موارد استفاده ریسپریدون
ریسپریدون برای درمان برخی اختلالات روحی /خلقی (از جمله اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، کج‌خلقی مرتبط با اختلال اوتیسم) استفاده می‌شود.
این دارو کمک می‌کند تا به طور واضح فکر کنید و در امور روزمره زندگی شرکت کنید. ریسپریدون متعلق به دسته‌ای از داروها به نام ضدروان پریشی غیرمعمول است.عمل این دارو با کمک به تنظیم تعادل برخی از مواد طبیعی خاص درمغز انجام می‌شود.
نحوه استفاده از ریسپریدون خوراکی
طبق دستورالعمل پزشک، این دارو را از طریق دهان با غذا یا بدون آن مصرف کنید، معمولاً یک یا دو بار در روز.
اگر از فرم مایع این دارو استفاده می‌کنید، دوز را با استفاده از دستگاه اندازه‌گیری ویژه‌ای که ارائه شده‌است، به دقت اندازه بگیرید. از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز مناسب را دریافت نکنید. در صورت استفاده، دوز اندازه‌گیری شده را با مقدار کمی(۳ تا ۴اونس یا حدود ۱۰۰میلی‌لیتر) مایع مانند آب، قهوه، آب پرتقال یا شیر کم‌چرب مخلوط کنید. با نوشابه یا چای مخلوط نکنید. بلافاصله همه مخلوط را مصرف کنید. مخلوط را از قبل تهیه نکنید. اگر سوالی دارید با داروساز خود مشورت کنید. مقدار مصرف براساس سن، شرایط پزشکی، پاسخ به درمان و سایر داروهایی که ممکن است مصرف کنید، متغیر است. حتماً تمام محصولات مورد استفاده خود(از جمله داروهای تجویز شده، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) را به پزشک یا داروساز خود بگویید.
برای کاهش خطر ابتلا به عوارض جانبی، پزشک ممکن است شما را راهنمایی کند که این دارو را با دوز کم شروع کنید و به تدریج دوز را افزایش دهید. دستورالعمل‌های پزشک را با دقت دنبال کنید.
این دارو را به طور مرتب مصرف کنید تا بیشترین بهره را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، هر روز آن‌را در یک ساعت معین مصرف کنید. مصرف این دارو را ادامه دهید حتی اگر احساس خوبی دارید. بدون مشورت با پزشک مصرف این دارو را قطع نکنید. در صورت تداوم یا بدترشدن وضعیت، به پزشک خود اطلاع دهید.
اثرات جانبی ریسپریدون
خواب آلودگی، سرگیجه، سبکی سر، آبریزش بینی، حالت تهوع، افزایش وزن یا خستگی ممکن است رخ دهد. در صورت تداوم یا بدترشدن هریک از این عوارض، سریعا به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.
سرگیجه و سبکی‌سر می‌تواند خطر زمین خوردن را افزایش دهد. هنگام برخاستن از حالت نشسته یا خوابیده، آرام بلند شوید.
به یاد داشته باشید که پزشک این دارو را برای شما تجویز کرده‌است چون می‌داند که سود آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند.
در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی جدی، از جمله: مشکل در بلع، اسپاسم عضلانی، لرزش، تغییرات ذهنی یا خلقی(مانند اضطراب، بی‌قراری) و قطع تنفس در هنگام خواب بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید.
این دارو به ندرت ممکن است باعث افزایش قندخون شود، که می‌تواند باعث بروز یا بدتر شدن دیابت شود. در صورت مشاهده علائم افزایش قندخون مانند افزایش تشنگی یا ادرار بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید. اگر از قبل دیابت دارید، قند خون خود را به طور منظم طبق دستورالعمل بررسی کنید و نتایج را با پزشک در میان بگذارید. ممکن است پزشک نیاز به تنظیم داروی دیابت، برنامه ورزشی یا رژیم غذایی شما داشته باشد.
این دارو همچنین ممکن است باعث افزایش قابل توجه وزن و افزایش سطح کلسترول خون (یا تری‌گلیسیرید) شود. این اثرات، همراه با دیابت، ممکن است خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد. خطرات و مزایای درمان را با پزشک در میان بگذارید.
ریسپریدون به ندرت ممکن است باعث ایجاد وضعیتی شود که به عنوان دیسکینزی تأخیری شناخته می‌شود. در برخی موارد، این شرایط ممکن است دائمی باشد. در صورت بروز هرگونه حرکت غیرمعمول یاغیرقابل کنترل(بخصوص صورت، لب‌ها، دهان، زبان، بازوها یا پاها) فوراً به پزشک اطلاع دهید.
این دارو ممکن است یک ماده طبیعی خاص(پرولاکتین) ساخته‌شده توسط بدن را افزایش دهد. برای خانم‌ها، این افزایش پرولاکتین ممکن است منجر به شیر مادر ناخواسته، از دست دادن/ قطع قاعدگی یا مشکل در بارداری شود. برای مردان، ممکن است منجر به کاهش توانایی جنسی، ناتوانی در تولید اسپرم یا بزرگ شدن پستان‌ها شود. در صورت بروز هریک از این علائم، بلافاصله به پزشک اطلاع دهید.
