چرخه قاعدگی از اولین روز بعد از آخرین دوره قاعدگی شما تا شروع دوره بعدی محاسبه میشود. اگر این فاصله طولانیتر از ۳۸ روز شود و یا مدت زمان آن تغییر کند، دوره پریود نامنظم تلقی میشود. دورههای نامنظم میتواند دلایل مختلفی داشته باشد، از عدم تعادل هورمونی گرفته تا سایر شرایط زمینهای. در نتیجه، بررسی دلایل قاعدگی نامنظم باید توسط پزشک ارزیابی شود. در این مقاله به دلایل احتمالی و علائم نا منظم شدن پریود میپردازیم.
علت پریود نامنظم
۱. بارداری
بارداری میتواند یکی از علل پریود نامنظم و یا لکه بینی باشد.علائم دیگر بارداری زودرس ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تهوع صبحگاهی
- حالت تهوع
- حساسیت به بوها
- سوزن سوزن شدن سینه یا حساسیت سینه
- خستگی
اگر یک دوره قاعدگی را از دست دادهاید یا متوجه تغییراتی در پریود خود شدهاید و اخیراً رابطه جنسی برقرار کردهاید، میتوانید تست بارداری را در خانه انجام دهید یا به پزشک مراجعه کنید.
۲. روشهای ضدبارداری هورمونی
قرصهای ضدبارداری هورمونی و IUD های هورمونی (hormone-containing intrauterine devices) میتوانند از علل خونریزیهای نامنظم باشند.
قرصهای ضدبارداری ممکن است باعث بروز لکه بینی در بین دورهها شده و حتی باعث دورههای بسیار سبکتر شوند، برخلاف IUDها که ممکن است باعث خونریزیهای شدید شوند.
۳. شیر دهی
شیردهی یکی دیگر از علل قاعدگی نامنظم است. پرولاکتین هورمونی است که وظیفه تولید شیر مادر را بر عهده دارد. پرولاکتین سبب سرکوب هورمونهای تولید مثلی میشود، که منجر به دورههای بسیار سبک یا توقف پریود در حین شیردهی میشود.
اندکی پس از قطع شیردهی باید نامنظم شدن پریود برطرف شود.
۴. پریمنوپوز یا مرحله پیش از قاعدگی
پریمنوپوز (Perimenopause) مرحله تغییر و انتقال قبل از ورود به یائسگی است. این بیماری معمولاً از دهه ۴۰ فرد شروع میشود، اما میتواند زودتر هم اتفاق بیفتد.
در این مرحله فرد ممکن است علائم و نشانههایی را از ۴ تا ۸ سال قبل تجربه کند که با تغییر در چرخه قاعدگی شروع میشود. نوسان سطح استروژن در این مدت باعث میشود چرخه قاعدگی فرد طولانیتر یا کوتاهتر شود.
سایر علائم و نشانههای پریمنوپوز عبارتند از:
- گرگرفتگی
- تعریق شبانه
- تغییرات خلق و خو
- دشواری در به خواب رفتن
- خشکی واژن
۵. سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
شایعترین علت پریود نامنظم PCOS است. اگر فردی مبتلا به PCOS باشد، ممکن است برخی دورههای خود را از دست بدهد و در دورههای خود خونریزی شدید داشته باشد.
PCOS همچنین میتواند باعث موارد زیر شود:
۶. مشکلات تیروئیدی
در یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ نشان داده شدهاست که ۴۴ درصد از شرکت کنندگان دارای بی نظمی در قاعدگی دچار اختلالات تیروئیدی نیز هستند.
کم کاری تیروئید، میتواند باعث طولانیتر و شدیدتر شدن دورهها و همچنین شدیدتر شدن گرفتگی عضلات شود. همچنین ممکن است فرد به علائمی مانند خستگی، حساسیت به سرما و افزایش وزن دچار شود.
مقادیر زیاد هورمونهای تیروئیدی، که در پرکاری تیروئید مشاهده میشود، میتواند سبب کوتاهتر وسبکتر شدن دورهها شود.
همچنین ممکن است علائم زیر بروز کنند:
- کاهش وزن ناگهانی
- اضطراب و عصبی بودن
- تپش قلب
تورم در قسمت پایین گردن یکی دیگر از علائم رایج اختلالات تیروئیدی است.
۷. فیبروم رحم
فیبرومها تومورهای عضلانی هستند که در دیواره رحم ایجاد میشوند. بیشتر فیبرومها غیرسرطانی هستند و اندازه آنها از یک دانه سیب تا اندازه یک گریپ فروت میتواند متغیر باشد.
