یائسگی زنانه نقطه پایان چرخه تولید مثل زن است. با این حال، هر چه مردان پیرتر میشوند، طیف وسیعی از علائم و تغییرات را تجربه می‌کنند که برخی این علائم را با اثرات یائسگی مقایسه می‌کنند. برای توصیف این وضعیت در مردان از اصطلاح آندروپوز یا یائسگی مردانه استفاده می‌شود. با این حال، این برچسب ممکن است گمراه کننده باشد و تعریف علائم آندروپوز در مردان ، دلایل و روش درمان آن را دشوارتر کند. در این مقاله، در ابتدا به سوال آندروپوز چیست پاسخ داده و سپس اثرات پیری بر هورمون‌ها را آقایان ارزیابی کرده و اقداماتی را که می‌توان با در نظر گرفتن آن‌ها تأثیر پیری بر روی سلامت مردان را کاهش داد، بررسی می‌کنیم.
آندروپوز چیست ؟
آندروپوز در واقع بازه‌ای از تغییراتی است که در سنین میان سالی و پیری در مردان روی می‌دهد. به عقیده برخی محققین این دوره را می‌توان با دوره یائسگی زنان برابر دانست اما از آن جایی که مردان توانایی تولید مثلی خود را بر خلاف زنان تا پایان عمر حفط می‌کنند، عده دیگر بر این باروند که به کار بردن کلمه یائسگی برای مردان انتخاب درستی نیست.
طبق مقاله‌ی منتشر شده در مجله تاریخ اجتماعی پزشکی (Social History of Medicine)، یائسگی مردانه یا آندروپوز از اواخر دهه ۱۹۳۰ تا اواسط دهه ۱۹۵۰ موضوعی بود که که بسیار مورد بحث قرار می‌گرفت، اما به عقیده محققان مدرن، بدون توصیف مرزهای مشخص، مطرح کردن یائسگی مردانه به عنوان یک تشخیص سودی برای فرد نخواهد داشت.
با این حال، پیری هنوز هم اثرات خود را بر روی بدن مردان ایجاد می‌کند، از جمله تغییرات سطح تستوسترون که با گذشت سن، به طور مرتب کاهش می‌یابد.
مردان در چند سالگی یائسه میشوند و آیا یائسگی مردانه واقعا وجود دارد؟
در حالی که گذشت سن، تأثیرات محسوسی را در میزان هورمون‌های جنسی مخصوصی مردان ایجاد می‌کند، اما مطابقت دادن این روند با یائسگی زنانه کار درستی نیست.
در عوض برخی از محققان این علائم را با شرایطی به نام کاهش آندروژن در اثر پیری (ADAM) یا هیپوگنادیسم دیررس مرتبط می‌دانند.
مردان در چند سالگی یائسه میشوند
یائسگی مردانه به طور طبیعی زمانی اتفاق می‌افتد که گنادها یا اندام‌هایی که وظیفه تولید سلول‌های جنسی را دارند، روند پیر شدن خود را آغاز می‌کنند و عملکرد خود را از دست می‌دهند.
این عارضه تنها ۲.۱ درصد از مردان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، در حالی که یائسگی زنانه یک بخش طبیعی از رشد جنسی زنان است. شیوع یائسگی مردانه با گذشت سن افزایش می‌یابد اما هنوز به عنوان یک مرحله استاندارد از رشد و تکامل مردان محسوب نمی‌شود.
زمانی که یک مرد سه مورد از علائم جنسی را نشان دهد و میزان آندروژن بدن او به ۱۱ نانومول در هر لیتر کاهش یابد، ممکن است پزشک تشخیص هیپوگنادیسم دیررس یا یائسگی مردانه را برای فرد مطرح کند.
علائم آندروپوز در مردان
یائسگی در زنان با افت شدید استروژن و پروژسترون که اصلی‌ترین هورمون‌های تولید مثل زنانه است مشخص می‌شود. این کاهش شدید، در یک دوره نسبتاً کوتاه اتفاق می‌افتد.
علائم آندروپوز در مردان یا یائسگی مردانه آهسته‌تر، نامحسوس‌تر و با شدت کمتری ظاهر می‌شود. کاهش سطح هورمون‌های مردانه یا تستوسترون نسبت به افت سطح هورمون‌های زنانه در طول یائسگی شدت کمتری دارد.