در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی بسیار جدی، از جمله: سرگیجه شدید، غش یا تشنج بلافاصله از کمک پزشکی استفاده کنید.
ریسپریدون به‌ندرت ممکن است باعث ایجاد یک بیماری بسیار جدی به نام سندرم بدخیم نورولپتیک(NMS) شود. در صورت داشتن هر یک از علائم زیر فوراً به کمک پزشکی مراجعه کنید:
- تب
- سفتی عضلانی، درد عضلانی یا ضعف عضلات
- خستگی شدید
- گیجی شدید
- تعریق
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- ادرار تیره
- علائم مشکلات کلیوی(مانند تغییر در مقدار ادرار)
به‌ندرت مردان ممکن است نعوظ دردناک یا طولانی مدت به مدت ۴ ساعت یا بیشتر داشته باشند. اگر این اتفاق افتاد، استفاده از این دارو را متوقف کنید و بلافاصله از کمک پزشکی استفاده کنید. در غیر این صورت ممکن است مشکلات دائمی رخ دهد.
واکنش آلرژیک بسیار جدی به این دارو نادر است. با این حال در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی زیر با پزشک یا داروساز خود تماس بگیرید:
- تب
- تورم غدد لنفاوی
- بثورات پوستی
- خارش یا تورم(بویژه در ناحیه صورت، زبان، گلو)
- سرگیجه شدید
- مشکل تنفس
موارد احتیاط ریسپریدون
قبل از مصرف، اگر به ریسپریدون یا به پالیپریدون حساسیت دارید یا اگر آلرژی دیگری دارید، به پزشک یا داروساز خود بگویید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیرفعال باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا سایر مشکلات شود. برای اطلاعات بیشتر با داروساز صحبت کنید.
قبل از استفاده از این دارو سابقه پزشکی خود را به پزشک یا داروساز بگویید، خصوصاً:
- بیماری کبدی
- بیماری کلیوی
- تشنج
- دشواری بلع
- تعداد گلبول‌های سفید خون پایین
- بیماری پارکینسون
- زوال عقل
- برخی مشکلات چشمی (آب مروارید، گلوکوم)
- سابقه دیابت در خود یا خانواده
- بیماری قلبی
- سطح کلسترول یا تری گلیسیرید بالا
- مشکل تنفس در هنگام خواب (آپنه خواب).
ریسپریدون ممکن است شرایطی ایجاد کند که بر ریتم قلب تأثیر بگذارد(طولانی شدن QT). طولانی شدن QT به ندرت می‌تواند باعث ضربان قلب سریع/ نامنظم جدی(به ندرت کشنده) و سایر علائم(مانند سرگیجه شدید، غش کردن) شود که بلافاصله به مراقبت پزشکی نیاز دارد.
اگر شرایط پزشکی خاصی داشته باشید یا داروهای دیگری مصرف کنید که ممکن است باعث طولانی شدن زمان QT شود، خطر طولانی شدن QT ممکن است افزایش یابد. قبل از استفاده از ریسپریدون، تمام داروهای مصرفی خود را به پزشک یا داروساز بگویید و در صورت داشتن هر یک از شرایط زیر: برخی مشکلات قلبی(نارسایی قلبی، ضربان قلب آهسته، طولانی شدن QT در EKG)، سابقه خانوادگی مشکلات قلبی خاص(طولانی شدن QT در EKG، مرگ ناگهانی قلب).
سطح پایین پتاسیم یا منیزیم در خون نیز ممکن است خطر طولانی شدن QT را افزایش دهد. در صورت استفاده از داروهای خاص(مانند داروهای ادرارآور یا قرص‌های آب) یا داشتن شرایطی مانند تعریق شدید، اسهال یا استفراغ، این خطر ممکن است افزایش یابد. در مورد استفاده بی‌خطر از ریسپریدون با پزشک خود صحبت کنید.
این دارو ممکن است شما را گیج یا خواب‌آلود کند. الکل یا ماری‌جوانا(شاهدانه) می‌تواند باعث سرگیجه یا خواب‌آلودگی شما شود. تا زمانی که نتوانید این کار را با خیال راحت انجام دهید، رانندگی نکنید، از ماشین‌آلات استفاده نکنید و هر کاری که نیاز به هوشیاری دارد انجام ندهید. از مصرف نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید. در صورت استفاده از ماری‌جوانا(شاهدانه) با پزشک خود صحبت کنید.
قبل از انجام جراحی(از جمله آب مرواریدیا آب سیاه و جراحی چشم)، اگر این دارو را مصرف می‌كنید یا قبلاً مصرف كرده‌اید و همینطور سایر محصولاتی كه استفاده می‌كنید (از جمله داروهای تجویز شده، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) به پزشک خود بگویید.
