یک فرضیه که در وبلاگ Cui Bono وجود دارد، این است که برای فهم اهداف رفتار انسان، باید بدانیم که چه کسی از آن رفتار سود می‌برد؟ سوال Cui Bono (چه کسی سود می‌برد؟) گاها در اقدامات قانونی پرسیده می‌شود، مثلا چه کسی از انجام این جرم، سود می‌برد؟ بدین ترتیب، افراد مجرم یا همدست را میتوان پیدا کرد. ولی من معتقدم که این سوال نه فقط در دادگاه، بلکه در سایر رفتار‌ها مثل رفتار سیاسی یا انسان‌دوستانه نیز به کار می‌رود. به نظر من، همه‌ی ما به طور ناخواسته یا عمدی، کارهایی را انجام می‌دهیم که به نفع خود یا افرادی که دوست‌شان داریم، باشد. انسان‌ها ذاتا حسود هستند، ولی لزوما نه در جهت منفی، زیرا انسان برای پیشرفت و بهبود موقعیت خود و دیگران، به دقت برنامه‌ریزی شده است.از این رو، جواب این سوال “چرا مردم فلان کارها را انجام میدهند؟” همیشه می‌تواند با “زیرا آن‌ها باور دارند که فلان کار، به خود یا افراد نزدیک‌شان سود می‌رساند” شروع شود. بعد از این پاسخ ما می‌توانیم سوالات اختصاصی‌تری بپرسیم تا بفهمیم که این کار، دقیقا به چه کسی و از چه طریقی سود می‌رساند و آیا خود شخص از این منفعت، آگاهی دارد یا نه؟
درست است! حدس می‌زنم که بعضی افراد در باورهایشان نسبت به انجام فعالیت‌های انسانی و موضوع سودرسانی، فریب خورده‌اند. من به ادعاهایی که در مورد “خوبی مشترک” وجود دارد، مشکوک هستم. چه کارهایی می‌توانم انجام دهم تا علاوه بر خود و نزدیکانم، همه‌ی انسان‌ها و کره‌ی زمین به طور مساوی سود ببرند؟ این موضوع به من می‌فهماند که وقتی شخصی ادعا می‌کند که کاری که انجام داده، از “خوبی مشترک” حمایت می‌کند، در واقع، خودشان بیشترین منفعت را میبرند. البته این را می‌دانم که این حرف یک اتهام خطرناک است که می‌تواند علیه من باشد، اما من به طور صریح قبول دارم که خودم هم ممکن است روزی در مورد باورهایم، فریب بخورم.
به طور مثال، من تصمیم گرفتم تا پلاستیک‌ها را به مرکز بازیافت بفرستم، زیرا معتقدم که اینگونه کارها باعث حفظ محیط زیست شده و زمین را به محل زندگی بهتری تبدیل می‌کند. اما واقعا هدف چیست؟ اثر مهم رفتار آگاهانه‌ی مربوط به محیط زیست، که تاثیری در رفاه ۷ میلیارد انسان دارد، چیست؟ باید بگویم که جواب ناچیز است! شاید کاری که انجام می‌دهم، باعث رضایت خاطر و کسب تحسین دیگران باشد، نه گسترش خوبی مشترک.
مقالات مرتبط:
- چه رفتارهایی باعث از دست دادن دوستان می‌شود؟
- ممنوعیت استفاده از پلاستیک راه حل مناسبی برای رسیدن به آینده سبز نیست!
- روز زمین پاک: سواد محیط‌زیستی و آب و هوایی
چه اتفاقی می‌افتد اگر منافع زیست محیطی خود را فراتر از اقدامات شخصی برای بازیافت زباله‌ها بکنم و با دوچرخه‌ی خود به یک جنبش حفاظت از محیط زیست بپیوندم؟ خب در واقع، من همان کار را انجام دادم! یک سال پیش، در کارگاه سه روزه‌ی Al Gore در پیتزبورگ شرکت کردم و به عنوان یک راهنمای تغییرات اقلیم تحت آموزش بودم. من تعهد داشتم که با استفاده از حداقل ده روش رهبری مثل تماس با قانون گذاران و نوشتن نامه به دبیران ، آگاهی‌های لازم را در مورد تغییرات آب و هوای زمین بدهم. با این که توانستم به آن تعهد عمل کنم، اما شک داشتم که این رفتارم، تاثیر چشمگیری در سیاست‌های محیط‌زیست داشته باشد. پس شاید دلیل اصلی کار من، منفعت خودم بود! نگرانی من در مورد خودباوری، با توجه به اینکه چه کسی در کارهای انسان دوستانه سود می‌برد، توسط گزارشی که در کتاب “چگونه علایق شخصی، عقاید ما را شکل میدهند؟ و چرا نمی‌خواهیم آن را قبول کنیم؟” نوشته‌ی وکیلی به نام جیسون ویدن و روانشناس تکاملی، رابرت کورزبان، مورد حمایت قرار گرفته است.
وقتی بحث سیاست به میان می‌آید، ما اغلب عقاید خود را به عنوان منافع منصفانه‌ی اجتماعی در نظر می‌گیریم، در حالی که نظرات مخالف را صرفا به خاطر خدمت به خودمان قبول می‌کنیم. در واقع، اغلب عقاید و رفتار سیاسی بر اساس نظرات شخصی خود فرد هستند که بیشتر اوقات متوجه آن نمی‌شود. این جمله را من به فردی که نامه‌ی زیر را هفته‌ی پیش به سردبیر روزنامه ی محلی فرستاده بود، گفتم:
چرا باید همه در مورد تغییرات اقلیمی دروغ بگویند؟ هیچ سودی در آن وجود ندارد! چرا باید همه گرمایش زمین را انکار کنند؟
درواقع، سود بزرگی برای کارخانه‌های تولید انرژی و سرمایه گزاران، در آن است! برای من، فهم این موضوع همیشه آسان بوده که چه کسی واقعا از گرمایش زمین سود می‌برد. چه کسی سود می‌برد؟! شرکت‌هایی که سوخت‌های فسیلی تولید می‌کنند،. اما چه کسی از منابع انرژی سبز سود می‌برد؟معتقدم که منابع انرژی پاک به سود همه‌ی مردم جهان است، نه فقط محیط زیست، زیرا که به مسیر اصلی علم باور دارم. با وجود این، چون یک روانشناس هستم و نه متخصص محیط زیست، می‌خواهم به دنبال حقیقت بروم، خود را فریب دهم و مدام این سوال را بپرسم: چه کسی سود می‌برد؟ ?Cui Bono
