کما چیست ؟ کما، حالت بیهوشی طولانی مدت است که می تواند در اثر مشکلات مختلفی ایجاد شود؛ مثل آسیب تروماتیک سر، سکته مغزی، تومور مغزی، مسمومیت با مواد مخدر یا الکل ، یا حتی بیماری زمینه‌ای مانند دیابت یا عفونت.
کما وضعیتی اورژانسی است. در این حالت، برای حفظ حیات و عملکرد مغز اقدامات اورژانسی لازم است. پزشکان برای شروع روند درمان معمولاً درخواست آزمایش خون و سی تی اسکن مغز میکنند.
در موارد بسیار نادری، کما بیش از چندین هفته طول می کشد. افرادی که در بیهوشی طولانی مدتی هستند ممکن است به حالت بیهوشی پایدار انتقال یابند.
افرادی که بیش از یک سال در حالت کما قرار میگیرند، احتمال بیدار شدنشان بسیار پایین است.
علائم کما چیست
علائم کما معمولاً شامل موارد زیر است:
- بسته شدن چشمها
- رفلکس های ضعیف ساقه مغز، مانند عدم واکنش مردمك به نور
- عدم پاسخ اندام ها، به جز حرکات رفلکس
- عدم پاسخ به محرکهای دردناک، به جز حرکات رفلکس
- تنفس نامنظم
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
کما وضعیتی اورژانسی است. باید مراقبت های پزشکی فوری انجام شود.
علل کما چیست
انواع مختلفی از مشکلات می توانند باعث کما شوند. برخی از نمونه ها عبارتند از:
- آسیب های ضربه ای مغزی: صدمات مغزی که اغلب در اثر برخورد رانندگی یا اعمال خشونت ایجاد می شوند، از دلایل عمده کما هستند.
- سکته: کاهش یا قطع جریان خونرسانی به مغز (سکته) که ممکن است در اثر انسداد عروق یا ترکیدگی رگ ایجاد شود، می تواند منجر به کما شود.
- تومورها: وجود تومور در مغز یا ساقه مغز می تواند باعث کما شود.
- دیابت: در افراد دیابتی ، سطح قند خون که خیلی زیاد می شود (هایپرگلیسمی) یا خیلی کم (هایپوگلیسمی) می تواند باعث کما شود.
- کمبود اکسیژن. افرادی که از غرق شدن نجات یافته اند و یا افرادی که پس از حمله قلبی احیا شده اند ممکن است به دلیل کمبود اکسیژن رسانی به مغز بیدار نشوند.
- عفونت ها: عفونت هایی مانند انسفالیت و مننژیت باعث تورم (التهاب) مغز، نخاع یا بافت هایی می شوند که مغز را احاطه کرده اند. موارد شدید این عفونت ها می تواند منجر به آسیب مغزی یا کما شود.
- تشنج: تشنجهای مداوم ممکن است به کما منجر شود.
- سموم: قرار گرفتن در معرض سموم ، مانند مونوکسیدکربن یا سرب، می تواند باعث آسیب مغزی و کما شود.
- مواد مخدر و الکل: مصرف بیش از حد داروها یا الکل منجر به کما می شود.
عوارض کما چیست
اگرچه بسیاری از افراد بتدریج از کما بیدار می شوند اما مواردی است که فرد به زندگی نباتی وارد می شود و یا می میرد.
برخی از افرادی که از کما بیدار میشوند ممکن است دچار معلولیت های کامل یا جزئی شوند.
عوارضی ممکن است در طی کما ایجاد شود، از جمله زخم های ناشی از فشار، عفونت های مثانه، لخته شدن خون در پاها و مشکلاتی از این قبیل.
تشخیص کما
از آنجا که افراد در کما قادر حرکت نیستند، پزشکان باید به نشانه‌های جسمی و اطلاعاتی که اطرافیان بیمار ارائه می دهند دقت کنند. اطلاعات لازم شامل موارد زیر است:
- حوادثی که منجر به کما میشود، مانند استفراغ یا سردرد
- جزئیات مربوط به چگونگی از دست دادن هوشیاری فرد مبتلا، از جمله اینکه این اتفاق ناگهانی رخ داده است یا با مرور زمان
- علائم قابل توجه قبل از از دست دادن هوشیاری
- سابقه بیماری فرد مبتلا، از جمله مواردی که ممکن است در گذشته داشته باشد، مانند سکته مغزی یا حملات انسدادی گذرا قلبی
- تغییرات اخیر در سلامتی یا رفتار فرد آسیب دیده
- مصرف مواد مخدر فرد مبتلا، از جمله داروهای تجویز شده و بدون نسخه و همچنین داروهای تأیید نشده یا داروهای مصرفی غیرقانونی.
معاینه فیزیکی بدن
در معاینه فیزیکی، پزشکان حرکات و رفلکس های فرد آسیب دیده، پاسخ به محرک های دردآور و اندازه مردمک چشم را بررسی می کنند. پزشکان الگوهای تنفسی را برای کمک به تشخیص علت کما بررسی می کنند. همچنین پزشکان ممکن است پوست را از نظر وجود هرگونه کبودی به دلیل ضربه معاینه کنند.
پزشکان، برای تعیین سطح هوشیاری بیمار ممکن است با صدای بلند صحبت کنند یا چانه یا ناخن را فشار دهند. پزشکان علائم واکنشی مانند صدا، باز شدن چشم یا حرکت را مشاهده خواهند کرد.
