داشتن اطلاعات دقیق درباره روش‌های پیشگیری از بارداری یکی از نیازمندی‌های مهم انسان‌های عصر حاضر است. علاوه بر روش‌های پیشگیری از بارداری، بیماری‌های مقاربتی نیز از دیگر مسائل نگران کننده افراد هستند. آسنایی با انواع روش‌ها و معایب و مزایای هر یک ما را در انتخاب روش بهتر یاری می‌دهد. یکی از انواع روش‌های ضد بارداری استفاده از دپوپروورا است. این داروی تزریقی از مشتقات پروژستین محسوب می‌شود. در این مقاله به بررسی بیشتر این دارو و روش تزریق آن می‌پردازیم.
آمپول دپوپروورا یا آمپول DMPA چیست
دپوپروورا نام تجاری رایج آمپول مدروکسی پروژسترون استات است. این دارو یک آمپول ضد بارداری تزریقیست که حاوی هورمون پروژستین است. آمپول دپوپروورا به صورت تزریقی هر سه ماه یک بار انجام می‌شود. عملکرد آن به این صورت است که اکثراً تخمک گذاری را سرکوب کرده و مانع از آزاد شدن تخمک از تخمدان‌ها می‌شود. همچنین با غلیظ کردن مخاط دهانه رحم، مانع از عبور اسپرم و رسیدن آن به تخمک می‌شود.
مدروکسی پروژسترون استات با دوزهای پایین‌تر نیز در دسترس است. این فرم از دارو با نام دپو ساب کیو پروورا ۱۰۴ (Depo-SubQ Provera 104) نامیده می‌شود. آمپول دپوپروورا به صورت داخل عضلانی و آمپول دپو ساب کیو پروورا ۱۰۴ به صورت زیر پوستی تزریق می‌شود.
ئپوپروورا و دپو ساب کیو پروورا ۱۰۴ فواید و عوارض مشابهی دارند و برای آغاز مصرف هر دو باید با پزشک مشورت کرد.
علت تزریق دپوپروورا
آمپول ضد بارداری دپوپروورا به منظور جلوگیری از بارداری و مدیریت مشکلات پزشکی مربوط به قاعدگی تجویز می‌شود. ارائه دهنده خدمات درمانی ممکن است در شرایط زیر دپوپروورا را تجویز نماید:
- بیمار مایل به مصرف روزانه قرص‌های ضد بارداری نباشد.
- بیمار مایل به استفاده از استروژن نباشد.
- بیمار از بیماری‌های مانند کم خونی، تشنج، آنمی سلول داسی، اندومتریوز یا فیبروم‌های رحمی رنج می‌برد
از جمله مزایای مختلف آمپول دپوپروورا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- به مصرف روزانه نیاز ندارد
- نیاز به قطع رابطه جنسی به منظور جلوگیری از بارداری را برطرف می‌کند
- گرفتگی و دردهای قاعدگی را کاهش می‌دهد
- دفع خون قاعدگی را کاهش داده و در برخی موارد قاعدگی را متوقف می‌کند
- خطر ابتلا به سرطان آندومتر را کاهش می‌دهد
دپوپروورا برای همه افراد مناسب نیست. در صورت وجود برخی از مشکلات ممکن است ارائه دهنده خدمات درمانی از تجویز آمپول DMPA خودداری کند مانند:
- خونریزی غیر قابل توضیح واژینال
- سرطان پستان
- بیماری‌های کبدی
- حساسیت به هر یک از اجزای آمپول دپوپروورا
- داشتن عوامل خطر پوکی استخوان
- سابقه افسردگی
- سابقه حمله قلبی یا سکته مغزی
علاوه بر این، اگر فردی از دیابت، فشار خون بالا کنترل نشده، سابقه بیماری قلبی یا سکته مغزی و خونریزی غیر قابل توضیح واژینال شکایت داشته باشد، باید به پزشک معالج خود اطلاع دهد.
عوارض دپوپروورا
در طول یک سال استفاده معمولی، تخمین زده می‌شود که ۶ نفر از هر ۱۰۰ فردی که از آمپول ضد بارداری دپوپروورا استفاده می‌کنند باردار شوند. اما در صورت تمدید دوباره استفاده سه ماه دیگر، خطر بارداری بسیار کاهش می‌یابد.
دپو ساب کیو پروورا ۱۰۴ در مطالعات اولیه بسیار مؤثر توصیف شده است. با این حال، از آن جایی که دارویی جدید محسوب می‌شود، تحقیقات فعلی نمی‌تواند به درستی میزان بارداری سالانه را اندازه گیری کند.
از جمله مواردی که باید در مورد تزریق دپوپروورا در نظر گرفت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تاخیر در بازگشت باروری. پس از متوقف کردن مصرف دپوپروورا، ممکن است شروع تخمک گذاری بعدی ۱۰ ماه یا حتی بیشتر طول بکشد. اگر در یک سال آینده قصد باردار دارید، ممکن است آمپول دپوپروورا روش کنترلی مناسبی نباشد.
