وزن آبی که ادم نیز خوانده می‌شود، یک مورد رایج و نادر از نگرانی‌ها می‌باشد. با این حال، می‌تواند احساس ناراحتی به دنبال داشته و حتی باعث نفخ و پف کردن بدن شود.
این مقاله راهنمایی‌هایی ساده و سبک زندگی سالمی رابرای مقابله با وزن آبی ارائه می‌دهد.
نگاهی گذرا به حقایقی راجه به وزن آبی
- به طور طبیعی آب ۵۰ تا ۶۰ درصد وزن بدن یک فرد بالغ را تشکیل می‌دهد. هر گونه آب اضافی موجود در بدن به وزن آبی اشاره می‌کند.
- تجمع آب در بدن، می‌تواند باعث نفح و پف کردن بدن مخصوصاً در شکم، ساق پا و ساق دست شود.
- سطح آب می‌تواند وزن بدن را در حد ۹۰۰ تا ۱۸۰۰ گرم در یک روز نوسان دهد.
- احتباس شدید آب می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های قلبی و کلیوی باشد. اغلب این شرایط موقت بوده و خود به خود یا تغییرات کوچکی در سبک زندگی از بین خواهد رفت.
راه‌هایی برای کاهش وزن آبی
راه‌های مختلفی برای کاهش سریع و طبیعی وزن آبی بدن وجود دارد. در زیر تعدادی از تکینک‌های مؤثر آورده می‌شود:
۱. کاهش مصرف سدیم (نمک)
یک راه ابتدایی ساده برای کاهش وزن آبی، جایگزین کردن مصرف غذاهای دارای سدیم بالا با معادل سدیم پایین آن می‌باشد. سدیم یا نمک زیاد می‌تواند یاعث احتباس سریع آب شود. دلیل این عارضه این است که بدن برای عملکرد مناسب به دنبال در تعادل نگه داشتن نسبت سدیم به آب بدن می‌باشد، بنابراین در صورت مصرف زیاد سدیم آب در بدن نگه داشته خواهد شد.
در آخرین دستورالعمل‌های غذایی برای آمریکایی‌ها، مصرف بیش از ۲۳۰۰ میلی‌گرم سدیم در روز توصیه نمی‌شود. آمریکایی‌ها به طور متوسط روزانه بیش از ۳۴۰۰ میلی‌گرم نمک مصرف می‌کنند.
نمک سفره حاوی مقدار زیادی سدیم است اما ۷۵% سدیم مصرفی افراد در غذاهای فرآوری شده پنهان است. این غذاها شامل پنیر، گوشت سرد، نان، گوشت منجمد، سوپ مخلوط و اسنک‌های خوش‌طعم می‌باشد.
غذاهای طبیعی مثل سبزیجات، آجیل و دانه‌ها سدیم بسیار پایین دارند. برخی از غذاها مثل موز، آووکادو و سبزیجات برگ‌دارحتی سطح سدیم را نیز کاهش می‌دهند.
۲. خوردن مقدار زیادی آب
برخلاف آن چه که تصور می‌شود، خوردن آب وزن آبی را کاهش می‌دهد. کمبود آب می‌تواند بدن را مجبور به نگه داشتن آب اضافی برای مواجهه با کمبود آب کند. آب عملکرد کلیه‌ها را نیز بهبود بخشیده و کمک می‌کند آب اضافی و سدیم از اندام‌ها خارج شود.
افراد بالغ باید روزانه ۲ لیتر آب مصرف نمایند. جایگزینی نوشیدنی‌های قنددار با آب خالص یک راه بسیار عالی برای تأمین آب مورد نیاز روزانه بدن می‌باشد.
مقالۀ مرتبط: عوارض سرطان: ادم
۳. کاهش مصرف کربوهیدرات
کربوهیدارت‌ها نیز باعث تجمع آب اضافی در بدن می‌شود. هنگام مصرف کربوهیدرات، انرژی که مورد نیاز بدن نیست به صورت مولکول گلیکوژن ذخیره می‌شود. هر گرم گلیکوژن با ۳ گرم آب همراه است. قطع مصرف کربوهیدرات یک راه سریع برای استفاده از ذخایر گلیکوژن می‌باشد که کاهش وزن آبی بدن را نیز به همراه دارد.
طبق آنچه هیئت مدیره‌ی تغذیه‌ی مرکز پزشکی بیان دارد، افراد بالغ روزانه حداقل به ۱۳۰ گرم کربوهیدرات برای عمکلرد بدن نیاز دارند، اما رژیم غذایی آمریکایی‌ها به طور میانگین بیش از این مقدار کربوهیدرات دارد.
کربوهیدرات‌های رایج شامل نان، برنج و پاستا می‌شود. جایگزین کردن غذاهای دارای کربوهیدرات با پروتئین بالا مثل گوشت کم‌چرب، تخم مرغ و محصولات سویا می‌تواند از ایجاد وزن آبی جلوگیری نماید.
۴. مکمل‌ها
ویتامین B6 و منیزیم اکسید می‌تواند به عنوان دارویی ساده برای تجمع آب در بدن مؤثر واقع شود. این مکمل‌ها به کلیه در جمع کردن آب و سدیم از اندام‌ها کمک می‌کنند. مطالعات نشان می‌دهد، این دو مکمل در کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی مثل احتباس آب بسیار مؤثر هستند. علاوه بر این در کاهش نفخ شکم، ورم ساق پا و حساسیت سینه را نیز کاهش می‌دهند.
