برای اولین بار در علم پزشکی، جراحان جهت افزایش دقت در جراحی برداشت غشای رشد یافته بر روی شبکیه از ربات استفاده کردند. چنین غشائی بینایی را با مشکل مواجه کرده و درصورتی که به حال خود رها شود، می‌تواند منجر به نابینائی گردد.
در حال حاضر، پزشکان این عمل جراحی را بدون استفاده از ربات انجام می‌دهند؛ اما ظرافت طبیعی شبکیه و باریک بودن معبر جراحی باعث شده است که حتی مجرب‌ترین پزشکان نیز گاها عمیق‌تر از حد لازم برش ایجاد کرده و خونریزی ایجاد شود. به گفته محققان، این امر به نوبه خود می‌تواند دیگر اختلالات بینایی را به دنبال داشته باشد. در واقع، خونی شدن دست جراح، خود دقت جراحی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
در پژوهشی صورت گرفته در یکی از بیمارستان‌های انگلستان، جراحان عمل جراحی برداشت غشای رشد یافته بر روی شبکیه را بر روی ۱۲ بیمار انجام دادند. ۶ نفر از بیماران تحت جراحی معمول قرار گرفته و ۶ نفر با تکنیک جدید رباتیک جراحی شدند. بر اساس یافته‌ها، در بیماران گروه رباتیک خونریزی به میزان قابل توجهی کاهش داشته و آسیب کمتری به شبکیه وارد شده است.
دکتر Robert E. MacLaren، پروفسور افتالمولوژی دانشگاه آکسفورد انگلستان، سرپرستی این پژوهش را بر عهده داشته و تعدادی از این جراحی‌ها را انجام داده است. به اعتقاد او تکنیک رباتیک یقینا روش جراحی معمول چشم در آینده خواهد بود. دکتر Mac Laren نتایج این پژوهش را در تاریخ ۸ می ۲۰۱۷ در نشست مجمع تحقیقات افتالمولوژی و بینایی (ARVO) ارائه کرد.
دکتر Marc de Smet، همکار دکتر MacLaren و افتالمولوژیست هلندی که در ساخت ربات مذکور مشارکت داشته است، بیان می‌کند:
روش رباتیک هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد. ما در این روش دقت حداکثر را در جراحی ظریف چشم نشان دادیم. این سیستم دقت تفکیک ۱۰ میکرونی در ۳ جهت را داراست. این دقت ۱۰ برابر دقتی است که یک جراح در روش فعلی می‌تواند داشته باشد.
رشد غشا بر روی شبکیه از اختلالات شایع بینایی است. شبکیه لایه نازکی در پشت چشم بوده که امواج نوری را به ایمپالس‌های عصبی تبدیل می‌کند. این ایمپالس‌ها در مغز به صورت تصویر پردازش می‌شوند. غشای روی شبکیه می‌تواند در اثر تروما چشم یا شرایطی مثل دیابت ایجاد شود؛ اما در بیشتر مواقع به دنبال تغییرات زجاجیه تشکیل می‌شود. زجاجیه ماده ژل مانند درون چشم و عامل کروی بودن آن می‌باشد. با افزایش سن، زجاجیه به آرامی تحلیل رفته و با فاصله گرفتن از سطح شبکیه، آن را تخریب می‌کند.
غشای مذکور نوعی جای زخم بر روی شبکیه بوده که با اختلال در وضوح دید و تغییر در شکل طبیعی شبکیه همراه است. این غشا روی ماکولا نیز می‌تواند ایجاد شود. ماکولا یا لکه زرد ناحیه‌ای در مرکز شبکیه بوده که مسئول تیزبینی است و در مشاهده جزئیات نقش حیاتی دارد. در صورت رشد غشا در این ناحیه و ایجاد چین ماکولا تحت عنوان macular pucker، دید مرکزی فرد کدر می‌شود.
