سندرم‌های میلودیسپلاستیک(Myelodysplastic syndromes) به گروهی از بیماری‌ها گفته می‌شود که اختلالاتی در شکل‌گیری یا عملکرد سلول‌های خونی بوجود بیاید. سندرم میلودیسپلاستیک زمانی اتفاق می‌افتد که فرد مشکلی در مغز قرمز استخوان خود داشته باشد؛ ماده‌ای اسفنجی داخل استخوان‌ها که می‌تواند سلول‌های خونی را تولید کند.
درمان‌هایی که برای این سندرم انجام می‌شود معمولا بر روی درمان یا کاهش یا جلوگیری عوارض تمرکز دارد. در برخی از موارد ممکن است فرد مبتلا به این سندرم برای ادامه درمان خود پیوند مغز استخوان هم بشود.
علائم
سندرم میلودیسپلاستیک به ندرت در مراحل اولیه بیماری موجب علامت خاصی می‌شود. اما به مرور زمان این نشانه‌ها ممکن است دیده شود:
- خستگی
- کم آمدن نفس یا سریغ نفس کشیدن
- رنگ پریدگی غیرمعمول به دلیل آنمی(کم خونی)
- کبودی یا خون‌ریزی‌ها نامعمول یا با کمترین ضربه
- نقطه‌های قرمز رنگ سرسوزنی زیر پوست که به دلیل خونریزی ایجاد می‌شوند.( petechiae)
- عفونت‌های مکرر
دلایل
سندرم میلودیسپلاستیک زمانی رخ می‌دهد که اختلالی در تولید سلول‌های خونی رخ بدهد.
در افراد مبتلا به این سندرم سلول‌های خونی نابالغ و آسیب‌دیده به جای سلول‌های نرمال یافت می‌شود، این سلول معمولا یا در خود مغز استخوان از بین می‌روند یا این که به محض این که وارد جریان خون می‌شوند از بین می‌روند که در نتیجه این سندرم مشکلاتی مانند آنمی یا کم خونی، عفونت‌ها مکرر و همچنین خونریزی زیاد به وجود می‌آید.
پزشکان معمولا این سندرم را به دو زیر گروه بر اساس دلیل ایجاد آن‌ها تقسیم می‌کنند:
- سندرم میلودیسپلاستیک با دلیل نامشخص؛ که به نام سندرم میلوپلاستیک دنوو(de novo) نیز شناخته می‌شود، و پزشکان دلیلی برای این مدل از بیماری پیدا نکرده‌اند. این شکل سندرم راحت‌تر از مدل‌های با دلیل شناخته شده درمان می‌شوند.
- سندرم میلودیسپلاستیک بوجود آمده به دلیل مواد شیمیایی و تشعشعات؛ این مدل از سندرم میلودیسپلاستیک در پاسخ به درمان‌های سرطان ممکن است به وجود بیاید؛ شیمی‌درمانی و تشعشع‌درمانی. و یا ممکن است بر اثر تماس با مواد شیمیایی بوجود بیاید که به این حالت سندرم میلودیسپلاستیک ثانویه نیز گفته می‌شود. درمان سندرم میلودیسپلاستیک ثانویه معمولا سخت‌تر از حالت قبلی است.
این سندرم را همچنین می‌توان بر اساس سلول‌هایی را که درگیر می‌کند تقسیم کرد:
- دیسپلازی یک نوع سلول خونی
- رینگ سیدروبلاست؛ به حالتی که درون گلبول‌های قرمز آهن رسوب کند.
- دیسپلازی چند نوع سلول خونی
- آنمی با بلاست‌های زیاد داخل خون(مدل ۱ و ۲)؛ حالتی که در آن حالت اولیه سلول‌های خونی(بلاست) در خون بیشتر می‌شود.
- سندرم میلودیسپلاستیک طبقه‌بندی نشده؛ حالتی که در آن یکی از انواع سلول‌های خونی کم می‌شود و گلبول‌های سفید شکل غیرعادی پیدا کرده‌اند.
- سندرم میلودیسپلاستیک مربوط با حذف کروموزومی ۵q؛ افراد مبتلا به این مدل گلبول‌های قرمز خون کمی دارند و یک سری جهش‌های خاص در DNA آن‌ها رخ داده است.
ریسک فاکتورها
برخی از فاکتورها می‌تواند ریسک ابتلا به این سندرم را افزایش دهد:
- افزایش سن؛ بیشتر مبتلایان به این سندرم افراد بالا ۶۰ سال هستند.
- شیمی‌درمانی و تشعشع‌درمانی
- تماس با برخی از مواد شیمیایی؛ مانند دود تنباکو، آفت‌کش‌ها و مواد شیمیایی صنعتی مانند بنزن.
- تماس با فلزات سنگین؛ فلزات سنگین را مرتبط با سندرم میلودیسپلاستیک می‌دانند، فلزاتی مانند سرب و جیوه
عوارض
عوارضی که ممکن است این سندرم به دنبال داشته باشد در زیر آورده شده است:
- آنمی؛ کاهش تعداد سلول‌های خونی که می‌تواند خستگی را به دنبال داشته باشد.
- عفونت‌های مکرر؛ به دلیل کاهش گلبول‌های سفید خون این عارضه بوجود می‌آید.
- خونریزی‌هایی که بند نمی‌آیند؛ به علت کاهش پلاکت خون که نمی‌تواند خون این افراد لخته شود.
- افزایش ریسک ابتلا به سرطان؛ برخی از افراد مبتلا به این سندرم درنهایت به سرطان خون یا لوکمیا مبتلا می‌شوند.
