کمپانی Moderna Therapeutics قصد دارد واکسنی برای سرطان با استفاده از mRNA تولید کند. این کمپانی در زمینه بیوتکنولوژی است و در ساخت و گسترش داروها و واکسن‌ها بر پایه mRNA فعالیت می‌کند. این هفته (در چهارده نوامبر) این موسسه واکسن سرطان را برای اولین بار در انسان آزمایش کرد.
نحوه عملکرد واکسن سرطان
۶ هفته پیش، پزشکان یک میلی‌متر مکعب از بافت سرطانی ریه راست یک خانم میانسال ۶۷ ساله‌ی بازنشسته به نام Glenda Cleaver را برداشتند و این سرآغاز راه طولانی آن‌ها برای ساخت واکسن سرطان بود. واکسنی که به بدن یاد می‌دهد چگونه با سلول های سرطانی مبارزه کند.
داروهای سرطانی جدید قیمتی معادل هزاران دلار دارند و موفقیت در ساخت آن‌ها میتواند بسیار پرسود باشد. شرکت‌های زیادی در حال تلاش برای ساخت واکسنی برای سرطان می‌باشند اما بسیاری از آن‌ها به مرور زمان با شکست مواجه می‌شوند. دستیابی به واکسن سرطان که تاریخچه‌ای جز شکست ندارد، میتواند یک دستاورد بسیار مهم در عرصه تکنولوژی باشد.
Moderna می‌خواهد کاری انجام دهد که بدن خود بیمار با استفاده از رشته‌های حاوی دستورالعمل‌های ژنتیکی (RNA پیام‌رسان یا mRNA) داروی مورد نیاز خود را بسازد. در این روش توالی mRNA مانند کدهای کامپیوتری است و در صورت درست کنار هم قرار گرفتن کدها می‌توان پروتئین‌سازی سلول را تحت کنترل گرفت تا پروتئین‌های دلخواه را تولید کند. در این صورت می‌توان داروها را نیز درون بدن تولید کرد. اگر این روش درست کار کند mRNA می تواند کاربردهای بیشتری نیز داشته باشد. به عنوان مثال در بیماریهای عفونی یا بیماریهای قلبی-عروقی.
مقاله مرتبط: جلوگیری از بازگشت سرطان مغز از طریق ژن درمانی
هر فرد واکسن مخصوص خود را دریافت می‌کند
ایده تولید واکسن برای سرطان، ایده جدیدی نیست ولی ظرفیت‌ها برای ایجاد درمانی که نیازهای هر بیمار را به طور اختصاصی دربر بگیرد، اخیرا به وجود آمده است. آزمایش‌های مشابه قبلی امیدبخش بوده‌اند و دلایل زیادی وجود دارد که به کار شرکت Moderna برای ساخت چیزی که واقعا ارزشمند باشد خوش‌بین باشیم.
امروزه “Personalized Medicine” یا پزشکی شخصی‌سازی شده یک اصطلاح مهم در بیوتکنولوژی می‌باشد. هزینه توالی‌یابی کل ژنوم انسان از میلیون‌ها دلار در قرن بیستم به تنها حدود دو هزار دلار کاهش یافته است. Moderna نهایت استفاده را از توالی‌یابی ژنوم انسان برای ساخت واکسن پیشگامانه خود که متناسب با نیازهای هر بیمار می‌باشد برده است.
روش ساخت واکسن
برای ساخت واکسن برای Cleaver (فردی که واکسن بر روی او آزمایش می‌شود) یک میلی‌متر مکعب بافت سرطانی از ریه‌اش برداشته شد. کدهای ژنتیکی این بافت اسکن شده و با کدهای ژنتیکی نمونه‌های خونی فرد مقایسه شد. این روش به یافتن تغییراتی که طی سرطان در ژنوم رخ می‌دهد کمک می‌کند. نرمافزارهای Moderna لیستی از ۲۰ پروتئین هدفی (آنتی ژن) که مخصوص سلول‌های سرطانی وی بودند را تهیه کردند. محققان نمونه‌هایی از قطعات DNA ساختند که ویرایش‌های لازم در آن انجام شده بود و توالی‌هایی که برای درمان وی لازم بودند در آن وجود داشت. سپس این DNAها به RNA رونویسی شده و به بدن بیمار تزریق شدند.
دانشمندان معتقدند بعضی سرطان‌ها به این خاطر گسترش می‌یابند که سیستم ایمنی بدن آن‌ها را به عنوان عامل بیگانه نمی‌شناسد. واکسن ساخته شده به بدن یاد خواهد داد که چگونه آنتی‌ژن‌هایی که فقط روی سلول‌های سرطانی وجود دارند را شناسایی کنند.
چرا ممکن است این پروژه شکست بخورد؟
چند مشکل ممکن است در راه تولید این واکسن ایجاد شود:
- این تکنولوژی هنوز به ثبات نرسیده.
- رساندن mRNA به طور صحیح به سلول های هدف، بدون دخالت سلول‌های ایمنی بسیار سخت است.
- احتمال این که سلول‌های ایمنی mRNA را عامل بیگانه تلقی کرده و از بین ببرند بسیار زیاد است.
منتقدان معتقدند که این روش بیش از حد روی mRNA تکیه دارد و آن را رویکرد “one-size-fits-all” می‌نامند. طبق آمار تنها ده درصد از داروهایی که روی انسان آزمایش می‌شوند به مرحله‌ی تولید گسترده می‌رسند. ممکن است نرمافزارهای Moderna سلول‌های هدف را اشتباه انتخاب کنند یا آن‌ها را نتوانند تشخیص دهند. حتی ممکن است mRNAها نتوانند مدت زیادی در بدن باقی بمانند تا پاسخ ایمنی قوی ایجاد کنند. از طرفی دستیابی به سلول‌های سرطانی بسیار سخت است.
موضوع دیگری که در رابطه با این واکسن مطرح می‌شود، قیمت آن است. با توجه به چگونگی این روش و این حقیقت که هر واکسن برای شخص خاصی ساخته می‌شود، احتمالا بسیار گران خواهد بود. البته هنوز شرکت Moderna درباره قیمت احتمالی آن چیزی اعلام نکرده است.
پرواضح است که تا تولید گسترده این واکسن راه درازی در پیش است. در حال حاضر واکسن‌ها روی افرادی تست می‌شوند که قبلا سرطان آن‌ها درمان شده است. سرطان ریه Cleaver در ماه آوریل به طور موفقیت آمیزی درمان شده است. اما در ۳۰ درصد بیمارانی که بیماریشان مشابه بیماری او است، سرطان دوباره برمی‌گردد. اگر این واکسن برای Cleaver و افراد دیگری که بعدا واکسن روی آن‌ها تست می‌شود ایمنی ایجاد کند، Moderna واکسن را روی افرادی که سرطان فعال دارند هم امتحان خواهد کرد. بیش از ۹۰ بیمار دیگر نیز در این مطالعه شرکت خواهند کرد. نتایج اولیه نیز در اواخر سال ۲۰۱۸ اعلام خواهد شد.
منابع
۱. Bloomberg
۲. Futurism