به گفته دکتر MacLaren، برداشت این لایه اضافی می‌تواند بینایی را بهبود ببخشد؛ اما این کار، عمل جراحی بسیار ظریفی را می‌طلبد. غشای اضافی ضخامتی در حدود ۱۰ میکرون داشته که در حدود یک دهم ضخامت موی انسان است. چنین غشایی بایستی بدون آسیب شبکیه طی جراحی از سطح آن جدا شود. علاوه بر این، بایستی در نظر گرفت که چشم بیمار بیهوش‌شده با هر ضربان قلب جنبش خفیفی نیز انجام می‌دهد.
با احساس نیاز به چنین دقتی، دکتر de Smet به همراه تیمش در یک بازه زمانی ده ساله بر روی یک سیستم رباتیک کار کردند. جراحی رباتیک امروزه به صورت معمول در برداشت تومورهای سرطانی و بافت تخریبی همچون برداشت رحم یا پروستات به کار گرفته می‌شود؛ اما قبل از این پژوهش، هرگز بر روی چشم انسان آزمایش نشده بود.
گروه دکتر de Smet یک مدل آزمایشی از این سیستم رباتیک را در سال ۲۰۱۱ ارائه کرد. این مدل توسط دکتر de Smet و Maarten Steinbuch، پروفسور مهندسی دانشگاه Eindhoven هلند، طراحی شده بود. آن‌ها این سیستم را در سال ۲۰۱۵ بر روی خوک‌ها آزمایش کردند؛ چرا که اندازه چشم خوک به چشم انسان بسیار نزدیک است.
تیم دکتر MacLaren، برای اولین بار در سپتامبر ۲۰۱۶ این سیستم را بر روی انسان استفاده کردند. بیمار مورد نظر یک کشیش ۷۰ ساله از شهر آکسفورد انگلستان بود. با موفقیت به دست آمده در آن جراحی، این تیم تکنیک رباتیک را به صورت آزمایش بالینی بر روی ۱۱ بیمار دیگر نیز انجام داد تا بهتر بتوان دقت سیستم را با دست انسان مقایسه کرد.
ربات مذکور با هفت موتور مستقل به صورت یک دست مکانیکی عمل کرده و توانایی انجام حرکات با دقت یک میکرون را داراست. این ربات داخل چشم انسان را از طریق سوراخی به قطر یک میلی‌متر جراحی می‌کند و طی مراحل مختلف جراحی از طریق همین سوراخ به چشم وارد یا از آن خارج می‌شود. جراح از طریق یک دسته کنترلی و صفحه لمسی، حرکات ربات را کنترل کرده و در عین حال حرکات را از طریق میکروسکوپ چشمی مشاهده می‌کند.
طی جراحی رباتیک دو نفر از بیمارانی که تحت جراحی رباتیک قرار گرفته بودند، دچار خونریزی ناچیزی شده و و در یکی از آن‌ها تماس شبکیه‌ای رخ داد. بروز تماس شبکیه‌ای به معنای افزایش خطر آسیب شبکیه می‌باشد. در جراحی با دست، ۵ مورد خونریزی و ۲ مورد تماس شبکیه‌ای وجود داشت.
به گفته دکتر MacLaren، دقت موجود در سیستم رباتیک می‌تواند به روش‌های جراحی جدیدی که رویای جراحان بود، تحقق ببخشد. شاید در آینده بتوان از این سیستم برای نفوذ به زیر شبکیه و تزریق مایع نیز استفاده کرد. با این کار متعاقبا ژن درمانی شبکیه (retinal gene therapy) به عنوان درمانی جدید برای نابینایی، پیشرفت چشم‌گیری تجربه خواهد کرد.
دکتر MacLaren بیان می‌کند:
تکنولوژی رباتیک بسیار هیجان‌انگیز بوده و جراحی ایمن زیر شبکیه‌ای، پیشرفت عظیمی در روش‌های درمانی مبتنی بر ژنتیک و سلول‌های بنیادی در درمان بیماری‌های شبکیه‌ای به دنبال خواهد داشت.
این سیستم جراحی توسط Preceyes BV، یک مرکز رباتیک هلندی، طراحی شده و توسط دکتر de Smet در دانشگاه Eindhoven ثبت گردیده است.
