دود دست سوم به قرار گرفتن در معرض باقی مانده دود سیگار گفته میشود؛ یعنی شرایطی که فرد سیگاری قبلاً در آن محیط بوده و اکنون وسایل یا محیط مربوطه بوی سیگار میدهد. از جمله سطوحی که ممکن است باقی مانده نیکوتین بر روی اجسام احساس شود عبارتند از:
- لباسها
- کفپوش
- مبلمان خانه
- اسباب بازیها
- وسايل نقليه
- دیوارها
دود دست سوم در صورت ترکیب با سایر آلایندههای داخلی میتواند سمی باشد.
دود دست سوم نیز مانند دود دست دوم خطراتی را برای فرد به همراه دارد. آگاهی در خصوص دود دست سوم سیگار، اثرات آن و خطرات مرتبط با سلامتی اهمیت زیادی دارد.
عوارض دود دست سوم
سیگار کشیدن یکی از بدترین خطرات تهدید کننده سلامتی و در عین قابل پیشگیری است. به گفته انجمن قلب آمریکا (AHA)، در سیگار بیش از ۵۰۰۰ ماده شیمیایی وجود دارد. بسیاری از این مواد سمی هستند. به عنوان مثال میتوان به آرسنیک، فرمالدئید و قیر اشاره کرد. با گذشت زمان، سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان، بیماریهای قلبی و مرگ زودرس را نیز افزایش میدهد.
اجتناب از قرار گرفتن در معرض دود سیگار سوم به عنوان یک فرد غیر سیگاری میتواند چالش برانگیز باشد؛ به خصوص اگر فرد سیگاری یکی از اعضای خانواده شما باشد. واقعیت این است که دود دست سوم بر تمام افراد خانواده در سنین مختلف اثر گذار است.
اثر بر روی کودکان
دود حاصل از سیگار کشیدن عوارض متعددی بر روی سلامتی کودکان دارد. در واقع خطر این عوارض در کودکان بیشتر است, زیرا کودکان سطوح را لمس کرده و اشیا را به نزدیک بینی و دهان خود میبرند.
کودکانی که در خانه در معرض دود سیگار سوم هستند بیشتر احتمال دارد:
- آسم
- عفونت گوش
- بیماریهای مکرر
- پنومونی
علاوه بر این، كودكانی كه در دامان والدین سیگاری بزرگ میشوند، در معرض احتمال بیشتر سیگار كشیدن هستند.
اثر دود دست سوم بر نوزادان
نوزادان نیز میتوانند تحت تأثیر دود دست سوم قرار بگیرند. یک مطالعه نشان می دهد که قرار گرفتن در معرض دود سیگار یکی از بزرگترین عوامل خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) است. عامل خطر بزرگ دیگر وضعیت نامناسب خوابیدن نوزاد است.
جدا از خطر SIDS، قرار گرفتن در معرض دود دست سوم سیگار، خطرات سلامتی مشابه کودکان بزرگتر، از جمله بیماریهای مکرر و مشکلات تنفسی تنظیم میکند.
اثر بر بزرگسالان
اگرچه بزرگسالان مانند نوزادان و کودکان در حال رشد آسیب پذیر نیست، اما آنها نیز از عوارض دود دست سوم مصون نمیباشند. دود دست سوم میتوان فرد را مستعد ابتلا سرطان در اواخر زندگی کند.
بیشترین خطر از نظر ابتلا به سرطان ریه مطرح است اما به گفتهی AHA قرار گرفتن در معرض دود سیگار خطر ابتلا به سرطانهای زیر را نیز افزایش میدهد:
در کوتاه مدت، دود دست سوم میتواند منجر به بیماریها و عفونتهای بیشتری شود. همچنین ممکن است فرد بیشتر از حد طبیعی سرفه کند.
اثر بر زنان باردار
قرار گرفتن در معرض دود دست سوم میتواند بر روی جنین داخل رحم نیز تاثیر بگذارد. چه در صورت تنفس باقی مانده شیمیایی مواد و چه در صورت لمس مواد شیمیایی، فرد باردار در معرض ورود توکسین به جریان خون است. سپس این سموم از راه گردش خون میتواند به جنین منتقل شود.
یک مطالعه کوچک در خصوص عوارض دود دست سوم بر بافتهای ریه جنین موش نشان داد که برخی از سموم موجود در دود سیگار بر روی رشد ریه اثر منفی میگذارند.
قرار گرفتن جنین در معرض دود سیگار سوم نیز میتواند منجر به بیماریهای تنفسی پس از تولد شود. طبق آکادمی اطفال آمریکا، سیگار کشیدن در دوران بارداری نیز خطر ابتلا به SIDS را افزایش میدهد.
چگونه میتوان از اثرات دود دست سوم مصون ماند؟
موثرترین راه جلوگیری از دود سیگار، اجتناب از قرار گرفتن در معرض آن است. اگر غیر سیگاری هستید، این کار شامل دوری از خانهها و مکانهای مشترک با افراد سیگاری است. اگر سیگار میکشید، دود دست سوم سیگار یکی از دلایلی است که شما را ملزم به ترک سیگار میکند.
متأسفانه، دود دست سوم را نمیتوان ره راحتی از اتومبیل یا خانه خارج کرد. باز گذاشتن پنجرهها یا روشن کردن فن بگذارید نمیتواند مواد شیمیایی باقی مانده را از سطوح پاک کند. همچنین نمیتوان در یک قسمت از خانه سیگار کشید و انتظار داشت که بقایای مواد سیگار در همان نقطه باقی بماند. این مواد میتوانند از طریق لباس و سایر سطوح، به باقی قسمتهای خانه پخش شود.
اگر شما یا خانه در معرض دود سیگار است، برای از بین بردن باقی مانده مواد سیگار میتوان کارهای زیر را انجام داد:
- شستن تمامی لباسها
- شستن تمامی ملافهها
- پاک کردن تمام سطوح سخت
- شستن پیشخوان، دیوارها و سقفها
- تمیز کردن کامل فرش و قالیچههای خانه
- تمیز کردن تمامی اسباب بازیها
- شستن سایر پارچههای خانه از جمله مبلمان و پردهها
به عنوان یک قاعده، اگر ساختمانی بوی دود میدهد، احتمالاً باقی مانده مواد سیگار بر روی سطوح وجود داشته و به تمیز کاری نیاز دارد.
روش دیگر برای جلوگیری از انتشار بقایای دود دست سوم به دیگران اطمینان از تعویض لباسهای فرد سیگاری و شستن منظم دستهاست. این کار به ویژه پیش از تماس با کودکان و نوزادان اهمیت بسیاری دارد.
سخن پایانی
عوارض دود دست سوم در دنیای تحقیقات مربوط به دود سیگار مقولهای نسبتاً جدید است. لازم به ذکر است که دود دست سوم با گذشت زمان تجمع مییابد.
تا زمانی که محققان اطلاعات بیشتری در مورد دود سیگار سوم و طیف گستردهای از خطرات سلامتی مرتبط با آن کسب کنند، بهترین کار اجتناب از قرار گرفتن در شرایط مشابه است. به این معنی که فرد باید از انواع دود سیگار، از جمله دست اول و دست دوم دوری کند.
اگر سیگاری هستید و به خاطر سلامتی خود و عزیزانتان تصمیم به ترک سیگار دارید، میتوانید از پزشک مشاوره و کمک بخواهید.