کوردوسنتز که تحت عنوان نمونه‌برداری زیرجلدی خون نافی نیز شناخته می‌شود، یک روش تشخیصی پیش از تولد می‌باشد که نمونه‌برداری از خون جنین از طریق طناب نافی صورت می‌گیرد.
کوردوسنتز معمولاً بعد از هفته ۱۸ بارداری انجام شده و می‌تواند به تشخیص ناهنجاری‌های ژنتیکی خاص و بیماری‌ها و عفونت‌های خونی کمک کند. از کوردوسنتز هم‌چنین می‌توان در تزریق خون و نیز دارو به جنین نیز استفاده کرد.
استفاده از کوردوسنتز امروزه کمتر شده که دلیل اصلی آن روش‌های تشخیصی مانند آمنیوسنتز و نمونه‌برداری از پرزهای جفتی می‌باشد. در این روش‌ها، احتمال سقط جنین کمتر از کوردوسنتز است. کوردوسنتز امروزه اغلب برای بررسی آنمی انجام می‌شود.
کوردوسنتز چرا انجام می‌شود؟
کوردوسنتز به طور اولیه برای تشخیص و درمان بیماریهای خونی مانند آنمی جنینی، وجود مقدار کم گلبول‌های قرمز سالم در جنین در حال رشد، استفاده می‌شود.
کوردوسنتز معمولاً زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که نمی‌توان با روش‌های آمنیوسنتز، نمونه‌برداری از پرزهای جفتی، اولتراسوند و دیگر روش‌ها بیماری را تشخیص داد. کوردوسنتز ریسک عوارضی مانند مرگ را بیشتر از بقیه روش‌ها بالا می‌برد. مراکز نظام سلامت این روش را تنها زمانی که روش‌های دیگر در دسترس نبوده یا اینکه پزشک مربوطه می‌خواهد هر چه سریع‌تر به نتیجه برسد؛ توصیه می‌کنند.
مقالات مرتبط:
بیماریهای مادرزادی: روش‌های پیشگیری کم‌هزینه
به ندرت، کوردوسنتز برای بررسی کروموزوم‌های جنین از طریق آنالیز کاریوتیپ و ریزآرایه دی ان ای انجام می‌شود. از خون بدست آمده به وسیله کوردوسنتز، هم‌چنین می‌توان در دیگر مطالعات ژنتیکی نیز استفاده کرد.
خطرات کوردوسنتز
کوردوسنتز به طور بالقوه خطرات جدی دارد که عبارتند از:
- خونریزی جنین. خونریزی از ناحیه‌ای که سوزن وارد می‌شود؛ معمول‌ترین عارضه این روش محسوب می‌شود. اگر خونریزی تهدیدکننده سلامت جنین رخ دهد، ممکن است کارکنان نظام سلامت که سلامتی جنین و مادر را تحت نظر دارند، پیشنهاد کنند که محصولات خونی از دست رفته جنین، جایگزین شود.
- هماتوم طناب نافی. جمع شدن خون جنینی در طناب نافی می‌تواند در حین یا بعد از انجام کوردوسنتز رخ دهد. اکثر کودکان علامتی که نشاندهنده این موضوع باشد را بروز نمی‌دهند. با این حال در تعدادی دیگر ممکن است برای مدت کوتاهی ضربان قلب کاهش بیابد.
اگر هماتوم پایدار باشد، پزشک مربوطه وضعیت کودک را تحت نظر خواهد داشت. اما اگر هماتوم پایدار نبود یا اینکه ضربان قلب کودک به حالت عادی باز نگرد، ممکن است پزشک مربوطه زایمان سزارین به صورت اضطراری را پیشنهاد کند.
- کاهش ریت قلبی کودک. ضربان قلب کودک ممکن است بعد از کوردوسنتز به طور موقت کاهش یابد.
- عفونت. کوردوسنتز می‌تواند منجر به عفونت رحمی یا جنینی شود.
- خونریزی مادر و جنین. خون جنین ممکن است در ۴۰ درصد کوردوسنتزها وارد چرخه خون مادر شود. میزان خونریزی معمولاً کم بوده و این مشکل معمولاً در حالتی که جفت در مقابل رحم قرار می‌گیرد؛ رخ می‌دهد.
- انتقال عفونت از مادر. اگر مادر عفونت‌های خاصی مانند هپاتیت B، هپاتیت C یا HIV داشته باشد، ممکن است این عفونت‌ها به کودک منتقل شود.
