بی حس شدن بخشی از بدن تاکنون برای همه افراد اتفاق افتاده است، اما بی حسی صورت شاید کمتر تجربه شده باشد، بنابراین ممکن است موجب نگرانی فرد شود. بی حسی (numbness) به معنای فقدان احساس یا از دست دادن احساس است. بی حسی صورت می‌تواند نشانه‌ای از یک وضعیت غیر طبیعی در بدن، مانند میگرن یا آلرژی باشد. در این مقاله ۵ علت بی حسی صورت و راه‌های درمان آن و زمان مراجعه به پزشک، مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
علت بی حسی صورت
بی حسی در هر قسمت از بدن معمولاً در نتیجه آسیب به اعصاب یا اختلال در عملکرد آن اعصاب ایجاد می‌شود. اختلال عملکرد اعصاب گاهی به خاطر بیماری زمینه‌ای یا یک واکنش آلرژیک است، با این وجود این عارضه ممکن است تنها پاسخ بدن به سرمای شدید باشد.
۱. بی حسی صورت در میگرن
میگرن نوعی سردرد شدید با علائم همراه دیگر است. افراد ممکن است در مرحله سردرد یا یکی دیگر از مراحل میگرن، به بی حسی صورت دچار شوند.
میگرن چهار مرحله دارد:
- مرحله پیش درآمد میگرن (prodrome): این مرحله شامل علائم هشدار دهنده و زودرس میگرن از جمله ولع غذا خوردن، تغییرات خلقی توجیه نشده، خمیازه‌های غیر قابل کنترل، احتباس مایع در بدن و افزایش ادرار است.
- مرحله هاله بینایی (aura): در این مرحله افراد ممکن است جرقه های نورانی یا خطوط زیگزاگی را در محدوده بینایی خود مشاهده کنند. علاوه بر آن ممکن است در این فاز، افراد دچار ضعف عضلانی شوند. این مرحله می‌تواند درست قبل از مرحله سردرد یا همزمان با آن اتفاق بیافتد، اما نکته مهم آن است که همه افراد مبتلا به میگرن این مرحله را تجربه نمی‌کنند.
- مرحله سردرد (headache): سردرد میگرنی معمولاً یک طرفه است و به طور معمول با حرکت فرد، این درد تشدید می‌یابد. در این مرحله افراد ممکن است درد ضربان دار یا احساس نبض زدن در سر را تجربه کنند. علائم دیگر در این مرحله شامل بی حسی صورت، تهوع و حساسیت شدید به نور، صدا و بو است.
- مرحله نهایی (postdrome): در این حالت افراد تا یک روز پس از سردرد میگرنی، دچار خستگی، ضعف و گیجی هستند.
درمان قطعی برای میگرن وجود ندارد، اما بیماران می‌توانند از دارو‌های مسکن و دارو‌های تجویزی که تعداد دفعات حملات میگرنی و شدن علائم را کاهش می‌دهند، استفاده نمایند.
در طی حملات میگرنی، رعایت نکات زیر می‌تواند کمک کننده باشد:
- استراحت با چشمان بسته در یک محیط تاریک
- نوشیدن آب فراوان
- قرار دادن پارچه خنک یا بسته یخ روی پیشانی
بی حسی صورت در میگرن معمولاً پس از گذشت دوره حملات میگرنی، برطرف می‌شود.
شاید این مقاله برای شما مفید باشد: چه غذاهایی باعث میگرن می‌شوند؟
۲. بی حسی صورت در آلرژی‌ها
واکنش‌های آلژیک زمانی اتفاق می‌افتند که سیستم ایمنی بدن به مواد آلرژن یا آلرژی‌زا واکنش نشان می‌دهد. آلرژن‌ها مواد خارجی هستند که به طور کلی تهدیدی برای سلامتی انسان به حساب نمی‌آیند. آلرژن ممکن است ماده‌ای باشد که فرد آن را خورده، استنشاق کرده، تزریق کرده یا لمس کرده است.
