پیشبرد درمان سرطان به سمت نظریهی بازی، میزان امید به زندگی مردان مبتلا به سرطان پیشرفتهی پروستات را به دو برابر افزایش داده است. این دستاورد میتواند نقطهی شروعی برای استفاده از نظریهی بازی در درمان هوشمندانهی انواعی از سرطانها محسوب شود.
این رویکرد بسیار جالب و هیجانانگیز به نظر رسیده و نویدبخش تأخیر در شکست درمانهاست.
Charles Swanton از مؤسسهی Crick Francis در لندن
افراد مبتلا به سرطان معمولاً بر اثر تومور اولیه جان خود را از دست نمیدهند؛ بلکه متهم اصلی، نمو سریع تومورهای ثانویه است که در پی پخش شدن تومور اولیه صورت میگیرد. Robert Gatenby به همراه همکارانش از مؤسسهی تحقیقات و مرکز سرطان Moffitt در فلوریدا، الگوریتمی را جهت پیشبینی نحوهی رشد و نمو هر نوع سرطان طراحی کردهاند. الگوریتم مذکور که بر اساس اطلاعات بالینی طراحی شده، بهترین برنامهی درمانی را نیز برای بالاترین میزان امید به زندگی و بقای بیمار ارائه میدهد. در واقع این تیم با نظریهی بازی بر سرطان غالب گشته است. در این “بازی”، سرطان شکار است و انکولوژیستها شکارچی.
هدف انکولوژیستها کشتن شکار یا حداقل تحت کنترل درآوردن آن است؛ اما درمانهای مرسوم سرطان، این تعادل را به هم میزنند. در واقع با تجویز مکرر دوزهای بالای یک داروی ضدسرطان، گویی سلولها در مسیر مقاومت پیش میروند. در این حالت، بازی از کنترل انکولوژیستها خارج شده و در عوض، هدایت بازی به دست سرطانی قویتر سپرده میشود. به گفتهی Gatenby، بهکارگیری زیرکانهی داروها با الگوریتم و پایش دقیق واکنش سرطان میتواند همچنان تسلط شکارچیان را بر شکار حفظ کند.
مقالهی مرتبط: درمان سرطان روز به روز شخصیتر میشود
این تیم جهت ارزیابی رویکرد خود، از گروهی از افراد مبتلا به سرطان پروستات که سرطان به بخشهای دیگر بدنشان پخش شده بود، استفاده کرد. در گام اول، با اندازهگیری میزان آزادسازی ماهیانهی یک مادهی شیمیایی تحت عنوان PSA به خون، وضعیت سرطان از نظر رشد یا پسرفت تعیین گشت. با بالا و پایین رفتن میزان این مادهی شیمیایی، دوز مناسب، نحوهی درمان هر شخص و میزان لازم از داروی آبیراترون جهت تجویز در هر چرخهی درمانی توسط الگوریتم تعیین میشد.
رویکرد مذکور مؤفقیتآمیز بود؛ چرا که سرطان پروستات را به دام هورمون تستوسترون میانداخت. بسیاری از سلولهای تومورهای پروستات به این هورمون نیاز دارند؛ از این رو، به مردان مبتلا مادهای جهت توقف ساخت تستوسترون داده میشود. اگرچه این سرطان اغلب با سلولهایی گسترش مییابد که خود قادر به تولید تستوسترون میباشند. در نتیجه از داروی آبیراترون برای هدفگیری این سلولها استفاده میگردد؛ اما دوزهای بالای این دارو با از بین بردن سلولهای مذکور، سلولهایی را که به تستوسترون نیاز ندارند، به فعالیت واداشته و این امر نهایتاً به مرگ بیمار میانجامد. با استفادهی کم از دارو و ایجاد وقفه بین چرخههای درمانی، تیم تحقیقات میتواند از غالب گشتن سلولهای کشنده جلوگیری کرده و کنترل را بر سرطان حفظ کند.
مقالهی مرتبط: درمان سرطان تنها با یک تزریق؛ پایان سرطان نزدیک است؟
انقلابی هوشمند در عرصهی درمان سرطان
معمولاً ۱۵ ماه طول میکشد تا سرطانهای پروستات به دوزهای استاندارد آبیراترون مقاوم شوند؛ به عبارت دیگر، به نقطهای برسند که میتوانند از سایز ابتدایی خود بزرگتر شوند. اما در یک کارآزمایی در حال اجرا بر روی ۱۷ مرد، این مقیاس زمانی به بیش از دو برابر، تقریباً ۳۳ ماه، افزایش یافته و میتواند بیشتر هم شود. پیشرفت سرطان تنها در سه مورد از این افراد دیده شده و به ادعای Gatenby برخی نیز تاکنون چهارسال بدون هیچ اثری از پیشرفت سرطان، به زندگی خود ادامه دادهاند. این نتایج به قدری مؤثر بوده که تیم تحقیقاتی کارآزمایی بزرگتری را آغاز کرده و قصد دارد این استراتژی درمانی را در جهت درمان سرطانهای پوست و تیروئید سوق دهد.
این راهکاری است که میتواند انقلابی در زمینهی سرطاندرمانی بیافریند؛ طوری که حتی به کشف و کسب مجوز دارو نیز نیاز ندارد. من تمایل دارم آن را بر هر سرطانی که میتوانیم، اجرا کنیم.
Carlo Maley از دانشگاه Arizona
این تیم کار خود را بر روی پروژهی کوچک خود ادامه خواهد داد تا آن جا که در هر هفده نفر، سرطان پیشرفت کند؛ اما این انتظار، طولانیمدت خواهد بود. این بیماران سه تا چهار سال است که در وضعیت ثابت با سرطان دست و پنجه نرم میکنند. این پروژه تحولی در عرصهی سرطان محسوب میشود که به جای ریشهکن کردن بیماری، بر افزایش میزان بقای بیماران در عین بیماری تمرکز دارد.