واکسن آلرژی برای متوقف کردن یا کاهش حملات آلرژیک، در طی یک دوره درمانی، بطور کلی حدود سه تا پنج سال، به طور منظم تزریق میشوند. واکسن آلرژی نوعی از درمان معروف به ایمونوتراپی است. هر واکسن آلرژی حاوی مقدار کمیاز ماده یا موادی خاص است که سبب بروز واکنشهای آلرژیک میشوند، که به این مواد آلرژن گفته میشود. هر واکسن فقط حاوی مقدار بسیار کمیاز آلرژن به منظور تحریک سیستم ایمنی بدن است و برای ایجاد یک واکنش آلرژیک کامل کافی نیست.
با گذشت زمان، پزشک میزان آلرژنهای موجود در هر واکسن الرزی را افزایش میدهد. این افزایش به عدت کردن بدن به آلرژنها (حساسیت زدایی) کمک میکند در نتیجه تحمل و مقاومت سیستم ایمنی بدن دربرابر آلرژنها بالا میرود و علائم آلرژی به مرور زمان کاهش خواهند یافت.
دلیل تزریق واکسن آلرژی
واکسن آلرژی ممکن است انتخاب درمانی مناسبی برای افراد زیر باشد:
- داروهای ضدآلرژی نمیتوانند علائم را به خوبی کنترل کنند و فرد نمیتواند از مواردی که سبب ایجاد واکنشهای آلرژیک میشوند، دوری کنید
- داروهای ضدآلرژی با سایر داروهای مورد نیاز فرد تداخل دارند یا برای فرد ایجاد عوارض جانبی آزار دهنده میکنند.
- کاهش استفاده طولانی مدت از داروهای ضدآلرژی
- فرد نسبت به نیش حشرات حساسیت دارد
واکسن یا شات آلرژی میتواند برای کنترل علائم ناشی از موارد زیر کمک کند:
آلرژی فصلی: اگر به آلرژی فصلی یا تب یونجه مبتلا هستید، ممکن است به گردههایی که توسط درختان، علفها یا علفهای هرز رها میشوند حساسیت داشته باشید.
آلرژنهای خانگی: اگر در تمام طول سال علائم آلرزی داشته باشید، ممکن است نسبت به آلرژنهای خانگی مانند گرد و غبار، مایت، سوسک، قارچ و یا کرک و موی حیوانات خانگی مانند گربه یا سگ حساسیت داشته باشید.
نیش حشرات: واکنشهای آلرژیک نسبت به نیش حشراتی مانند انواع مختلف زنبور، زنبور زرد ، زنبور بیعسل و… نیز میتوانند حساسیت ایجاد کنند.
واکسنهای آلرژی برای آلرژیهای غذایی یا کهیر مزمن (اوتریکاریا) مناسب نیستند.
خطرات ناشی از تزریق واکسن آلرژی
بیشتر افراد هنگام گرفتن واکسن آلرژی با مشکلات زیادی مواجه نمیشوند. اما این واکسنها حاوی همان موادی هستند که باعث ایجاد آلرژی در فرد میشوند بنابراین ایجاد واکنش آلرزیک ممکن است و میتواند شامل موارد زیر باشد:
واکنشهای موضعی، که میتواند شامل قرمزی، تورم یا سوزش در محل تزریق باشد. این واکنشهای متداول به طور معمول در طی چند ساعت پس از تزریق شروع میشوند و مدتی بعد از بین میروند.
واکنشهای سیستمیک، که کمتر رایج هستند اما به طور بالقوه جدیتر از واکنشهای موضعی هستند. ممکن است فرد دچار عطسه، گرفتگی بینی یا کهیر شود همچنین واکنشهای شدیدتر ممکن است شامل تورم گلو، خس خس سینه یا گرفتگی در قفسه سینه باشد.
آنافیلاکسی، یک واکنش نادر و تهدید کننده زندگی است که سبب افت شدید فشار خون و ایجاد مشکل در تنفس میشود. آنافیلاکسی اغلب در طی ۳۰ دقیقه پس از تزریق آغاز میشود، اما برخی اوقات هم ممکن است دیرتر رخ دهد.