فیبرومها میتوانند باعث پریودهای بسیار دردناک و سنگین شوند. فیبروم رحمی یکی از علل قاعدگی نامنظم است که منجر به کم خونی میشود.
از دیگر علائم فیبرومها:
- درد یا فشار لگن
- درد کمر
- درد در پاها
- درد در هنگام رابطه جنسی
بیشتر فیبرومها نیازی به درمان ندارند و علائم را میتوان با داروهای ضد درد بدون نسخه (OTC) برطرف کرد و در صورت بروز کم خونی میتوان با مکمل آهن آن را کنترل کرد.
۸. آندومتریوز
آندومتریوز از هر ۱۰ زن در سن تولید مثل، ۱ نفر را تحت تأثیر قرار میدهد. این بیماری به این صورت است که در آن بافتی که به طور معمول سطح داخلی رحم شما را میپوشاند، در خارج از رحم رشد میکند.
آندومتریوز باعث گرفتگیهای بسیار دردناک و حتی ناتوان کننده در دوران قاعدگی میشود و یکی از دلایل قاعدگی نامنظم است. آندومتریوز همچنین باعث خونریزیهای شدید، پریود طولانی مدت و خونریزی در بین دورهها میشود.
از علائم دیگر این بیماری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد دستگاه گوارش
- حرکات دردناک روده
- درد حین و بعد از مقاربت
- ناباروری
جراحی تنها راه تشخیص و درمان آندومتریوز است. در حال حاضر درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اما علائم آن را می توان با دارو یا هورمون درمانی، درمان کرد.
۹. اضافه وزن
به نظر میرسد چاقی باعث نامنظم شدن پریود میشود. تحقیقات نشان میدهند که اضافه وزن بر روی هورمون و سطح انسولین تاثیر میگذارد و میتواند در چرخه قاعدگی شما اختلال ایجاد کند.
افزایش سریع وزن نیز میتواند باعث بینظمی در قاعدگی شود.
افزایش وزن و دورههای نامنظم از علائم شایع PCOS و کم کاری تیروئید است و باید توسط پزشک ارزیابی شود.
۱۰. کاهش شدید وزن و اختلالات غذایی
کاهش وزن شدید یا سریع هم میتواند باعث توقف دورههای پریودی شما شود. عدم مصرف کالری کافی نیز میتواند در تولید هورمونهای مورد نیاز برای تخمک گذاری اختلال ایجاد کند.
اگر شاخص توده بدنی پایین تر از ۱۸.۵ باشد، فرد دچار کمبود وزن است و ممکن است علاوه بر نامنظم شدن پریود ، دچار خستگی، سردرد و ریزش مو نیز بشود.
اگر هر یک از علائم زیر را دارید، در زمان مناسب به پزشک خود مراجعه کنید.
- دچار کمبود وزن هستید
- بهصورت ناخواسته و بدون تلاش، وزن زیادی از دست دادهاید
- اختلالات غذایی دارید
۱۱. ورزش بیش از حد
دیده شده که ورزش شدید یا بیش از حد با هورمونهای مسئول قاعدگی تداخل دارند و میتواند علت پریود نامنظم باشد.
ورزشکاران زن و زنانی که در تمرینات فشرده و فعالیتهای بدنی شدید دارند، مانند رقصندگان باله، اغلب دچار آمنوره میشوند که به معنای توقف کامل یا از نداشتن چند دوره قاعدگی است.
قطع تمرین و افزایش کالری مصرفی، میتواند به بازگرداندن دورههای قاعدگی کمک کند.
۱۲. استرس
تحقیقات نشان میدهد که استرس با دخالت موقتی در بخشی از مغز که هورمون های تنظیمکننده چرخه شما را کنترل میکند، میتواند در چرخه قاعدگی شما اختلال ایجاد کند. پس از کاهش استرس، دورههای قاعدگی شما باید به حالت عادی برگردند.
۱۳. داروها
برخی داروهای خاص میتوانند از علل قاعدگی نامنظم باشد، از جمله:
- جایگزینی هورمون و هورمون درمانی
- رقیق کنندههای خون
- داروهای تیروئیدی
- داروهای صرع
- داروهای ضدافسردگی
- داروهای شیمی درمانی
- آسپرین و ایبوپروفن
برای تغییر دارو، با پزشک خود صحبت کنید
۱۴. سرطان دهانه رحم و آندومتر
سرطان دهانه رحم و آندومتر میتواند باعث ایجاد تغییر در چرخه قاعدگی، بههمراه خونریزی بین دورهها یا خونریزیهای شدید در طول دوره شود. خونریزی در طی یا بعد از مقاربت و ترشحات غیرمعمول از دیگر علائم و نشانههای این سرطانها است.
