بدن ما انسان‌ها برای توزیع اکسیژن به تمام سلول‌ها به آهن در گلبول‌های قرمز خون نیاز دارد. بدون آهن کافی، رساندن اکسیژن کافی از طریق گلبول‌های قرمز ناممکن خواهد بود. اگرچه، سطوح بالای آهن نیز برای سلامتی بدن خوب نیست. آزمایش ferritin آهن کم و زیاد را در خون تشخیص میدهد. اگر میزان نرمال ferritin به هم بخورد، ممکن است یک بیماری زمینه‌ای خطرناک وجود داشته باشد.
پزشک زمانی دستور انجام آزمایش فریتین را میدهد که به نقص آهن یا اضافه بار آن در بدن شک کرده باشد. این تست میزان ذخیره آهن در بدن را نشان میدهد که می‌تواند یک نمای کلی از سطوح آهن بدن را به پزشک نشان دهد.
مطالب مرتبطی که حتماً باید بخوانید:
- آزمایش cbc چه بیماریهایی را نشان میدهد | خودتان بخوانید!
- آنچه والدین باید در مورد کمبودآهن در کودکان بدانند!
- آزمایش ESR چیست؟
- آشنایی کامل با جزئیات آزمایش cbc
فریتین چیست
فریتین همان آهن نیست. فریتین یک پروتئین است که آهن را ذخیره کرده و در زمان نیاز آن را آزاد می‌کند. جایگاه فریتین معمولاً داخل سلول‌ها است و میزان فریتین خون در گردش باید بسیار اندک باشد. بالاترین میزان فریتین در بدن مربوط به سلول‌های کبدی و ایمنی است
فریتین در سلول‌های بدن ذخیره می‌شود تا زمانی که موعد تولید گلبول‌های قرمز خون فرا برسد. در این هنگام بدن سیگنال آزادسازی فریتین را به سلول‌های می‌فرستد. این فرتین سپس به ماده‌ی دیگری به نام ترانسفرین متصل می‌شود.
ترانسفرین پروتئینی است که با فریتین ترکیب شده و آن را به محل ساخت سلول‌های گلبول قرمز در بدن انتقال میدهد. در واقع اگر فریتین را اقامتگاه در نظر بگیریم، ترانسفرین تاکسی اختصاصی آهن است.
با این که میزان نرمال آهن برای افراد مهم است، اما میزان نرمال ferritin یا آهن ذخیره شده نیز برای ما اهمیت دارد. اگر آزمایش ferritin شخصی پایین باشد، ذخایر آهن او به زودی به پایان خواهد رسید.
آزمایش فریتین به چه دردی می‌خورد
درک این موضوع که در خون یک فرد میزان نرمال ferritin وجود دارد، زیاد شده یا کم است، به پزشک سرنخ‌هایی درباره‌ی وضعیت کلی سلامت میدهد. جواب ساده به علت بالا بودن فریتین خون چیست، افزایش ذخیره آهن بدن می‌باشد.
شک به پایین بودن فریتین خون
در صورت مشاهده هر یک علائم و نشانه‌های مرتبط با فریتین پایین زیر، پزشک آزمایش ferritin درخواست خواهد کرد:
- خستگی بدون دلیل
- سرگیجه
- سردردهای مزمن
- ضعف بدون دلیل
- صدای زنگ در گوش
- تحریک‌پذیری
- درد پاها
- تنگی نفس
شک به بالا بودن فریتین خون
در صورت مشاهده هر یک علائم و نشانه‌های مرتبط با فریتین بالای زیر، پزشک آزمایش ferritin درخواست خواهد کرد:
- معده درد
- تپش قلب یا درد قفسه سینه
- ضعف بدون دلیل
- درد مفصلی
- خستگی بدون دلیل
آسیب به اندام‌هایی مثل کبد و طحال نیز می‌تواند علت بالا بودن فریتین خون باشد.
این آزمایش برای پایش وضعیت کلی سلامت، مخصوصاً در کسانی که یک عارضه‌ی مرتبط با میزان کم و زیاد آهن خون دارند، مفید است.
آزمایش فریتین چگونه گرفته می‌شود
آزمایش فریتین نیازمند مقدار کمی خون برای تشخیص میزان نرمال ferritin است. در مورد بعضی نمونه‌ها ممکن است پزشک به شما بگوید از حداقل ۱۲ ساعت قبل چیزی نخورید. براساس توصیه‌ی انجمن آمریکایی شیمی بالینی (AACC)، آزمایش فریتین ناشتا، یعنی زمانی که برای مدتی چیزی نخورده‌ایم، دقیق‌تر انجام می‌شود. ممکن است فرد گیرنده خون باندی را دور بازوی شما ببندد تا رگ شما مشخص‌تر شود. بعد از این که پوست شما توسط یک پنبه ضد عفونی شد، فرد گیرنده خون سوزنی را جهت نمونه برداری در رگ فرو می‌کند. این نمونه بعدا به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا تحلیل شود. شما قبل از انجام آزمایش خون نباید تحت هیچ گونه اقدام درمانی قرار بگیرید.
