بیماری پاژه استخوان در روند بازیافت طبیعی بدن تداخل ایجاد می‌کند. در بازیافت استخوان، بافت استخوانی جدید به تدریج جایگزین بافت قدیمی می‌شود. با گذشت زمان، این بیماری می‌تواند استخوان‌ها را تحت تاثیر قرار داده و موجب شکننده و بد شکل شدن آن‌ها شود. بیماری پاژه استخوان معمولاً لگن، جمجمه، ستون فقرات و پاها را درگیر می‌کند.
خطر ابتلا به بیماری پاژه استخوانی با افزایش سن بیشتر می‌شود. در صورت ابتلا به هر یک از اعضای خانواده به این بیماری، نیز خطر بروز در سایر افراد افزایش می‌یابد. از عوارض بیماری استخوانی پاژه می‌توان به شکستگی، از دست دادن شنوایی و گیر کردن اعصاب در ستون فقرات را نام برد.
بیس‌فسفونات‌ها، داروهایی که برای تقویت استخوان‌های ضعیف شده در بیماری پوکی استخوان استفاده می‌شوند، اصلی‌ترین درمان مورد استفاده می‌باشند. برای بیمارانی که از عوارض بیماری استخوانی پاژه رنج می‌برند، ممکن است جراحی نیاز باشد.
علائم بیماری پاژه استخوان
بیشتر افرادی مبتلا، علائمی خاصی ندارند. با بروز علائم بیماری پاژه استخوان شایع‌ترین شکایت درد استخوانی خواهد بود.
این بیماری باعث می‌شود که بدن سریع‌تر از حد طبیعی استخوان جدید تولید کند، درنتیجه استخوان‌هایی نرم‌تر و ضعیف‌تر از استخوان‌های طبیعی تولید خواهند شد که می‌توانند منجر به درد استخوان، تغییر شکل و شکستگی استخوانی شوند.
بیماری ممکن است تنها یک یا دو ناحیه از بدن را درگیر کند یا ممکن است گسترده‌تر باشد. نشانه‌ها و علائم بیماری پاژه استخوان به ناحیه آسیب دیده بستگی دارد.
- لگن. پاژه استخوان لگن می‌تواند باعث درد مفصل ران شود.
- جمجمه. رشد بیش از حد استخوان جمجمه می‌تواند باعث کاهش شنوایی یا سردرد شود.
- ستون فقرات. اگر ستون فقرات دچار آسیب شود، ممکن است ریشه‌های عصبی فشرده شوند. این فشرده شدن باعث درد، گزگز و بی حسی بازو یا پا می‌شود.
- پا. با ضعیف شدن استخوان‌ها، ممکن است استخوان‌های پا خم شوند. بزرگ شدگی و بدشکلی استخوان‌های پا می‌تواند فشار بیشتری را بر روی مفاصل مجاور وارد کرده و باعث آرتروز زانو یا مفصل هیپ شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم
در صورت داشتن تجربه هر یک از موارد زیر، با پزشک خود مشورت کنید:
- درد استخوان‌ها و مفاصل
- گزگز کردن و ضعف انتهای اندام‌ها
- تغییر شکل استخوان‌ها
- کاهش شنوایی غیرقابل توضیح، به خصوص اگر تنها در یک طرف باشد
علت بیماری پاژه استخوان
علت بیماری پاژه استخوان ناشناخته است. دانشمندان معتقدند که ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی در بروز این بیماری نقش دارد. به نظر می‌رسد که چندین ژن با ابتلا به این بیماری ارتباط دارند.
برخی دانشمندان بر این باورند که پاژه استخوان در نتیجه عفونت ویروسی در سلول‌های استخوانی رخ می‌دهد، اما این نظریه بحث برانگیز است.
عوامل خطر پاژه استخوان
عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به بیماری پاژه استخوانی را افزایش دهند عبارتند از:
- سن. افراد بالای ۴۰ سال با احتمال بیشتری به پاژه استخوان مبتلا می‌شوند.
- جنسیت. مردان بیشتر از زنان مبتلا می‌شوند.
- توزیع جغرافیایی. بیماری استخوانی پاژه در انگلیس، اسکاتلند، اروپای مرکزی، یونان و کشورهایی که ساکنین مهاجر اروپایی دارند، شایع‌تر است. پاژه استخوان در اسکاندیناوی و آسیا ناشایع است.
- سابقه خانوادگی. اگر یکی از بستگان فرد به این بیمار مبتلا باشد، احتمال بروز آن در دیگر افراد خانواده، افزایش می‌یابد.
عوارض بیماری پاژه استخوان
در بیشتر موارد، پاژه استخوانی به آرامی پیشرفت می‌کند. این بیماری تقریباً در همه افراد به طور موثری، قابل کنترل است. عوارض احتمالی بیماری استخوانی پاژه عبارتند از:
- شکستگی و تغییر شکل. استخوان‌های درگیر به راحتی شکسته می‌شوند. رگ‌های خونی اضافی موجود در این استخوان‌های تغییر شکل یافته باعث خونریزی بیشتر حین جراحی‌های ترمیمی می‌شوند. استخوان‌های پا ممکن است خم شوند، که می‌تواند توانایی راه رفتن فرد را تحت تأثیر قرار دهد.
