کوله سیستیت بدون سنگ یک التهاب کیسه صفرا بدون وجود سنگ صفرا است. علائم این بیماری، شبیه علائم کوله سیستیت حاد(ناگهانی، شدید) می‌باشد که از سنگ کیسه صفرا ناشی می‌شود. کوله سیستیت حاد نوعی بیماری است که شامل التهاب شدید کیسه صفرا است و معمولاً به دلیل سنگ کیسه صفرا ایجاد می‌شود، اما نه همیشه.
خطر ابتلا به کوله سیستیت بدون سنگ در صورت داشتن بیماری موثر مانند بیماری‌های طولانی مدت، تروما شدید(مانند سوختگی درجه سه) یا بیماری‌های جدی افزایش می‌یابد.
این بیماری می‌تواند مزمن باشد(با علائم متناوب یا مبهم به‌آرامی پیشرفت می‌کند) یا حاد(رشد سریع، شدید) باشد. کوله سیستیت در افرادی که به شدت بیمار هستند؛ مانند کسانی که در بخش مراقبت‌های ویژه(ICU) هستند، بیشتر دیده می‌شود.
عوارض کوله سیستیت بدون سنگ می‌تواند بسیار شدید باشد، بنابراین یک بیماری بالقوه تهدیدکننده زندگی محسوب می‌شود.
علائم کوله سیستیت بدون سنگ
تشخیص علائم این بیماری می‌تواند از سایر بیماری‌های التهابی کیسه صفرا دشوار باشد. علائم خفیف ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آروغ زدن
- تهوع و استفراغ
- عدم تحمل غذا
علائم شدید ممکن است به‌صورت ناگهانی ایجاد شود، شروع علائم شدید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد شدید شکم در ربع فوقانی راست
- تب
- علائم کوله سیستیت حاد(شامل حالت تهوع و استفراغ، تب، لرز، مایل به زرد مایل به سفیدی چشم یا پوست، نفخ شکم، دردی که به طور معمول بعد از غذا اتفاق می‌افتد)
- کیسه صفرای متورم که ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی می‌توانند با معاینه بدنی آن را لمس کنند.
- افزایش گلبول‌های سفید خون(که معمولاً وجود دارد، اما نه همیشه)
نوع مزمن بیماری کوله سیستیت بدون سنگ می‌تواند وجود داشته باشد. در کوله سیستیت مزمن بدون سنگ، علائم طولانی‌تر هستند و ممکن است شدت کمتری داشته باشند. علائم ممکن است متناوب‌تر و مبهم‌تر باشند. اما در بیماری حاد کیسه صفرا، شخص بسیار بیمار است، ممکن است به سپتی‌سمی(یک عفونت باکتریایی در جریان خون) مبتلا باشد و اغلب در یک بیمارستان تحت مراقبت‌های ویژه قرار دارد. غالباً یک فرد مبتلا به بیماری حاد کیسه صفرا به دلیل نوعی بیماری جدی در بیمارستان بوده یا در حال بهبودی از جراحی بزرگ است.
علل کوله سیستیت بدون سنگ
دلایل مختلفی برای اختلال عملکرد کیسه صفرا وجود دارد که علل شایع آن عبارتند از:
- مدت طولانی روزه‌گرفتن
- کاهش چشمگیر وزن
- دوره‌های طولانی مدت تغذیه کامل تزریقی(TPN)، که تغذیه و آبرسانی تغذیه‌ای وریدی است.
- استاز کیسه صفرا(وضعیتی شامل کمبود تحریک کیسه صفرا که منجر به افزایش غلظت نمک‌های صفراوی و تجمع فشار در کیسه صفرا می‌شود.)
- کاهش عملکرد تخلیه‌ای کیسه صفرا
- دیسکینزی صفراوی هیپوکینتیک(اختلال در تخلیه کیسه صفرا، که ممکن است در اثر عوامل مختلفی ایجاد شود.)