نشانه‌ها و علائم آندروپوز در مردان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- گرگرفتگی
- کج خلقی و تحریک پذیری
- چربی بیشتر در اطراف شکم و سینه
- از دست دادن توده عضلانی بدن
- خشکی و نازک شدن پوست
- تعریق شدید
یک مطالعه در مجله پزشکی New England نشان می‌دهد که شایع‌ترین علائم آندروپوز در مردان تحت عنوان کاهش میل جنسی، کاهش دفعات نعوظ صبحگاهی و اختلال نعوظ بروز می‌یابد.
در این مطالعه علائم دیگری نیز برای یائسگی مردانه ذکر شده است که عبارتند از: از کمبود انرژی، عدم توانایی در بیش از ۱ کیلومتر یا ۰.۶۲ مایل پیاده روی کردن و مشکل در انجام کارهای بدنی شدید، مانند دویدن یا بلند کردن اجسام سنگین. همچنین ممکن است زانو زدن، خم شدن و دولا شدن نیز دشوارتر شود.
افسردگی و خستگی نیز ممکن است در نتیجه تغییر در سطح هورمون‌های مردانه ایجاد شود.
شاید این مقاله نیز برای شما مفید باشد: علائم افسردگی در مردان چیست و راه های درمان افسردگی در مردان کدامند؟
علت بروز یائسگی مردانه چیست ؟
در مردان پس از ۳۰ سالگی، سطح تستوسترون بتدریج، به طور میانگین ۱ درصد در سال، کاهش می‌یابد.
با این حال، پزشکان بر این باورند که کاهش عادی و وابسته به سن سطح تستوسترون علت اصلی بروزعلائم آندروپوز در مردان نیست. اگر یائسگی مردانه به این کاهش طبیعی تستسترون مربوط بود، پس تمامی مردان باید این وضعیت را تجربه می‌کردند در حالی که چنین نیست.
در واقع یائسگی مردانه عارضه‌ای پیچیده است و می‌تواند علائم مختلفی را در افراد مختلف ایجاد کند. در حالی که این علائم اغلب در مردان مسن همراه با کاهش سطح تستوسترون بروز می‌یابد، اما در مردان مسنی که به بیماری‌های قلبی، چاقی، فشار خون بالا و دیابت نوع ۲ مبتلا هستند نیز ظاهر می‌شود.
این نشان می‌دهد که تغییر سطح هورمون‌های مردانه تنها عامل یائسگی مردانه نیست.
سایر عوامل خطرزا که با عوارض و مشکلات زمینه‌ای مربوط به سلامت فرد در ارتبازند، عبارتند از:
- نداشتن فعالیت بدنی
- سیگار کشیدن
- مصرف الکل
- استرس
- اضطراب
- کمبود خواب
اختلال در نعوظ ممکن است نتیجه تغییرات ایجاد شده در رگ‌های خونی یا به علت مشکل عصبی باشد.
برخی از مردان اثرات روان شناختی پدیده‌ای به نام بحران میان سالی را تجربه می‌کنند. در این حالت مردان درباره ترقی و نقاط عطف خود در زندگی حرفه‌ای و شخصی احساس نگرانی دارند. این پدیده می‌تواند علت ظهور افسردگی درافراد باشد. افسردگی خود طیف وسیعی از عوامل که منجر به بروز علائم جسمی کاهش آندروژن در اثر پیری می‌شود را تحریک می‌کند.
کمبود خواب، رژیم غذایی ناسالم، نداشتن فعالیت بدنی، استعمال سیگار و الکل و اعتماد به نفس پایین نیز ممکن است در بروز یائسگی مردانه نقش داشته باشد.
هیپوگنادیسم عارضه‌ای است که در آن بیضه‌ها هورمون کافی تولید نمی‌کنند. در مردان جوان‌تر، این کاهش تولید هورمون می‌تواند به تاخیر افتادن بلوغ منجر شود. اگر کاهش هورمون‌های مردانه در سنین بالاتری بروز یابد، که احتمالاً با چاقی یا دیابت نوع ۲ نیز مرتبط است، ممکن است باعث ظهور علائم آندروپوز در مردان شود.