- سقط جنین. کوردوسنتز احتمال مرگ جنین را بیشتر از بقیه روش‌های تشخیص پیش از تولد بالا می‌برد. خطر مرگ جنین در این روش حدود ۱-۲ درصد می‌باشد که طبیعی به نظر رسیده و برای آزمایش بیماریهای ژنتیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
با این حال، از آنجا که بسیاری از نوزادان هنگام انجام کوردوسنتز بیمار می‌شوند، در بیشتر موارد تعیین اینکه آیا مرگ جنین به دلیل انجام کوردوسنتز است یا اینکه به سلامت کودک مربوط بوده، دشوار است.
در نهایت، تصمیم برای انجام کوردوسنتز به خود بیمار مربوط است. کارکنان نظام سلامت و متخصصان ژنتیک می‌توانند در ارزیابی مزایا و معایب این روش به افراد کمک کنند.
مقاله مرتبط: آیا قبل از بارداری آزمایشات ژنتیکی لازم است؟
چگونه برای انجام کوردوسنتز باید آماده شد؟
اگر مادر در هفته ۲۳ بارداری یا بیشتر باشد، می‌بایستی مادر از خوردن و آشامیدن بعد از نصف شب قبل از زمان آزمایش خودداری کند. این کار به این دلیل انجام می‌شود که عوارض جدی ناشی از انجام کورودسنتز ممکن است نیازمند این باشد که زایمان به صورت سزارین اورژانسی صورت بگیرد.
در انجام کوردوسنتز چه انتظاراتی می‌توان داشت؟
قبل از هفته ۲۳ام بارداری معمولاً کوردوسنتز در مراکز درمانی سرپایی یا مراکز ارائه دهنده خدمات سلامت انجام می‌شود. بعد از ۲۳ هفتگی ولی کوردوسنتز معمولاً در بیمارستان انجام می‌شود. این امر نیز به دلیل احتمال عوارضی است که ممکن است منجر به زایمان اورژانسی شود.
قبل از انجام کوردوسنتز یک نمونه خونی از مادر و نمونه خونی دیگر از خون جنین گرفته می‌شود تا میزان مطابقت آن‌ها سنجیده شود.
در طول انجام کوردوسنتز
حدود ۳۰ – ۶۰ دقیقه قبل از نمونه‌برداری، ممکن است برای کاهش خطر عفونت رحم آنتی‌بیوتیک به مادر داده شود. این تجویز معمولاً از طریق یک لوله به داخل ورید صورت می‌گیرد.
مسئول نظام سلامت یا پزشک مربوطه برای تعیین محل طناب نافی در رحم تحت سونوگرافی قرار می‌گیرد. مادر بر روی تخت آزمایش به پشت دراز کشیده و مسئول مربوطه ژل مخصوصی بر روی شکم مادر می‌زند. سپس از طریق یک دستگاه کوچکی که ترانسدیوسر سونوگرافی نامیده می‌شود، موقعیت جنین بر روی مانیتور نشان داده می‌شود.
مقاله مرتبط: خواندن برگه‌ی سونوگرافی
بعد از انجام کوردوسنتز
بعد از اینکه نمونه خونی گرفته شد، ممکن است مادر کمی احساس درد و ناراحتی داشته باشد.
مسئول مرکز سلامت با استفاده از سونوگرافی یا دیگر دستگاه‌های مانیتورینگ خارجی ضربان قلب جنین را بعد از انجام تست تحت نظر می‌گیرد. زمانی که مادر به خانه برگشت، ممکن است پیشنهاد شود که بقیه روز را مادر استراحت کرده و از روز بعد می‌تواند کارهای روزمره خود را انجام دهد. در صورت مشاهده خونریزی واژینال یا ترشح مایع باید با پزشک مربوطه تماس گرفته شود.
نمونه خونی برداشته شده در آزمایشگاه بررسی شده و بعد از چند روز به طور معمول جواب آزمایش آماده می‌شود.
نتایج آزمایش
اگر جواب آزمایش طبیعی باشد، پزشک مربوطه با مادر نیاز به هرگونه جلسات فالوآپ بعدی را توضیح خواهد داد.
اگر جنین عفونت داشته باشد، درمان‌های مورد نیاز را به مادر توضیح داده و در صورت آنمی شدید کودک ممکن است نیاز به تزریق خون از طریق طناب نافی باشد.
اگر جواب آزمایش نشاندهنده این باشد که کودک بیماری دارد که قابل درمان نمی‌باشد، در این صورت ممکن است نیاز به تصمیم‌گیری آزاردهنده‌ای باشد که آیا بارداری ادامه یافته یا اینکه سقط صورت گیرد.
مقالات مرتبط:
فاکتور رزوس یا فاکتور Rh چیست و چه کاربردی دارد؟
حک گذاری ژنومی و الگوی توارث بیماری‌ها
