آیا فقط سلولهای ایمنی بدن با سرطان مبارزه میکنند؟ دانشمندان چه کارهایی دراین زمینه انجام دادهاند؟
سلولهای T مصنوعی
در جستوجوی مداوم برای درمان بالقوۀ سرطان، محققان شروع به مهندسی سلولها کردهاند. آنها دریافتند که اصلاح سلولهای ایمنی به گونهای که سلولهای سرطانی را بشناسند، تکنیکی است که درمان با سلول T از طریق گیرندۀ آنتیژن مشترک (Common Antigen Receptor) نام دارد و میتواند موثر باشد. یکی از این درمانها قبلا توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحدهی آمریکا با موفقیت انجام شده است.
برنامه ریزی سلولهای ایمنی برای اهداف درمانی جذاب است زیرا این مکانیسم به طور بالقوه ای با انواع سرطان کار میکند.با این حال، این تکنیک یک مشکل جزئی دارد :اصلاح سلول ایمنی میتواند باعث عوارض متعددی شود از یک تب ساده گرفته تا حتی مرگ که ناشی از واکنش بیش از حد سیستم ایمنی است.
بر اساس مطالعهای که اخیرا در نشریه Nature Chemical Biology منتشر شده است، سه تن از محققین ممکن است راهی برای این مشکل یافته باشند. به جای ویرایش سلولهای ایمنی، آنان تصمیم گرفتند سلولهای غیرایمنی را اصلاح کرده و توانایی نابودی سرطان را در آنها القا نمایند، همان کاری که سلول T انجام میدهد.
این سلولهای T مصنوعی – یکی از آنها با سلولهای کلیوی جنینی انسان (HEK-293 T-cell) مشترک است و دیگری از سلولهای بنیادی مزانشیمی انسان مشتق شده که دارای حسگرهای تشخیص سرطان در درون خود میباشد. بعد از تماس با سلول سرطانی یک سری از واکنشها اتفاق میافتد که منجر به آزاد شدن آنزیم فعالکنندۀ دارو میشود. دومین نوع این سلولها به سلولهای مجاور منتقل میشود، جایی که در آن به حالت فعال خود که قابلیت نابودسازی سلولهای سرطانی را دارد، تبدیل میشود.
یکی از محققان Martin Fussenegger از ETH Zurich توضیح میدهد:
من این انفجار را دوست دارم، چرا که میتواند سلولهای T مصنوعی را به همراه سلولهای سرطانی – علیالخصوص سلول سرطانی – نابود کند. بنابراین هر زمان که سلولهای مصنوعی T شغل خود را انجام دهد در واقع یک کشتار هدفمند از سلولهایی که میشناسد به راه میاندازد و به علاوه انفجاری که تمام سلولهای دیگر را در محیط اطراف در برمیگیرد. این امر یک اثر هدفمند با کشتار جمعی است.
مقاله مرتبط: شناخت نقص ایمنی در سلولهای T راهی برای بهبود ایمونوتراپی سرطان
به سوی درمان عمومی
سلولهای T مصنوعی با همکاری Fussenegger و Leo Scheller از ETH و Ryosuke Kojima از دانشگاه توکیو توسعه داده شده و شاهکاری بزرگ در سلولهای مهندسیشده است. علاوه بر این، این تکنیک میتواند به درمان عمومی برای سرطان منجر شود. همانگونه که Fussenegger در مصاحبه با یک نشریه مطبوعاتی ETH اعلام نمود:
این تکنولوژی ما را به درجهای از درمان عمومی میرساند که نمیتواند با سلولهای T واقعی که در درمان فعلی سرطان مورد استفاده قرار میگیرد، بدستآید.
با این حال تیم هنوز به طور کامل درمان را برای کاربردهای انسانی توسعه نداده است؛ زیرا آزمایشها فقط روی سلولهایی صورت گرفته است که سلولهای سرطان پستان را مورد هدف قرار میدادند. Fussenegger در این بیانیه مطبوعاتی خود افزود:
در حال حاضر سیستم جدید ما هنوز راه درازی را از برنامه های درمانی دارد. اما من معتقدم که ما افق جدیدی را در مبارزه با سرطان باز گشودهایم. در این جا سرطان پستان را انتخاب کردهایم، ولی میتوانیم سرطان یا سلولهای دیگری را نیز انتخاب کنیم که لازم است نابود شوند.
Krishanu Saha مهندس زیست پزشکی از دانشگاه ویسکانسین مدیسون اذعان داشت:
از لحاظ مهندسی و برنامهریزی رفتار سلول انسانی، این اقدامی کاملاً بدیع است و ابزارهای ما را نیز جهت بازسازی سلولها توسعه میدهد. همه کارها در این مطالعه در قالب تستهای آزمایشگاهی صورت گرفته است. اما برای این که این کار به خوبی انجام شود شاید بهتر باشد در حیوانات مطالعات بیشتری صورت گیرد.