البته بهتر است قبل از مصرف مکمل‌ها به دلیل عوارض جانبی احتمالی یا تداخل با سایر داروها با پزشک مشورت شود.
۵. ورزش
ورزش باعث می‌شود با عرق بدن آب اضافی دفع شود که یاعث کاهش سریع وزن آبی پس از ورزش می‌شود. انجام فعالیت زیاد نیز جریان خون را تحریک کرده و باعث کاهش تشکیل آب اضافی در بدن مخصوصاً در پاها و ساق پا می‌شود.
ورزش حتی با سوزاندن بیشتر ذخایر گلیکوژن نیز به کاهش وزن آبی کمک می‌نماید. با این حال، برای چلوگیری از کمبود آب نیز نباید از مصرف مایعات پس از ورزش غافل شد.
۶. قرص آب
قرص آب با تجویز پزشک می‌تواند احتباس آب خفیف را درمان بخشد. این قرص‌ها به عنوان دیوریتیک عمل می‌کند به این معنی که ادرار فرد را افزایش می‌دهد. ادرار آب اضافی بدن را کاهش می‌دهد.
قرص آب برای استفاده بلند مدت توصیه نمی‌شود و همیشه باید با تجویز پزشک برای پیشگری از کمبود آب و مواد معدنی بدن استفاده شود.
مقالۀ مرتبط: مصرف نمک زیاد باعث چه بیماری‌هایی می‌شود؟
موارد خطر
هر فردی می‌تواند احتباس آب را تجربه نماید، اما برخی عومل خطری وجود دارد که شانس این رخداد را افزایش می‌دهد. عواملی مثل:
- بارداری
- سوءتغذیه
- سبک زندگی بدون تحرک
- کورتیکواستروئیدها
- قرص‌های ضدبارداری
- بیماری‌های قلبی، کبدی و کلیوی
دلایل
دلایل کلیدی وزن آبی عبارتند از:
- انتخاب غذا. رژیم غذایی حاوی سدیم و کربوهیدرات بالا منجر به احتباس آب می‌گردد. کمبود پتاسیم و منزیم نیز باعث اضافی وزنی آبی می‌شود.
- چرخه‌ی قاعدگی. تغییرات طبیعی هورمون‌ها در خانم‌ها، می‌تواند باعث احتباس آب در هفته‌های قبل از قاعدگی شود. گرایش به غذاهای دارای سدیم و کربوهیدرات بالا در این مواقع نیز این احتباس آب را تشدید می‌کند.
- بی‌تحرکی فیزیکی. نشستن یا ایستادن طولانی مدت می‌تواند چرخش مایعات در بدن را توقف نماید که باعث تجمع آب در اطراف بافت‌های بدن شده و منجر به ورم اندام‌ها می‌شود.
- بیماری‌های قلبی و کلیوی.این بیماری‌ها می‌تواند گردش خون در بدن را مختل سازد. این اختلال باعث تجمع مایعات و در نتیجه ورم و اضافه وزن آبی می‌گردد.
- داروها. احتباس آب یکی از عوارض جانبی بسیاری از داروها می‌باشد. این داروها شامل ضدالتهاب‌ها و داروهای ضدبارداری هستند. در صورت مشاهده‌ی هرگونه عوارض جانبی نگران‌کننده باید به پزشک مراجعه کرد.
پیشگیری
داشتن رژیم غذایی سالم، با سدیم و کربوهیدرات پایین می‌تواند وزن آبی بدن را در تعادل نگه دارد.
انجمن قلب آمریکا، انجام ۲.۵ ساعت ورزش در هفته را توصیه می‌کند. فعال نگه داشتن بدن می‌تواند از تجمع مایعات جلوگیری کرده و وزن آبی را کاهش دهد. افراد باید در طول ورزش از دهیدراته شدن بدن نیز پیشگیری نمایند. خانم‌ها می‌توانند از تجمع آب مربوط به قاعدگی با ورزش و مصرف مکمل جلوگیری کنند.
مقالۀ مرتبط: کربوهیدرات‌ها بیشتر از چربی‌ها برای قلب مضرند
زمان مراجعه به پزشک
وزن آبی به ندرت دلیلی برای نگرانی ایجاد می‌کند با این حال در برخی از موارد می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی باشد.
احتباس شدید و زیاد آب باعث سفتی پوست شده و از طرفی با فشار دادن پوست رنگ آن کمرنگ‌تر می‌شود.این نوع ادم ادم حفره‌دار نامیده می‌شود.
احتباس آب اگر با سرفه و تنگی نفس مخصوصاً در حالت خوابیده همراه باشد، ممکن است نشانه‌ای از وجود آب در ریه‌ها یا نارسایی قلبی باشد که در این صورت نیاز به مراجعه‌ی فوری به پزشک است. حتی اگر تجمع آب شدید هم نباشد، در وصورت وجود علائم نگران‌کننده همیشه بهتر است مراتب را با پزشک در میان گذاشت.
نکته‌ی پایانی
در وزن آبی معمولاً دلیلی برای نگرانی وجود ندارد، اما می‌تواند شرایطی اذیت‌کننده به دنبال داشته و تکرار یابد. کاهش مصرف نمک و کربوهیدرات، حفظ آب بدن و ورزش منظم راه‌های خوبی برای کاهش وزن آبی بدن و پیشگیری از تکرار آن هستند.
