پاسخ به این سوال ممکن است در DNA زنان یافت شود.
فاصله‌ی امید به زندگی در بین زنان و مردان درحال کاهش است، ولی زنان همچنان برتری دارند.
برای مثال، امروزه در ایالات متحده آمریکا، زنان ۴.۹ سال بیشتر از مردان عمر می‌کنند.
علت اینکه زنان دفعات بیشتری نسبت به مردان، گردش به دور خورشید را جشن می‌گیرند، هنوز کاملاً نامعلوم است.
اما امروزه، محققان نظریه‌ای برجسته دارند که فقط شاید بتواند تفاوت در امید به زندگی را توصیف کند و به جزء کوچکی از DNA با نام تلومر (telomere) مربوط می‌شود.
به نظر می‌رسد زنان دارای سلامت تلومری بهتری نسبت به مردان هستند.
تلومرها – کلاهک انتهایی DNA که از کروموزوم‌ها محافظت می‌کنند – در زنان، از همان ابتدای تولد نسبت به مردان بلندتر هستند. محققان مدتی است متوجه شده‌اند که تلومرها برای طول‌عمر سالم ضرور هستند. همچنین متوجه شده‌اند که زنان به‌خاطر طول تلومرهای خود، نسبت به مردان دارای برتری هستند.
زمانی که تلومرها ساییده شده و از بین بروند، نتیجه تخریب DNA خواهد بود. DNA تخریب شده کوتاه‌تر بوده و این کوتاهی DNA، موجب کاهش طول عمر می‌شود.
آنچه که هنوز به خوبی مشخص نیست، این است که آیا هیچ فاکتور بیولوژیکی وجود دارد که به زنان کمک کند تا تلومرهای بلندتر و سالم‌تر خود را حفظ کنند.
در سخنرانی اصلی انجمن زنان یائسه‌ی آمریکای شمالی (NAMS) که به صورت سالانه برگزار می‌گردد، دکتر Elissa Epel – پژوهشگر و استاد بخش روانپزشکی دانشگاه سانفرانسسیسکو – این سوال را مطرح می‌کند و گزارش می‌کند که در تحقیقات خود متوجه علت احتمالی شانس بهتر زنان برای طول عمر بیشتر در سطح سلولی شده است.
تحقیقات وی به نظر می‌رسد منحصراً درباره‌ی اثرات هورمون‌های جنسی و استروژن بر سلامت تلومرها، به علاوه‌ی اثرات سلامت باروری و ذهنی باشد.
نقش استروژن به عنوان محافظ سلامت
استروژن – هورمون جنسی زنانه – ، کلسترول بد (LDL) را از بدن بیرون می‌راند. این به این معنی است که می‌تواند در برابر بیماری‌های قلبی-عروقی و سایر بیماری‌های وابسته به کلسترول محافظت کننده باشد.
دکتر JoAnn V. Pinkerton – مدیر اجرایی NCMP – می‌گوید:
«استروژن، همچنین کلسترول خوب (HDL) را تقویت می‌کند و موجب آرامش عضلات صاف شده و رگ‌های خونی را متسع می‌کند که این اعمال می‌توانند منجر به بهبود جریان خون شوند.»
همانند اطلاعاتی که Epel در نشست سالانه‌ی NAMS ارائه کرد، تحقیقات وی مشخص کردند که استروژن ممکن است از کلاهک‌های انتهایی DNA یا همان تلومرها، محافظت کند.
او در زمان تشریح موضوع برای NAMS گفت:
«برخی مطالعات تجربی نشان می‌دهند که قرار گرفتن در معرض استروژن، عملکرد تلومرازها (تلومراز آنزیمی است که می‌تواند از تلومرها محافظت کرده و آن‌ها را طولانی‌تر کند) را بهبود می‌بخشد.»
دکتر Pinkerton می‌گوید:
«به علاوه، استروژن می‌تواند به عنوان آنتی اکسیدان عمل کند. هرجایی که رادیکال‌های آزاد می‌توانند DNA را تخریب کنند، می‌توانند تلومرها را نیز تخریب کنند. در این زمان، استروژن به‌عنوان یک سد عمل می‌کند و از رشته‌های حساس DNA در برابر زوال محافظت می‌کند.»
با وجود این، استروژن همیشه نمی‌تواند از تخریب تلومرها جلوگیری کند.