برخی از آلرژی‌ها منجر به بی حسی صورت یا احساس گز گز در صورت می‌شوند. علائم شایع دیگری که در یک واکنش آلرژیک دیده می‌شود شامل:
اگر واکنش آلرژیک به طور شدیدی رخ دهد به آن شوک آنافیلاکسی گفته می‌شود. این حالت بسیار خطرناک است و فرد باید اقدامات اورژانسی لازم را انجام دهد. علائم نشان دهنده شوک آنافیلاکسی شامل:
- افت فشار خون
- اختلال در تنفس
- تورم گلو
۳. بی حسی صورت در فلج بِل (Bell`s palsy)
فلج بل نیز می‌تواند علت بی حسی صورت باشد. فلج بِل نوعی فلج موقت صورت است که ممکن است به دلیل آسیب یا ضربه به اعصاب صورت، رخ داده باشد.
علائم این بیماری به طور ناگهانی ظاهر و تا ۲ روز شدید‌تر می‌شود. علائم این فلج در افراد مختلف با یکدیگر متفاوت است، با این حال علائم شایع آن شامل موارد زیر است:
- پرش عضلانی (twitches)
- ضعف عضلات صورت
- ناتوانی در حس کردن یا حرکت نیمه‌ای از صورت
- افتادگی پلک و گوشه‌ی دهان
- تغییر در حس چشایی
- احساس درد و ناراحتی در اطراف فک و پشت گوش
- احساس وز وز در یک یا هر دو گوش
- سردرد
- افزایش حساسیت به صدا
- مشکلات گفتاری
- سرگیجه
- اختلال در خوردن و آشامیدن
علاوه بر علائم گفته شده، افراد مبتلا به فلج بل، ممکن است بی حسی صورت را هم تجربه کنند.
محققان تا کنون علت دقیق این فلج را درنیافته‌اند، با این وجود، مشخص شده است فلج بل با موارد زیر ارتباط دارد:
- ویروس هرپس
- ویروس آنفولانزا
- سردرد‌ها
- عفونت‌های مزمن گوش میانی
- فشار خون بالا
- دیابت
- سارکوئیدوز
- تومور‌ها
- بیماری لایم (Lyme disease)
- تروما یا ضربه
برخی از موارد فلج بل خفیف هستند و علائم طی ۲ هفته بدون درمان خاصی برطرف می‌شوند. در صورتی که این مشکل خفیف نباشد، نیازمند درمان دارویی است.
دارو‌های مؤثر شامل استروئید‌ها، دارو‌های ضد ویروسی یا مسکن‌هایی همچون آسپرین، استامینوفن و ایبوپروفن است.
پزشک ممکن است مداخلات درمانی دیگری همچون فیزیوتراپی، ماساژ صورت و طب سوزنی را برای بهبود فلج بل تجویز نماید.
۴. بی حسی در سکته مغزی
سکته مغزی انواع مختلفی دارد، اما فارغ از نوع سکته مغزی، این عارضه باید به سرعت تحت درمان و اقدامات پزشکی قرار گیرد. بی حسی صورت در سکته مغزی نیز ممکن است رخ دهد.
سکته مغزی هموراژیک یا خونریزی دهنده، زمانی اتفاق می‌افتد که یک رگ تغذیه کننده مغز پاره شود. از طرف دیگر، سکته مغزی ایسکمیک یا انسدادی معمولاً در نتیجه انسداد رگ‌های مغزی با لخته خون و یا تنگ شدن این عروق به خاطر پلاک‌های آترواسکلروز ایجاد می‌شود.
زمانی که مغز خون کافی دریافت نکند، سلول‌های مغزی می‌میرند.
سکته مغزی به طور ناگهانی اتفاق می‌افتد و در برخی موارد سبب بی حسی صورت می‌شود. علاوه بر بی حسی صورت در سکته مغزی، فرد ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کند:
- گیجی
- اختلال بینایی
- اختلال در حرکت
- سردرد ناگهانی و شدید
انجمن سکته مغزی آمریکا ۴ علامت اصلی سکته را به طور اختصار F.A.S.T نام گذاری کرده است. این نام برگرفته از نام اول لاتین علائم است. این علائم به صورت زیر تعریف شده‌اند:
- افتادگی صورت (F = Face drooping): یعنی یک طرف صورت فرد کج یا بی حس شده باشد و لبخند فرد غیر قرینه و ناموزون به نظر بیاید.