- استئوآرتریت. استخوان‌های نادرست استرس وارد بر مفاصل اطراف را افزایش می‌دهند، که می‌تواند باعث آرتروز شود.
- مشکلات نورولوژیک. زمانی که بیماری در محل عبور اعصاب از استخوان، مانند ستون فقرات یا جمجمه، بروز یابد، رشد بیش از حد استخوان می‌تواند اعصاب را فشرده کرده و موجب آسیب شود. در این حالت بیمار از درد، ضعف یا گزگز شدن بازو و پاها یا کاهش شنوایی شکایت خواهد داشت.
- نارسایی قلبی. در بیماری پاژه استخوانی گسترده، ممکن است قلب برای انتقال خون به مناطق آسیب دیده، مجبور به کار بیشتر شود. گاهی اوقات، این افزایش کار می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود.
- سرطان استخوان. سرطان استخوان در حدود ۱ درصد از افراد مبتلا رخ می‌دهد.
تشخیص بیماری پاژه استخوان
در طول معاینه فیزیکی، پزشک بخش‌هایی از بدن که باعث درد بیمار می‌شوند، را معاینه می‌کند. همچنین ممکن است به منظور کمک به تشخیص بیماری پاژه استخوان ، انجام رادیوگرافی و آزمایش خون را درخواست کند.
آزمایشات تصویربرداری
تغییرات استخوانی ایجاد شده در پاژه استخوانی در آزمایش‌های زیر مشخص می‌شوند:
رادیوگرافی با اشعه ایکس. اولین نشانه بیماری استخوان پاژه ناهنجاری‌هایی است که در اشعه ایکس به دلایل دیگری ایجاد می‌شود. تصاویر برداری با اشعه ایکس از استخوان‌ها می‌تواند مناطق جذب شدن استخوان، بزرگ شدن استخوان و تغییر شکل‌هایی مانند خم شدن استخوان‌های بلند را نشان دهد.
اسکن استخوان. در اسکن استخوان، مواد رادیواکتیو به بدن تزریق می‌شوند. این مواد به بخش‌هایی از استخوان که بیشتر تحت تاثیر قرار گرفته‌اند، منتقل شده و در نتیجه در تصاویر اسکن، روشن خواهند شد.
تست‌های آزمایشگاهی
در افرادی مبتلا به بیماری پاژه استخوانی، معمولاً سطح آلکالین فسفاتاز خون بالا است که با انجام آزمایش خون قابل تشخیص است.
درمان بیماری پاژه استخوان
اگر بیمار علائمی نداشته باشد، ممکن است به درمان نیز نیازی نداشته باشد. با این حال، اگر بیماری فعال باشد، بالا بودن سطح آلکالن فسفاتاز، و نقاط پرخطر مانند جمجمه یا ستون فقرات تحت تأثیر بیماری قرار گرفته باشد، پزشک ممکن است برای جلوگیری از بروز عوارض، شروع درمان بیماری پاژه استخوان را توصیه کند.
دارو درمانی
داروهای پوکی استخوان (بیس فسفونات‌ها) متداول‌ترین روش درمان بیماری پاژه استخوانی هستند. برخی از بیس فسفونات‌ها به روش خوارکی و برخی به شکل تزریق مصرف می‌شوند. بیس فسفونات‌های خوراکی را به طور کلی می‌توان به خوبی تحمل کرد اما ممکن است باعث تحریک دستگاه گوارش شوند. داروهای مورد استفاده عبارتند از:
- آلندرونات (Fosamax)
- ایباندرونات ( (Boniva
- پامیدرونات (Aredia)
- ریزدرونات ( (Actonel
- اسید زولدرونیک (Zometa، Reclast)
در موارد نادری، درمان با بی فسفونات موجب درد شدید عضلانی، مفصلی یا استخوانی می‌شود، که ممکن است با قطع دارو برطرف نشود. بیس فسفونات‌ها همچنین ممکن است خطر نکروز استخوان‌های فک، که معمولاً در بیماری‌های فعال دندانی یا جراحی دهان اتفاق می‌افتند را نیز افزایش دهند.
اگر بیمار نتواند بیس فسفونات‌ها را تحمل کند، ممکن است پزشک کلسی تونین (میاکالسین) را تجویز کند؛ هورمونی طبیعی که در تنظیم کلسیم و متابولیسم استخوانی نقش دارد. کلسی تونین دارویی است که به شکل تزریقی یا اسپری بینی استفاده می‌شود. عوارض جانبی احتمالی آن شامل حالت تهوع، برافروختگی صورت و تحریک در محل تزریق می‌باشد.
