محققان دانشگاه استنفورد و سایر مراکز پژوهشی به تازگی خبر از پیشرفت مهمی در زمینه‌ی روش‌های تشخیص بیماری داده‌اند. به نظر می‌رسد که آن‌ها توانسته‌اند یک روش آزمایشگاهی برای تشخیص سندرم خستگی مفرط مزمن (Chronic Fatigue Syndrome) بیابند. این پژوهشگران اعلام کرده‌اند که نوعی آزمایش خون جدید می‌تواند به تشخیص بیماری در افراد مبتلا به انسفالومیلیت میالژیک (myalgic encephalomyelitis) یا سندرم خستگی مفرط مزمن کمک کند.
امکان‌پذیر بودن چنین آزمایشی نه تنها اساس زیستی سندرم خستگی مفرط مزمن را تأیید می‌کند، بلکه می‌تواند در توسعه‌ی روش‌های درمانی مؤثر نیز کمک‌کننده باشد.
انسفالومیلیت میالژیک نوعی برچسب تشخیصی است که برای توجیه علائمی مانند خستگی مفرط طولانی‌مدت و ناتوان‌کننده – به خصوص بعد از انجام فعالیت بدنی – همراه با درد مزمن، به کار می‌رود. دانشمندان تا کنون قادر به توجیه این وضعیت با هیچ‌یک از بیماری‌های شناخته شده نبوده‌اند.
مطالعه‌ی بیشتر: سلول‌های خسته، عامل سندرم خستگی مزمن!
وضعیت مجهول سندرم خستگی مزمن مدت‌ها قبل باعث شده بود پزشکان آن را بیشتر به عنوان شکلی از یک ناراحتی روانی به رسمیت بشناسند. آن‌ها بروز چنین علائمی را به عنوان نشانه‌ای از اضطراب و تنش‌های درونی قلمداد می‌کردند. اما در چند سال گذشته، جامعه‌ی پزشکی تا حدود زیادی پذیرفته است که ME/CFS ریشه در جسم آدمی نیز دارد؛ حتا اگر ما با ساز و کار بروز آن آشنایی نداشته باشیم.
یکی از موانع بسیار بزرگ در درک چیستی این وضعیت کم‌تر شناخته شده، عدم وجود نشانگرهای زیستی قطعی است که بتواند به پزشکان در تشخیص دادن بیماری کمک کند. بیماران مبتلا به سندرم خستگی مفرط مزمن معمولاً سطوحی از سلول‌های ایمنی و سایر نشانگرهای زیستی را نشان می‌دهند که تفاوت چندانی با یک فرد سالم ندارد.
برآورد شده است که هم‌اکنون تنها در ایالات متحده، دو میلیون نفر از ME/CFS رنج می‌برند. اما علی‌رغم شیوع قابل توجه، حدود ۹۰ درصد از موارد مبتلا به انسفالومیلیت میالژیک تشخیص داده نمی‌شوند. آن‌هایی هم که به وجود بیماری‌شان گمان برده می‌شود، مجبورند تن به انجام سلسله‌ای از آزمایش‌های خسته‌کننده بدهند، که تنها می‌توانند وجود بیماری‌های دیگر را رد بکنند (نه این که خود ME/CFS را تشخیص بدهند). بدتر از همه این که تقریباً روش مؤثری برای مدیریت علائم مربوط به سندرم خستگی مفرط مزمن موجود نیست.
مطالعه‌ی بیشتر: چگونه سندرم خستگی مزمن بیمار را از پا در می‌آورد؟
با این حال، پژوهشگرانی که در این مطالعه‌ی جدید شرکت داشته‌اند، عنوان کرده‌اند که آزمایش تشخیصی جدید آن‌ها می‌تواند بیماران مبتلا به ME/CFS را از افراد سالم افتراق بدهد. یافته‌های این پژوهش اخیراً در مجله‌ی Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده است.
آزمایش خون جدید برای تشخیص سندرم خستگی مفرط مزمن
این تست تشخیصی، که یک «سنجش مبتنی بر خون نانوالکترونیکی» به شمار می‌آید، کیفیت برهم‌کنش بین سلول‌های ایمنی و پلاسمای خون بیمار را با یک جریان الکتریکی، ارزیابی می‌کند. نتایج حاصل از این آزمایش در ادامه به عنوان شاخصی برای اعلام میزان سلامت سلول‌ها به کار برده می‌شوند. هر چه شدت تغییر در جریان الکتریکی بیشتر باشد، سلامت سلول نیز در وضعیت بدتری قرار دارد.
محققان به منظور اعتبارسنجی این تست باید ابتدا سلول‌ها را در معرض استرس قرار می‌دادند. آن‌ها به همین منظور، سلول‌های مورد آزمایش را وارد یک محلول هیپرتونیک (با غلظت بالای نمک) نمودند. سلول‌ها در محیط‌های هیپرتونیک مقداری از آب خود را از دست داده و چروکیده می‌شوند. این سلول‌های چروکیده در ادامه در معرض جریان الکتریکی قرار داده شدند.
در فاز اول مطالعه، نمونه‌های خون ۴۰ داوطلب آزمایش گردید. نیمی از این داوطلبین مبتلا به ME/CFS، و نیمی دیگر سالم بودند. این تست تشخیصی توانست تغییرات بزرگی در میدان الکتریکی نمونه‌های خون مربوط به داوطلبین مبتلا به سندرم خستگی تشخیص دهد.
نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که آزمایش تشخیصی جدید نه تنها می‌تواند به تشخیص بیماری در افراد مبتلا به خستگی مفرط طول‌کشیده کمک کند، بلکه نقش به سزایی نیز در توسعه‌ی روش‌های درمانی برای مدیریت علائم ME/CFS خواهد داشت. گزینه‌های درمانی عدیده‌ای تحت کارآزمایی قرار گرفته‌اند، ولی به نظر می‌رسد یکی از این داروها در بازگرداندن آسیب ناشی از استرس عملکرد بهتری از خود نشان داده است. خبر خوب این است که نانوذرات به کار گرفته شده در توسعه‌ی این تست، ارزان‌قیمت‌اند؛ و به همین دلیل، می‌توان در آینده کیت‌های تشخیصی را به راحتی در اختیار آزمایشگاه‌ها قرار داد.