پاتوفیزیولوژی
پاتوفیزیولوژی یک بیماری به نحوه واکنش بدن در برابر وجود یک بیماری خاص اشاره دارد. اغلب به عنوان روند فیزیولوژیکی(عملکرد موجودات زنده) یک بیماری تعریف می‌شود. پاتوفیزیولوژی کوله سیستیت بدون سنگ ممکن است پاسخ‌های مختلفی در بدن داشته باشد، از جمله:
- التهاب شدید کیسه صفرا
- تجمع فشار در کیسه صفرا در اثر استاز(عدم جریان طبیعی) صفرا
- ایسکمی(عدم اکسیژن‌رسانی کافی) در دیواره کیسه صفرا
- رشد باکتری در کیسه صفرا(که می‌تواند در صورت توقف جریان صفرایی به صورت صحیح رخ دهد.)
- گانگرن(مرگ و تجزیه بافت موضعی/ پوسیدگی بافت) کیسه صفرا در صورت عدم کاهش فشار به درستی
- سوراخ‌شدن دیواره کیسه‌صفرا شامل مجموعه‌ای از چرک به نام آبسه پری کوله سیستیت
- سپسیس(عفونت شدید جریان خون که در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند کشنده باشد.)
عوامل مستعدکننده
عوامل مستعدکننده مواردی هستند که می‌توانند فرد را مستعد ابتلا به یک بیماری خاص کنند. عوامل مستعدکننده کوله سیستیت بدون سنگ عبارتند از:
- شرایط غیرعفونی کبد و مجاری صفراوی(کبد، کیسه صفرا و مجاری صفراوی که صفرا را ذخیره و ترشح می‌کنند)
- هپاتیت حاد(عفونت کبد)
- اشکال دیگر هپاتیت
- بیماری ویلسون(یک اختلال ژنتیکی شامل تجمع مضر مس در بدن)
- پولیپ‌های کیسه صفرا(رشد غیرعادی)
- بیماری‌های عفونی سیستمیک(بیماری‌های عفونی که کل بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، مانند باکتریمی)
- عفونت‌های ویروسی مانند ویروس Ebstein-Barr (EBV) یا سیتومگالوویروس
- عفونت‌های باکتریایی مانند عفونت استرپتوکوک گروه B
- ضربه شدید جسمی مانند سوختگی‌های درجه سه
- جراحی قلب
- جراحی شکم
- دیابت
همه‌گیرشناسی
اپیدمیولوژی، مطالعه شیوع(و کنترل احتمالی) بیماری‌های خاص در جمعیت‌های خاص، از جمله جمعیت‌های جغرافیایی، گروه‌های سنی، مردان در مقابل زنان و… است. عوامل اپیدمیولوژیکی کوله سیستیت بدون سنگ شامل:
- این بیماری کیسه صفرا ۱۰٪ موارد التهاب حاد کیسه صفرا(کوله سیستیت) را تشکیل می‌دهد.۵٪ تا ۱۰٪ کل موارد کوله سیستیت غیرحاد را تشکیل می‌دهد.
- نسبت بروز مرد و زن در این افراد بین ۲ تا ۱ و ۳ تا ۱ است
- میزان ابتلا به بیماری کوله سیستیت بدون سنگ در مبتلایان به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) و سایر بیماری‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن بیشتر است.
- افرادی که جیاردیا لامبلیا دارند(عفونت انگلی، آلودگی توسط آب آشامیدنی)، هلیکوباکتر پیلوری(عفونت باکتریایی در دستگاه گوارش که معمولاً باعث زخم معده می‌شود) و سالمونلا تیفی (یک بیماری باکتریایی که باعث تب حصبه می‌شود، در غذا و آب پخش می‌شود.) خطر ابتلا به بیماری کوله سیستیت بدون سنگ و سایر اشکال التهاب کیسه صفرا را افزایش می‌دهد.
تشخیص کوله سیستیت بدون سنگ
یک آزمایش عملکرد کبد(شامل نمونه‌های خون فرستاده شده به آزمایشگاه) برای بررسی میزان افزایش آمینوترانسفرازها، آلکالین فسفاتاز و بیلی‌روبین انجام می شود.
