کنندگان خواسته بودند به یاد آورند، متوقف ساخته بود. بدین ترتیب، در حالی که افراد گروه اول هنوز قادر به یادآوری خاطرات منفی مرتبط با اسلایدها بودند که قبل از آرام‌بخش به یاد نمی‌آوردند، اما خاطرات موضوعات دوباره فعال شده ضعیف‌تر بود.
با توجه به این یافته‌ها، Vallejo و تیمش معتقدند که ممکن است راه “نسبتا غیرتهاجمی” برای تضعیف خاطرات تروماتیک و کاهش تاثیرات روانی آن‌ها پیدا کنند. با این حال، محققان هشدار می‌دهند که شواهدی وجود دارد که تغییر جلسات فعال‌سازی مانند افزایش مدت زمان می‌تواند خاطرات زمان‌های دور را فعال کند که اثرات ناخواسته ایجاد می‌کند.
دانشمندان توصیه می‌کنند که کنترل کردن فعالیت مغز شرکت‌کنندگان هنگام دریافت درمان برای ارزیابی بهترین دوز می‌تواند سودمند باشد. تجویز پروپوفول همزمان با ضبط الکتروانسفالوگرام ممکن است مارکرهای مفید شدت آرام‌بخش و از دست دادن هوشیاری که به‌طور بالقوه پیش‌بینی‌کننده اثربخشی آسیب تثبیت دوباره در بیماران است، ارائه دهد.