پزشکان حرکات انعکاسی چشم را آزمایش می کنند. این آزمایشات می تواند به تعیین علت کما و محل آسیب مغزی کمک کند.
پزشکان همچنین ممکن است آب سرد و یخ زده یا گرم در داخل مجاری گوش بیمار قرار دهند تا واکنش های چشم را مشاهده کنند.
تست های آزمایشگاهی
نمونه خون برای بررسی موارد زیر گرفته می شود:
- شمارش کامل سلولهای خون
- الکترولیت ها، گلوکز، تیروئید، کلیه و عملکرد کبد
- مسمومیت با مونوکسید کربن
- مصرف بیش از حد دارو یا الکل
برای بررسی علائم عفونت در سیستم عصبی، مایع نخاعی نیاز است. در حین ضربه نخاعی، پزشک یا متخصص، سوزنی را در کانال نخاع فرو کرده و مقدار کمی مایعات را برای تجزیه و تحلیل جمع کند.
اسکن مغز
آزمایشات تصویربرداری به پزشکان کمک می کند تا نقاط آسیب دیده مغزی را مشخص کنند. آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اسکن توموگرافی رایانه ای (CT). در سی تی اسکن از یک سری اشعه ایکس برای ایجاد تصویری دقیق از مغز استفاده می شود. سی تی اسکن می تواند خونریزی مغزی، تومورها، سکته های مغزی و سایر شرایط را نشان دهد. این آزمایش اغلب برای تشخیص و تعیین علت کما استفاده می شود.
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی MRI : ام ار ای از امواج رادیویی و مغناطیسی قدرتمندی برای ایجاد نمای دقیق مغز استفاده می کند. MRI می تواند بافت مغز آسیب دیده در اثر سکته مغزی انسدادی، خونریزی مغزی و سایر شرایط را تشخیص دهد. اسکن MRI :خصوصاً برای بررسی ساقه مغز و ساختارهای عمیق مغز مفید است.
- الکتروانسفالوگرافی (EEG) : EEG فعالیت الکتریکی داخل مغز را اندازه گیری می کند. پزشکان الکترودهای کوچکی را به پوست سر متصل می کنند. پزشکان جریان الکتریکی کمی را از طریق الکترودها ارسال می کنند. سپس تکانه های الکتریکی مغز ثبت می شود. این آزمایش می تواند تعیین کند که آیا تشنج می تواند دلیل کما باشد یا نه.
درمان کما چیست
کما یک حالت اورژانسی پزشکی است. پزشکان ابتدا راه تنفسی بیمار را بررسی میکنند تا از تنفس و گردش خون مطمئن شوند. پزشکان در صورت نیاز از تنفس کمکی، انتقال خون و سایر مراقبت های حمایتی استفاده میکنند.
پرسنل اورژانس ممکن است در صورت شوک دیابتی یا عفونت مغز، حتی قبل از بازگشت نتایج آزمایش خون، گلوکز یا آنتی بیوتیک را به صورت داخل وریدی تجویز کنند.
بسته به علت کما، روشهای درمان متفاوت است. یک روش یا دارو برای کاهش فشار بر روی مغز به دلیل تورم مغز ممکن است لازم باشد.
اگر کما نتیجه مصرف بیش از حد دارو باشد، پزشکان داروهایی برای درمان این بیماری تجویز می کنند. اگر کما به دلیل تشنج باشد، پزشکان داروهایی برای کنترل تشنج تجویز می کنند.
سایر روشهای درمانی ممکن است بر روی داروها یا روش های درمانی برای درمان یک بیماری زمینه ای مانند دیابت یا بیماری کبد متمرکز باشد.
گاهی اوقات می توان علت کما را کاملاً برعکس کرد و فرد بیهوش عملکرد طبیعی خود را بازیابد. اما اگر بیمار آسیب جدی مغزی دیده باشد، احتمال دارد دچار معلولیت های دائمی شود یا هرگز به هوش نیاید. همچنین فرد ممکن است به حالت زندگی نباتی وارد شود یا دچار مرگ مغزی گردد.
آمادگی برای ویزیت پزشک
کما یک وضعیت فوری پزشکی است. اگر با شخصی در ارتباط هستید که علائم کما دارد، بلافاصله با شماره ۱۱۵ یا شماره اورژانس شهر خود تماس بگیرید.
هنگامی که به بیمارستان می رسید، کارکنان اورژانس به اطلاعات بیشتری از خانواده و دوستان در مورد آنچه برای فرد آسیب دیده قبل از کما اتفاق افتاده است نیاز دارند. هنگام رفتن به بیمارستان یا هنگام سوار شدن در آمبولانس ممکن است سوالات زیر از شما پرسیده شود:
- آیا کما به طور ناگهانی اتفاق افتاد یا به تدریج؟
- آیا قبلا مشکلات بینایی، سرگیجه یا بی حسی وجود داشت؟
- آیا فرد بیمار، سابقه دیابت، تشنج یا سکته مغزی دارد؟
- آیا هنگام کما، تغییری در سلامتی فرد مبتلا مشاهده کرده اید، مانند تب یا بدتر شدن سردرد؟
- آیا هنگام کما در عملکرد فرد آسیب دیده تغییراتی مشاهده کرده اید، مانند زمین خوردن مکرر یا سرگیجه؟
- داروهای مصرفی بیمار چه نوع داروهایی هستند؟