از سونوگرافی اغلب برای تشخیص بیماری کیسه صفرا با محاسبه استفاده می‌شود. سونوگرافی ممکن است ضخیم‌شدن دیواره کیسه صفرا را نشان دهد. اگر نتایج آزمایش از سونوگرافی نامشخص باشد، آزمایش انتخابی یک اسکن هسته‌ای کلسینگرافی (HIDA) با تجویز کوله سیستوکینین (CCK) است.
اسکن هسته‌ای کلسینگرافی(HIDA) چیست؟
این آزمایش تشخیصی شامل یک ردیاب رادیواکتیو است که به داخل ورید بازو تزریق می‌شود. سپس ردیاب از طریق جریان خون به کبد منتقل می‌شود. سلول‌های موجود در کبد که صفرا تولید می‌کنند، ردیاب را اشغال می‌کنند. ردیاب سپس به داخل صفرا و کیسه صفرا می‌رود و سپس در نهایت به روده کوچک می‌رود. با ردیابی ردیاب از طریق کیسه صفرا، تصاویر رایانه‌ای گرفته می‌شود. سپس کوله سیستوکینین کیسه صفرا را تخلیه می‌کند. اسکن HIDA ناتوانی تخلیه کیسه صفرا در هنگام وجود بیماری کیسه صفرا را نشان می‌دهد.
تشخیص‌های افتراقی
تشخیص افتراقی شامل تشخیص یک بیماری خاص از دیگر بیماری‌ها با علائم و نشانه‌های مشابه است. هنگامی که شخصی به کوله سیستیت بدون سنگ مبتلا می‌شود، چندین اختلال دیگر وجود دارد که ممکن است لازم باشد رد شوند، این موارد عبارتند از:
- کلانژیت حاد(عفونت در مجاری صفراوی)
- کولسیستیت حاد
- پانکراتیت(التهاب پانکراس)
- هپاتیت(التهاب کبد)
درمان کوله سیستیت بدون سنگ
درمان کوله سیستیت بدون سنگ بستگی به شدت بیماری دارد. فردی که علائم شدیدی دارد(مانند سپتی‌سمی) در ابتدا باید تثبیت شود. از بین بردن فشاری که در کیسه صفرا ایجاد شده، اولویت اصلی خواهد بود. این می‌تواند با قراردادن یک لوله تخلیه در کیسه صفرا حاصل شود. اگر عفونت باکتریایی وجود داشته باشد، برای کمک به ثبات بیمار آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.
اگر این بیماری مزمن باشد و فرد مبتلا به التهاب کیسه صفرای پایدار باشد، ممکن است به شکل همان التهاب کیسه صفرا با سنگ درمان شود. این شامل سنتی(همچنین جراحی باز)، شامل یک برش بزرگ برای نشان‌دادن محل جراحی یا جراحی لاپاراسکوپی (یک روش جراحی که از طریق برش‌های بسیار کوچک انجام می‌شود، با استفاده از ابزاری به نام لاپاراسکوپ) برای برداشتن کیسه صفرا (کوله سیستکتومی).
اگر فردی به کیسه صفرا گانگرن دچار شود، بلافاصله عمل جراحی کوله سیستکتومی اورژانسی انجام می‌شود.
درمان استاندارد این بیماری معمولاً شامل دادن آنتی بیوتیک‌هایی در طیف وسیع (آنتی بیوتیک‌هایی است که می‌توانند از رشد پاتوژن‌های مختلف جلوگیری کنند یا از بین ببرند). اگر فرد برای جراحی بیش از حد ناپایدار باشد، ممکن است قبل از انجام عمل جراحی کوله سیستکتومی، به تخلیه از طریق پوست نیاز باشد.
تخلیه آبسه از طریق پوست با استفاده از راهنمای تصویربرداری یک سوزن یا کاتر را از طریق پوست درون آبسه قرار می‌دهد تا مایع آلوده را تخلیه کند. این بهبود سریع‌تر از تخلیه باز توسط جراحی است.
Radiology Info.org
ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی ممکن است با استفاده از آندوسکوپی (یک روش جراحی شامل یک لوله نازک با دوربین) استنت را با جراحی وارد کنند تا فشار از بین برود. هدف از این کار، کاهش خطر عوارض جدی مانند سوراخ‌شدن، گانگرن یا سپسیس است.