عمل جراحی
در موارد نادر، ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد:
- کمک به بهبود شکستگی
- جایگزینی مفاصل آسیب دیده در نتیجه آرتروز شدید
- تنظیم دوباره استخوان‌های تغییر شکل یافته
- کاهش فشار وارد شده بر اعصاب
پاژه استخوانی اغلب باعث رشد بیش از حد رگ‌های خونی در استخوان‌های آسیب دیده شده و خطر خونریزی جدی حین عمل را افزایش می‌دهد.
اگر برای بیمار جراحی برنامه ریزی شده است، ممکن است پزشک برای کاهش فعالیت بیماری، داروهایی را تجویز کند که ممکن است در کاهش از دست دادن خون در طی جراحی کمک کننده باشد.
تغییر در شیوه زندگی و درمان‌های خانگی
برای کاهش خطر ابتلا به عوارض مرتبط با بیماری استخوان پاژه، این نکات را رعایت کنید:
- پیشگیری از سقوط. بیماری پاژه استخوان بیمار را در معرض خطر شکستگی استخوان قرار می‌دهد. در مورد پیشگیری از زمین خوردن از پزشک خود راهنمایی بخواهید. ممکن است پزشک استفاده از عصا یا واکر را توصیه کند.
- خانه خود را ضد سقوط کنید. پوشش‌های لغزنده کف زمین را بردارید ، از حصیرهای بدون پارچه در وان یا دوش خود استفاده کنید، در راه پله‌ها نرده نصب کنید و میله‌های حمام خود کمک بگیرید.
- تغذیه مناسب. اطمینان حاصل کنید که رژیم شامل مقادیر کافی کلسیم و ویتامین D است و به استخوان‌ها در جذب کلسیم کمک می‌کند. این مورد به ویژه در صورت مصرف بیس فسفونات اهمیت بسیاری دارد. در مورد رژیم خود با پزشک مشورت کنید و از او بپرسید که آیا نیاز است از مکمل‌های ویتامین و کلسیم استفاده کنید یا نه.
- ورزش منظم. ورزش کردن منظم برای حفظ تحرک مفصل و قدرت استخوان ضروری است. پیش از شروع یک برنامه ورزشی با پزشک خود در باره نوع، مدت زمان و شدت ورزش صحبت کنید. برخی فعالیت‌ها ممکن است فشار زیادی را بر استخوان‌های آسیب دیده شما وارد کنند.
آمادگی برای قرار ملاقات با پزشک
بیشتر افراد مبتلا به بیماری استخوانی پاژه هیچ علائمی ندارند و بیماری در رادیوگرافی یا آزمایش خون مشخص می‌شود. در بعضی موارد، ممکن است ممکن است بیمار به متخصص غدد یا متخصص روماتولوژی ارجاع داده شود.
در ادامه برخی از اطلاعاتی که به شما در آمادگی برای قرار ملاقات پزشک کمک می‌کند، آورده شده است.
شما چه کاری می‌توانید انجام دهید
هنگام تعیین وقت ویزیت، از پزشک بپرسید که آیا لازم است از قبل کاری انجام دهید یا خیر؛ مثلاً ناشتایی پیش از انجام یک آزمایش خاص. لیستی از این موارد تهیه کنید:
- علائم، حتی علائمی که ممکن است با علت قرار ملاقات ارتباطی نداشته باشند
- اطلاعات شخصی کلیدی، مانند تجربه استرس بزرگ، تغییرات اخیر در زندگی و سابقه پزشکی خانوادگی
- نام تمامی داروها، ویتامین‌ها یا سایر مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید همراه با دوز داروها
- سوالاتی که می‌توانید از پزشک خود بپرسید
- در صورت امکان، همراه با یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود به پزشک مراجعه کنید تا آن‌ها به شما در یادآوری اطلاعاتی گفته شده، کمک کنند.
در مورد بیماری پاژه استخوانی برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک پرسید عبارتند از:
- علت علائم من چیست؟
- دلایل احتمالی دیگر این علائم چیست؟
- به انجام چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
- شرایط من موقتی است یا مزمن؟
- بهترین اقدام ممکن چیست؟
- گزینه‌های جایگزین روش درمان اصلی که شما پیشنهاد می‌کنید چیست؟
- چگونه می‌توانم این بیماری را همراه با دیگر بیماری‌های خود به بهترین شکل کنترل کنم؟
- آیا باید محدودیت‌هایی را دنبال کنم؟
- آیا باید به پزشک متخصص مراجعه کنم؟
- آیا بروشور یا منابع مطالعاتی چاپی برای کسب اطلاعات بیشتر وجود دارد؟ چه وب سایت‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
از پرسیدن سوالات بیشتر ابایی نداشته باشید.
چه انتظاری از پزشک خود خواهید داشت
پزشک برخی از سوالاتی را از بیمار خواهد پرسید؛ از جمله سوالات احتمالی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آیا بی حسی یا گزگز داشته‌اید؟
- آیا ضعف عضلانی داشته‌اید؟
- سردرد جدیدی دارید؟
- آیا اخیراً مشکل شنوایی داشته‌اید؟