اگر بیمار واکسیناسیون خود را به طور هفتگی یا ماهانه و در یک برنامه منظم بدون فراموش کردن یک دوز واکسن، انجام دهد، احتمال بروز واکنشهای جدی بسیار کم میشوند.
مصرف داروهای آنتی هیستامین قبل از تزریق واکسن نیز میتواند خطر بروز واکنش آلرزیک، به ویژه واکنشهای موضعی را کاهش میدهد. با پزشک خود در مورد مصرف این نوع داروها مشورت کنید.
فکر کردن به احتمال بروز واكنشهای شديد ترسناك است اما بیمار تا ۳۰ دقیقه بعد از هر تزریق، تحت نظر باقی خواهد ماند. با این حال اگر بعد ازترك مطب دچار واكنش شديد شدید، به مطب پزشك خود برگرديد يا به نزديكترين اورژانس مراجعه کنید. در صورت توصیه پزشک خود میتوانید اپی نفرین نیز تجویز کنید.
آمادگی برای دریافت واکسن آلرژی
قبل از تجویز و شروع دوره برای واکسن آلرژی، پزشک برای تشخیص علت و نوع آلرژنی که باعث واکنشهای حساسیتی میشود، آزمایش پوستی یا آزمایش خون را دستور میدهد.
در طی آزمایش پوستی مقدار کمیاز آلرژن مشکوک به پوست بیمار خراشیده میشود و سپس به مدت ۱۵ دقیقه ناحیه مورد آزمایش تحت نظارت قرار میگیرد. بروز تورم و قرمزی در ناحیه نشان دهنده حساسیت به آن ماده است.
هنگامیکه برای تزریق واکسن آلرژی به بیمارستان مراجعه میکنید، اگر هرگونه ناخوشی یا ناراحتی را احساس کردید به پرستاران یا پزشکان اطلاع دهید. این امر به ویژه در صورت مبتلا بودن به آسم بسیار مهم است. همچنین آنها را از علائم خود پس از تزریق قبلی مطلع سازید.
آنچه باید درباره واکسن آلرژی بدانید
واکسن آلرژی معمولاً در قسمت فوقانی بازو تزریق میشود.
برای مؤثر بودن واکسنهای آلرژی، برنامه تزریق شامل دو مرحله است:
- مرحله افزایش تدریجی: عموماً سه تا شش ماه طول میکشد. به طور معمول در هفته یک یا سه بار تزریق صورت میگیرد. در این مرحله، به تدریج دوز آلرژن در هر بار تزریق افزایش مییابد.
- مرحله نگهدارنده: به طور کلی برای سه تا پنج سال یا بیشتر ادامه مییابد. حدود یک بار در ماه تزریق صورت میگیرد.
در بعضی موارد مرحله افزایش تدریجی سریعتر انجام میشود (ایمونوتراپی سریع)، که به چندین تزریق با افزایش دوز در طول هر بار مراجعه به پزشک نیاز است. این روش مدت زمان لازم برای رسیدن به مرحله نگهدارنده را کاهش میدهد و فرد سریعتر از علائم آلرژی رها میشود، اما خطر بروز واکنشهای شدید آلرژیک نیز افزایش مییابد.
جهت احتیاط و امکان بروز واکنشهای آلرژیک بیمار تا ۳۰ دقیقه بعد از تزریق در مطب میماند.
نتیجه تزریق واکسن آلرژی
علائم آلرژی یک شبه متوقف نمیشوند. معمولاً در طی سال اول تزریق واکسن بهبود مییابند، اما قابل توجهترین بهبودی اغلب در طی سال دوم اتفاق میافتد و تا سال سوم، بیشتر افراد نسبت به آلرژنهای موجود در واکسن مقاوم میشوند و دیگر واکنشهای آلرژیک قابل توجهی نسبت به این مواد نشان نمیدهند. چندین سال پس از درمان موفقیتآمیز، برخی از افراد حتی بعد از اتمام و توقف تزریق واکسن، دچار آلرژی قابل توجهی نمیشوند. اما برخی دیگر برای کنترل علائم به تزریق مداوم واکسن آلرژی نیاز دارند.