به یاد داشته باشید که این علائم بیشتر در اثر سایر موارد نیز ایجاد میشوند. در صورت نگرانی با پزشک خود صحبت کنید.
چه زمانی باید با ارائه دهنده خدمات درمانی مشورت کرد؟
چندین علت احتمالی برای پریودهای نامنظم و نامنظم شدن پریود وجود دارد که بسیاری از آنها نیاز به معالجه پزشکی دارند. اگرهریک از موارد زیر را مشاهده کردید با پزشک خود تماس بگیرید:
- بیش از ۳ ماه پریود نشوید و باردار نباشید
- دورههای شما به طور ناگهانی نامنظم شوند
- قاعدگیای که بیشتر از ۷ روز طول بکشد
- به بیش از یک پد یا نواربهداشتی برای هر یک یا دو ساعت نیاز داشته باشید
- در طول دوره درد شدیدی را تجربه کنید
- دورههای شما کمتر از ۲۱ روز یا بیشتر از ۳۵ روز فاصله داشته باشند
- در بین دورهها لکه بینی داشته باشید
- علائم دیگری مانند ترشحات غیرمعمول یا تب داشته باشید
پزشک در مورد تاریخچه پزشکی فرد سؤال خواهد کرد و در مورد موارد زیر اطلاعات کسب کنید:
- هرگونه استرس یا مسائل عاطفی که تجربه میکنید
- هرگونه تغییر وزنی
- تاریخچه روابط جنسی
- مقدار فعالیت ورزش
آزمایشات مختلفی نیز ممکن است برای کمک به تشخیص علت خونریزی نامنظم استفاده شوند، از جمله:
- معاینه لگن
- آزمایش خون
- سونوگرافی شکمی
- سونوگرافی لگن و واژینال
- سی تی اسکن
- MRI
درمان علت پریود نامنظم
بسته به عاملی که باعث ایجاد بینظمی در دورههای شما شده، درمانهای متفاوتی وجود دارد و ممکن است ابتدا نیاز به معالجه یک بیماری پیشزمینهای وجود داشته باشد. پزشک شما ممکن است یک یا چند مورد از درمانهای زیر را توصیه کند:
- داروهای ضد بارداری خوراکی
- IUD های هورمونی
- داروهای تیروئیدی
- متفورمین
- کاهش وزن یا افزایش وزن
- ورزش
- مکملهای ویتامین D
برخی تکنیکهای کاهش استرس نیز ممکن است کمککننده باشند، از جمله:
- یوگا
- مدیتیشن
- تنفس عمیق
- قطع کار و سایر موارد مرتبط
چگونه تاریخ پریودی خود را پیگیری کنیم؟
پیگیری دورههای قاعدگی ایده بسیار خوبی است، حتی زمانی که پریودهای فرد منظم باشد. میتوانید تاریخ شروع دوره خود را در یک تقویم یا یک دفترچه یادداشت ثبت کنید، یا از یکی از برنامهها و اپلیکیشنهای پیگیری دورهای موجود استفاده کنید.
با مشخص کردن روز اول دوره خود در یک تقویم، میتوانید دوره خود را ردیابی کنید. طی چند ماه، خواهید دید که آیا دوره های شما به طور منظم هستند یا خیر.
موارد زیر را ارزیابی و دنبال کنید:
- علائم PMS مانند سردرد، گرفتگی عضلات، نفخ، حساسیت پستان و خلق و خوی
- شروع خونریزی چه زمانی است و اینکه آیا زودتر یا دیرتر از آنچه انتظار میرفته، بوده است
- خونریزی چقدر سنگین بوده، همچنین از چند پد یا نواربهداشتی استفاده کردید
- علائم دوره قاعدگی، مانند گرفتگی عضله، کمردرد و سایر علائم و این که میزان و شدت آنها چقدر بوده است
- مدت زمان پریودی چقدر طول کشیده و این مدت طولانیتر یا کوتاهتر از آخرین دوره شما بوده یا خیر
چشم انداز
نامنظم شدن پریود میتواند ناشی از تعدادی زیادی از موارد باشد که برخی از آنها جدی هستند. پزشک فرد میتواند به شما در پیدا کردن علت پریود نامنظم و بازگرداندن سیکل پریودی به حالت منظم قبلی کمک کنند باشد. همچنین رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و دوری از استرس نیز کمککننده میباشد.