- ضعف بازو (A = Arm weakness): در این حالت دست بی حس و شل می‌شود و فرد نمی‌تواند هر دو بازو را بلند کند.
- اختلال در گفتار (S = Speech): فرد به طور نامفهومی تکلم می‌کند.
- زمان تماس با اورژانس (T = Time to call 911): اگر در بیماری هر یک از سه مورد بالا گزارش شد، وظیفه اطرافیان است که با اورژانس تماس بگیرند.
اگر فردی فکر می‌کند خودش یا فرد دیگری دچار سکته مغزی شده است باید به سرعت به اورژانس مراجعه کرده و اقدامات پزشکی لازم را انجام دهد.
اگر سکته مغزی انسدادی به خاطر لخته شدن خون ایجاد شده باشد، پزشک از طریق دارو، روش‌های مکانیکی یا هر دو این روش‌ها لخته ایجاد شده را برطرف می‌سازد. برای درمان سکته مغزی خونریزی دهنده، لازم است داروهایی برای کنترل فشار خون تجویز شود و یا روش‌ها و جراحی‌هایی برای کنترل خونریزی و جلوگیری از افزایش فشار مغز صورت گیرد.
۵. بی حسی صورت در ام اس
ام اس یا Multiple sclerosis یک بیمار خودایمن است که مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ام اس منجر به آسیب سیستم عصبی مرکزی فرد می‌شود و در نتیجه علائم قابل پیش بینی و وسیعی از جمله بی حسی صورت را به دنبال دارد.
برخی علائم شایع ام اس:
- بی حسی و گز گز صورت، بدن، دست‌ها و پاها
- خستگی مفرط
- ضعف عمومی
- سرگیجه و سنگینی سر
- اختلالات جنسی
- درد و خارش
- اختلال در راه رفتن
- اسپاسم (spasticity) یا همان سفتی و انقباض غیر ارادی عضلات اندام‌ها
- اختلال بینایی
- بی اختیاری ادرار یا مدفوع.
- اختلال در تفکر و پردازش اطلاعات
بیماری ام اس یک بیماری مزمن است. امروزه درمان‌های متعددی برای این وضعیت پیشنهاد شده است و افراد باید به مدت طولانی تحت این درمان‌ها قرار بگیرند. این درمان‌ها در قالب قرص‌ها، تزریقات و تزریق پیوسته دارو (infusion) هستند و پزشک بر اساس وضعیت بیماری هر شخص، پلن درمانی خاصی برای هر فرد در نظر می‌گیرد.
مراجعه به پزشک
شخصی که دچار سکته مغزی یا واکنش آلرژیک شدید شده باشد، باید سریعاً اقدامات اورژانسی لازم را انجام دهد.
اگر فردی مشکوک به ام اس است، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کند. در صورتی که علائم فرد مبتلا به فلج بل پس از ۲ هفته همچنان ادامه یابد، لازم است مجدداً به پزشک مراجعه نماید.
افرادی که سردرد‌های میگرنی دارند، در صورتی که علائم میگرن را به تعداد دفعات بیشتر و به نوع جدیدی مانند بی حسی صورت تجربه می‌کنند و یا شدت و دفعات حملات میگرنی آن‌ها بیشتر شده است، باید به پزشک مراجعه کنند.
نتیجه گیری
بی حسی صورت معمولاً نگران کننده نیست و حتی در برخی موارد این بی حسی تنها ناشی از سرمای شدید است. همچنین واکنش‌های آلرژیک خفیف نیز عامل مهمی در ایجاد این عارضه هستند.
با این همه، در صورتی که فرد علائم جدی‌تری در کنار بی حسی صورت تجربه کند، مانند علائم ام اس، لازم است پیگیری‌های بیشتری صورت گیرد.
هر کس که علائم اصلی سکته مغزی و شوک آنافیلاکسی را تجربه می‌کند باید به سرعت با اورژانس تماس حاصل نماید.
شاید این مقاله نیز برای شما مفید باشد: ۱۰ علت عمده بی‌حس شدن انگشتان