بیشتر بخوانید:
- تلومر چیست و چه ارتباطی با پیری دارد؟
- رعایت ۵ عادت، می‌تواند امید به زندگی را تا ۱۰ سال یا بیشتر، افزایش دهد!
تلومرها می‌توانند به خاطر استرس و تنش روانی مزمن یا تنش روانی در دوران کودکی، کوتاه شوند که طول عمر را کاهش می‌دهد. به علاوه، افزایش سن، استرس بیشتری بر بدن و DNA خواهد افزود که می‌تواند طول تلومرها را کاهش دهد.
Pinkerton می‌گوید:
«با افزایش سن، گاهی تلومرها نمی‌توانند از کروموزوم‌ها به درستی محافظت کنند که عملکرد نادرست سلول‌ها را درپی خواهد داشت و می‌تواند منجر به ایجاد خطرات بالای بوجود آمدن بیماری‌های قلبی، دیابت، سرطان و ضعف سیستم ایمنی شود.»
تحقیقات Epel برای پزشکان به اندازه‌ای کافی نیست که بتواند آنان را مجاب به تجویز استروژن به عنوان افزاینده‌ی طول عمر یا پیشگیری کننده‌ی بیماری‌های قلبی کند.
Pinkerton می‌گوید:
«به نظر می‌رسد استفاده از استروژن در درمان پس از یائسگی، بر روی قلب اثر متقابل داشته‌باشد. Women’s Health Initiative بزرگترین آزمایش تصادفیِ کنترل شده تا به امروز است که در افرادی که استروژن و پروژستین استفاده می‌کردند، مقداری افزایش در بیماری‌های قلبی مشاهده کرد؛ ولی این آزمایش ابتدا بر روی زنان بالای ۶۰ سال یا زنانی که بیش از ۱۰ سال از یائسگی آنان می‌گذشت انجام شد.»
با وجود این، Pinkerton افزورد که نتایج، دلگرم‌کننده است.
او می‌گوید:
«امیدوار کننده‌ترین قسمت آزمایش درمان تلومراز (telomerase therapy)، در توانایی احیا و دوباره جوان سازی است ولی اطلاعات بیشتری راجع بع سود و زیان‌های این روش نیاز است.»
بهبود سلامت تلومرها
در DNA، تخریب نباید دائمی باشد. آنزیم تلومراز می‌تواند محافظت را به رشته‌های DNA شما بازگرداند که این کار می‌تواند کوتاه شدن تلومرها را آهسته‌تر کرده و از این اتفاق پیشگیری کند و حتی این اتفاق را در تلومرهای کوتاه شده، معکوس گرداند.
بهترین راه برای تقویت تلومراز و بازپس‌گیری مقداری از طول ازدست رفته‌ی تلومرها، انتخاب سلامت بهتر است. Pinkerton می‌گوید:
«شما نیاز دارید تا استرس خود را مدیریت کنید، به صورت منظم ورزش کنید، غذاهای سالم مثل رژیم مدیترانه‌ای بخورید و حداقل هفت ساعت بخوابید. درمان‌هایی مثل استفاده از تلومرازها برای بازسازی یا افزایش طول تلومرها، می‌توانند موجب افزایش طول عمر شوند. با این حال، سلول‌های سرطانی نیز از تلومراز استفاده می‌کنند که موجب می‌شود دانشمندان نگران این باشند که گسترش تلومرازها می‌تواند منجر به سرطان شود.»
Pinkerton می‌گوید درصورتی که کنجکاو هستید طول تلومرهای خود را بدانید، می‌توانید از تست‌های ویژه‌ای که در دسترس هستند استفاده کنید.
او اضافه کرد:
«آزمایش‌های تجاری برای این کار وجود دارند ولی طول تلومرها می‌تواند براساس مسائل زندگی و سبک زندگی تغییر کند. به شما توصیه می‌کنم به‌جای هزینه برای انجام تست، سلامتی سبک زندگی خود را افزایش دهید.»
حرف آخر
زنان درمورد زندگی طولانی‌تر بر مردان برتری دارند. علت این موضوع هنوز بسیار نامشخص است ولی یک مطالعه‌ی جدید بیان می‌کند تفاوت کلیدی در زنان، در اثرات محافظتی هورمون جنسی آن‌ها یعنی استروژن است. زنان با تلومرهای بلندتری متولد می‌شوند و استروژن نیز به‌عنوان محافظت کننده و بازسازی کننده‌ی آن‌ها عمل می‌کند.