این دارو ممکن است باعث شود کمتر عرق کنید و احتمال گرمازدگی در شما بیشتر شود. از انجام کارهایی که ممکن است باعث گرم شدن بیش از حد شما شوند مانند کار سخت یا ورزش در هوای گرم یا استفاده از وان آب‌گرم خودداری کنید. وقتی هوا گرم است، مایعات زیادی بنوشید و سبک لباس بپوشید. اگر بیش از حد گرم شده‌اید، به سرعت به دنبال مکانی برای خنک شدن و استراحت باشید. در صورت داشتن تب و برطرف نشدن آن، تغییرات ذهنی یا خلقی، سردرد یا سرگیجه سریعاً از کمک پزشکی استفاده کنید.
افراد مسن ممکن است نسبت به عوارض جانبی این دارو، به خصوص خواب‌آلودگی، سرگیجه، سبکی سر و طولانی‌شدن QT حساس باشند. خواب‌آلودگی، سرگیجه و سبکی‌سر می‌تواند خطر زمین خوردن را افزایش دهد.
در دوران بارداری، این دارو باید فقط در مواردی که به وضوح مورد نیاز است استفاده شود.
نوزادانی که از مادرانی که در طول ۳ ماه آخر بارداری از این دارو استفاده کرده‌اند متولد شده‌اند، به ندرت ممکن است علائمی از جمله سفتی یا لرزش عضلانی، خواب‌آلودگی، مشکلات تغذیه یا تنفس یا گریه مداوم داشته باشند. اگر هرکدام از این علائم را در نوزاد تازه متولد شده خود به ویژه در ماه اول مشاهده کردید، فوراً به پزشک اطلاع دهید.
از آنجا که مشکلات ذهنی یا خلقی درمان نشده(مانند اسکیزوفرنی، اختلال دو قطبی، افسردگی) می‌تواند یک بیماری جدی باشد، مصرف این دارو را قطع نکنید مگر اینکه توسط پزشک شما تجویز شده باشد. اگر قصد بارداری دارید و یا فکر می‌کنید که باردار هستید، بلافاصله با پزشک خود در مورد مزایا و خطرات استفاده از این دارو در دوران بارداری صحبت کنید.
این دارو به شیر مادر منتقل می‌شود و ممکن است اثرات نامطلوبی بر کودک شیرخوار داشته باشد. اگر کودک شما علائمی مانند سفتی یا لرزش عضله، خواب آلودگی غیرمعمول یا مشکلات تغذیه داشت، فوراً به پزشک اطلاع دهید. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.
تداخلات ریسپریدون
تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر دهد یا خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. این شامل همه تداخلات دارویی احتمالی نیست. لیستی از تمام کالاهایی که استفاده می‌کنید(شامل داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) را نگه دارید و آن را با پزشک و داروساز خود به اشتراک بگذارید. دوز مصرفی را بدون تایید پزشک شروع یا متوقف نکنید.
محصولی که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشد، متوکلوپرامید است. اگر از محصولات دیگری که باعث خواب آلودگی می‌شوند مانند تسکین دهنده سرفه(مانند کدئین، هیدروکدون)، الکل، ماری‌جوانا(شاهدانه)، داروهای خواب یا اضطراب(مانند آلپرازولام، لورازپام، زولپیدم)، شل کننده‌های عضلات(مانند کاریزوپرودول، سیکلوبنزپرین) یا آنتی‌هیستامین‌ها(مانند ستیریزین، دیفن هیدرامین) به پزشک یا داروساز خود بگویید.
برچسب روی تمام داروهای خود را بررسی کنید(مانند آلرژی یا محصولات سرفه و سرماخوردگی) زیرا ممکن است حاوی موادی باشند که باعث خواب‌آلودگی می‌شوند. از داروساز نحوه استفاده مطمئن داروها را سوال کنید.
مصرف بیش از حد ریسپریدون (اوردوز)
اگر کسی بیش از حد ریسپریدون مصرف کرده و علائم جدی مانند از دست‌دادن یا مشکل تنفس دارد، با اورژانس تماس بگیرید. در غیر این صورت، بلافاصله با یک مرکز کنترل سم تماس بگیرید. علائم مصرف بیش از حد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خواب آلودگی شدید یا سرگیجه
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- حرکات غیرمعمول یا بدون کنترل
- تشنج
یادداشت
این دارو را با دیگران به اشتراک نگذارید. آزمایشات آزمایشگاهی و یا پزشکی(مانند قند خون، وزن، فشار خون، سطح کلسترول خون/ تری‌گلیسرید) باید به طور دوره‌ای برای نظارت بر پیشرفت خود یا بررسی عوارض جانبی انجام شود. برای جزئیات بیشتر با دکتر خود مشورت کنید.
دوز از دست رفته ریسپریدون
اگر دوز را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نزدیک زمان دوز بعدی است، از دوز فراموش شده صرف نظر کنید. دوز بعدی را در زمان معین مصرف کنید.دوز را برای جبران دو برابر نکنید.
نگهداری رسپریدون
در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگهداری شود. شکل مایع این دارو را منجمد نکنید. در حمام نگهداری نکنید. همه داروها را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید. داروها را درون توالت یا فاضلاب نریزید، مگر اینکه به شما دستور داده شود. به درستی این محصول را در زمان انقضا یا وقتی دیگر نیازی به آن ندارید دور بریزید. با داروساز یا شرکت محلی دفع زباله مشورت کنید.