تفسیر نتیجه آزمایش ferritin
آزمایش فریتین خون شما ابتدا ارزیابی می‌شوند تا متوجه شویم که آیا سطح آن در محدوده میزان نرمال ferritin است یا نه. براساس مایوکلینیک، محدوده‌های طبیعی آن به شرح زیر است:
- میزان فریتین خون در مردان ۲۰-۵۰۰ نانوگرم در هر میلی‌لیتر (ng/ml)
- میزان فریتین خون در زنان ۲۰-۲۰۰ نانوگرم در هر میلی‌لیتر (ng/ml)
به این نکته توجه کنید که همه‌ی آزمایشگاه‌ها در زمان ارائه سطح فریتین خون، نتایج یکسانی ارائه نمی‌کنند. این‌ها محدوده‌های طبیعی‌اند اما آزمایشگاه‌های مختلف مقیاس‌های متفاوتی دارند. اگر میزان نرمال فریتین خون، کم یا زیاد بود یادتان باشد، همیشه از پزشکتان محدوده طبیعی آزمایشگاه به خصوصی که مراجعه کردید را بپرسید.
علل میزان غیر نرمال ferritin
علت پایین بودن فریتین خون چیست
این که سطح فریتین خونتان کمتر از سطح طبیعی می‌باشد می‌تواند نشانگر این باشد که کمبود آهن دارید، این شرایط وقتی به وجود می‌آید که در رژیم غذایی روزانه‌تان به مقدار کافی آهن وجود نداشته باشد. وضعیت دیگری که سطوح آهن را تحت تاثیر قرار میدهد آنمی است، این حالت زمانی رخ میدهد که در خون شما گلبول قرمز کافی برای اتصال آهن به آن وجود نداشته باشد. عوارض دیگر شامل موارد زیر است:
- خون‌ریزی قاعدگی بیش از حد
- بیماری‌های مربوط به معده که جذب روده‌ای را تحت تاثیر قرار میدهد
- خون‌ریزی داخلی
دانستن این که میزان ferritin نرمال یا کم است به پزشکتان کمک می‌کند که علت بیماری را بهتر تشخیص بدهد. برای مثال، شخصی که به آنمی مبتلاست سطوح آهن و فریتین پایینی را نشان میدهد. با این حال، فردی که به بیماری مزمنی دچار شده است ممکن است سطح آهن پایینی داشته باشد اما سطح فریتین خونش طبیعی یا زیاد باشد.
علت بالا بودن فریتین خون چیست
سطح بسیار بالای فریتین می‌تواند نشان‌دهنده‌ی عارضه‌ی خاصی باشد. یکی از دلایل آن هموکروماتوز است که زمانی رخ میدهد که بدن شما مقدار زیادی آهن جذب کند. سایر شرایطی که منجر به سطح بالای فریتین خون می‌شوند شامل:
- آرتریت روماتوئید
- بیماری‌های کبدی
- پرکاری تیروئید
- بیماری استیل با ظهور در بزرگسالان
- دیابت نوع ۲
- سرطان خون (لوکمی)
- لنفوم هوچکین
- مسمویت با آهن
- تزریق مکرر خون
فریتین به عنوان یک پروتئین فاز حاد شناخته می‌شود. این بدین معناست که وقتی بدن در حال تجربه کردن یک التهاب است، سطح فریتین خون افزایش می‌یابد. دلیل این که در بیماری‌های کبدی و یا انواع سرطان مانند لنفوم هوچکین، سطح فریتین خون افزایش می‌یابد نیز همین است. برای مثال سلول‌های کبدی فریتین ذخیره کرده‌اند؛ زمانی که کبد فرد آسیب می‌بیند فریتین موجود در درون سلول‌ها به بیرون نشت پیدا می‌کند. پزشک باید وجود سطح بالاتر از سطح طبیعی را در بدن افراد مبتلا به این بیماری‌ها یا سایر شرایط التهابی پیش‌بینی کند.
بر اساس مقاله‌ای در حیطه‌ی گاستروانترولوژی و هپاتولوژی، شایع‌ترین دلایل افزایش سطح فریتین عبارتند از چاقی، التهاب و مصرف روزانه الکل. رایج‌ترین علت بالا بودن فریتین خون وابسته به ژنتیک، هموکروماتوز می‌باشد.
اگر نتیجه آزمایش فریتین بالای ۲۰۰ یا غیر طبیعی دارید، احتمالا پزشک شما برایتان آزمایش‌های دیگری تجویز می‌کند تا اطلاعات بیشتری نسبت به سطح آهن موجود در بدن بدست بیاید. این آزمایش‌ها شامل:
- آزمایش آهن که مقدار آهن (SI) موجود در خون را که در بدن به گردش درمی‌آید را می‌سنجد
- مقدار ظرفیت کل اتصال آهن (TIBC) که مقدار ترانفسرین موجود در بدن را می‌سنجد
عوارض جانبی آزمایش فریتین خون
یک آزمایش فریتین خون عوارض جانبی جدی‌ای ایجاد نمی‌کند زیرا تنها به مقدار اندکی خون نیاز است. اگر بیماری‌های مربوط به خون‌ریزی دارید و یا به سادگی دچار کبودشدگی می‌شوید به فرد گیرنده خون اطلاع دهید. در زمان گرفتن خون شما باید انتظار کمی ناراحتی را داشته باشید. بعد از این آزمایش ممکن است عوارض جانبی اندکی داشته باشید:
- خون‌ریزی اضافه
- احساس ضعف و سرگیجه
- کبودی
- عفونت
همیشه اگر سابقه شرایطی را در دفعات قبل داشته‌اید که به نظر عادی نمی‌رسید به شخص گیرنده خون اطلاع دهید.
با سلام ممنون بابت مطالب خوبتون بسیار عالی بود
مطالب خوبی داشت،ممنون از اینکه اطلاعاتتون رو در اختیار ما گذاشتید
بسیار عالی وممنون از مطالب خوب شما