- عدم حفاظت در برابر عفونت‌های مقاربتی. برخی مطالعات نشان می‌دهد که قرص‌های ضد بارداری هورمونی مانند دپوپروورا احتمال ابتلا به کلامیدیا و HIV را افزایش می‌دهند. مشخص نیست که آیا این ارتباط به دلایل هورمونیست یا مربوط به مشکلات رفتاری استفاده از این مربوط می‌شود.
استفاده از کاندوم خطر ابتلا به عفونت‌های مقاربتی را کاهش می‌دهد. اگر در مورد ابتلا به HIV نگران هستید، با ارائه دهنده خدمات درمانی خود صحبت کنید.
- تاثیر احتمالی بر روی تراکم مواد معدنی استخوان. تحقیقات نشان داده‌اند که دپوپروورا و دپو ساب کیو پروورا ۱۰۴ باعث از بین رفتن تراکم مواد معدنی استخوان می‌شوند. این کاهش ممکن است مخصوصاً در نوجوانانی که توده استخوانی آن‌ها به حد نصاب خود نرسیده است، نگران کننده باشد. برگشت پذیر بودن یا نبودن این تغییرات هنوز مشخص نیست.
به همین دلیل، سازمان غذا و داروی آمریکا هشدارهای شدیدی را نسبت به تزریق بیشتر این دارو می‌دهد و اعلام کرده است که نباید بیش از دو سال از هر دو فرم این دارو استفاده کرد. در این هشدار همچنین آمده است که استفاده از این دارو ممکن است خطر ابتلا به پوکی و شکستگی استخوان را در سال‌های بعدی زندگی افزایش دهد.
اگر شما ریسک فاکتورهای دیگر ابتلا به پوکی استخوان مانند سابقه خانوادگی از دست دادن بافت استخوانی و برخی از اختلالات خوردن را دارید نیز بهتر است در مورد خطرات و مزایای احتمالی این روش پیشگیری از بارداری با پزشک خود صحبت کرده و در مورد سایر گزینه‌های پیشگیری از بارداری نیز اطلاعات کافی داشته باشید.
سایر عوارض دپوپروورا معمولاً طی چند ماه اول کاهش یافته و یا از بین می‌روند؛ از جمله:
- درد شکمی
- نفخ
- کاهش میل به رابطه جنسی
- افسردگی
- سرگیجه
- سردرد
- دوره‌های قاعدگی نامنظم همراه با لک بینی
- تحریک پذیری
- ضعف و خستگی
- افزایش وزن
در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر سریعاً به ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود اطلاع دهید:
- افسردگی
- خونریزی شدید یا نگرانی در مورد الگوهای خونریزی ماهانه
- مشکلات تنفسی
- وجود چرک، درد مزمن، قرمزی، خارش یا خونریزی محل تزریق
- درد شدید شکم
- واکنش آلرژیک جدی
- علائم نگران کننده دیگر
بسیاری از متخصصان معتقدند که روش‌های جلوگیری از بارداری مبتنی بر پروژستین، مانند دپوپروورا، خطرات قابل نسبت به روش‌های پیشگیری از بارداری دیگر که شامل استروژن و پروژستین هستند، خطرات کمتری دارند.
نحوه تزریق و استفاده از دارو
تزریق دپوپروورا به نسخه ارائه دهنده خدمات درمانی نیاز دارد. پزشک سابقه پزشکی فرد را بررسی کرده و پیش از تجویز دارو فشار خون او را بررسی می‌کند.
در مورد تمام داروهای مصرفی، از جمله داروهای بدون نسخه و گیاهان دارویی، با ارائه دهنده خدمات درمانی باید صحبت کرد. در مورد تزریق خانگی دارو نیز باید با پزشک مشورت کرد.
نحوه اثر و استفاده از دارو
برای استفاده از آمپول دپوپروورا:
- در مورد تاریخ شروع دارو با پزشک معالج خود مشورت کنید. برای اطمینان از این که در هنگام تزریق دارو حامله نیستید، ارائه دهنده خدمات درمانی احتمالاً اولین تزریق را طی بازه هفت روزه پس از شروع قاعدگی انجام می‌دهد.
اگر به تازگی زایمان کرده باشید، اولین تزریق شما طی بازه ۵ روزه پس از زایمان انجام می‌شود؛ بدون توجه به شیردهی. می‌توان تزریق آمپول ضد بارداری دپوپروورا را در مواقع دیگر نیز آغاز کرد اما لازم است تا ابتدا بارداری رد شود.
- آمادگی برای تزریق. ارائه دهنده خدمات بهداشتی محل تزریق را با پد الکل تمیز می‌کند. پس از تزریق، محل تزریق نباید ماساژ داده شود.
بسته به تاریخ شروع تزریق دپوپروورا، ارائه دهنده خدمات درمانی ممکن است توصیه کند که از هفت روز پس از تزریق اول، از روش پیشگیری دیگری نیز استفاده کرد. پس از تزریق‌های بعدی تا زمانی که به صورت برنامه ریزی شده انجام شود، نیاز به روش پیشگیری دیگر نیست.
- برنامه ریزی برای تاریخ تزریق بعدی. تزریق دپوپروورا باید هر سه ماه یک بار انجام داد. اگر بین تزریق‌ها بیش از ۱۳ هفته فاصله باشد، بهتر است پیش از تزریق بعدی آزمایش بارداری انجام شود.