راه تشخیص یائسگی مردانه چیست ؟
در یک مطالعه، چگونگی توصیف یائسگی مردانه به عنوان عارضه‌ای پزشکی، که در نتیجه تحقیقات علمی نبوده بلکه به عنوان نمادی که توسط افراد غیر متخصص یا افراد مشهور انجام شده است، توصیف می‌شود.
یک پزشک احتمالاً یائسگی مردانه رابه عنوان یک تشخیص افتراقی مطرح نمی‌کند. در واقع این حالت با علائم مختلفی که هنوز بر سر آن‌ها اختلاف نظر وجود دارد، توصیف می‌شود.
علائم آندروپوز در مردان به دلیل تاثیر طیف وسیعی از عوامل از جمله شیوه زندگی یا بیماری‌های زمینه‌ای ایجاد می‌شود.
درمان یائسگی مردانه چیست ؟
از آن جایی که این بیماری تعریف مشخصی ندارد، مردانی که این دسته از تغییرات جسمی را تجربه می‌کنند طبق علائم خود تحت درمان قرار می‌گیرند.
برای فرد چاق برنامه‌ای برای کاهش وزن و رژیم ورزشی توصیه می‌شود. همچنین ممکن است لازم باشد که فرد میزان مصرف مواد غذایی خود را مدیریت کرده به طبق یک رژیم غذایی مناسب و متعادل عمل کند.
افراد مبتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی برای درمان بیماری زمینه‌ای خود باید درمان مناسب را دریافت نمایند. به نظر می‌رسد که کنترل سطح قند خون باعث کاهش علائم آندروپوز در مردان می‌شود.
پزشک برای تشخیص هرگونه بیماری قلبی عروقی زمینه‌ای بیمار را به طور کامل و با جزئیات معاینه می‌کند؛ از جمله بررسی آزمایش خون و اسکن به منظور ارزیابی دقیق علائم کشف شده مانند اختلال نعوظ و خستگی.
ممکن است فردی با علائم افسردگی یا اضطراب به روان شناس یا روان پزشک ارجاع داده شود، که در این حالت به بیمار داروهای ضد افسردگی، روان درمانی یا هر دو با هم تجویز خواهد شد.
پزشک ممکن است تستوسترون درمانی را نیز توصیه کند اما اثرات این روش درمانی به طور کامل مشخص نیست. تستوسترون درمانی ممکن است خطرات انسداد مجاری ادراری و سرطان پروستات را افزایش دهد. همچنین ممکن است موجب تشدید بیماری‌های ایسکمیک قلبی، صرع و آپنه خواب شود.
سازمان غذا و داروی آمریکا در سال ۲۰۱۵ اعلام کرد كه بسیاری از مکمل‌های تستوسترون و ویتامین‌هایی كه ادعای درمان یائسگی مردانه را دارند، غالباً حاوی اجزای توصیه شده نیستند و ممكن است خطر ابتلا به سرطان پروستات و بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش دهند.
لازم است که فرد برای مدیریت علائم پیری و بیماری‌های مرتبط با آن، با پزشک صحبت نماید.
خلاصه
شواهد کافی برای تعریف یائسگی مرد یا آندروپوز به عنوان یک عارضه پزشکی قابل تشخیص وجود ندارد.
با این حال، کاهش اندروژن در اثر پیری که نوعی کمبود تستوسترون است، می‌تواند اثرات مشابهی با علائم آندورپوز در مردان را داشته باشد. عارضه‌هایی که با سطح پایین تستوسترون همراه هستند، می‌توانند پیچده باشند و در افراد مختلف به صورت متفاوتی بروز یابند.
پزشکان یائسگی مردانه را به عنوان یک تشخیص احتمالی مطرح نمی‌کنند.
با این وجود، شیوه زندگی فردی، از جمله داشتن رژیم عذایی متعادل، ورزش منظم و مصرف حداقلی دخانیات و الکل احتمالاً باعث تقویت احساس خوب بودن در فرد شده و علائم جسمی پیری را در مردان کاهش می‌دهد. همچنین درمان بیماری‌های زمینه‌ای می‌تواند تظاهرات بیماری را تخفیف دهد.
