ویترکتومی چشم چیست ؟ ویترکتومی به عمل تخلیه و جایگزینی تمام یا قسمتی از مایع زجاجیه یا مایع داخل چشمی گفته می‌شود. میزان موفقت این عمل بسیار بالاست و اغلب به عنوان بخشی از سایر جراحی‌های چشم انجام می‌شود. بسته به این که چه عمل دیگری در کنار ویترکتومی انجام می‌شود، اکثر افراد پس از گذشت چند روز از عمل، بهبودی خود را کسب می‌کنند، اما بهبودی کامل معمولاً چندین هفته طول می‌کشد. برای آشنایی بیشتر با روند انجام عمل و عوارض و خطرات ویترکتومی با ما همراه باشید.
حقایقی درباره جراحی ویترکتومی
- مایع زجاجیه ماده‌ای ژلی است که حداقل از ۹۸ درصد آب ساخته شده است.
- ویترکتومی یک عمل جراحی سرپایی محسوب می‌شود که در بیمارستان یا در مرکز جراحی سرپایی اختصاصی انجام می‌شود.
- حفره زجاجیه باعث شکل کروی چشم شده و حداقل دو سوم از حجم چشم را تشکیل می‌دهد.
- بعد از جراحی ویترکتومی ، اکثر افراد می‌توانند پس از یک دوره کوتاه که فرد باید تحت مراقبت قرار بگیرد، می‌توانند مرخص شوند.
ویترکتومی چیست
قبل از روز جراحی فرد باید اقدامات لازم برای مرخصی گرفتن از محل کار و همراهی شدن فردی با او بعد از عمل را انجام دهد.
قبل از روز عمل، برای معاینه کامل چشمی که تحت عمل قرار می‌گیرد، باید به چشم پزشک مراجعه کرد.
معمولاً حداقل ۸ ساعت قبل از انجام عمل جراحی فرد باید از خوردن آشامیدن همه مواد غذایی، حتی آب، خودداری کند.
فرد پیش از زمان عمل خود، درباره تمامی داروهای مصرفی و مشکلات پزشکی با جراح خود صحبت نماید. بعضی از داروها پیش روز عمل نباید مصرف شوند.
مراحل متداول عمل جراحی ویترکتومی شامل موارد زیر است:
- چشم فرد بی حسی شده و داروهایی برای گشادی مردمک داده می‌شود.
- چشم با محلول ضد عفونی کننده تمیز شده و با یک پوشش استریل پوشانده می‌شود.
- برای باز نگه داشتن چشم از یک اسپکولوم مخصوص پلک استفاده می‌شود و یک پوشش محافظ بر روی چشمی که عمل نمی‌شود قرار داده می‌شود.
- جراح یک شکاف کوچک، معمولا به اندازه قطر پلک یا ۰.۵ میلی متر بر روی غشای خارجی چشم ایجاد می‌کند.
- جراح از طریق پارس پلانا که ساختاری در اسکلرا یا قسمت سفید چشم است، برای رسیدن به عمق چشم استفاده می‌کند.
- جراح برای باز کردن برش از انبر جراحی استفاده می‌کند.
- جراح یک میکروسکوپ و یک نور فیبر نوری را داخل چشم می‌کند تا بتواند داخل چشم را ببیند.
- جراح برای برش ژل زجاجیه، از یک پروب ویترکتومی یا ویترکتور و برای تخلیه مایع از یک دستگاه مکش استفاده می‌کند.
- بسته به فردی که تحت عمل ویترکتومی است، جراح می‌تواند اقدامات زیر را انجام دهد:
- از انبر جراحی، قیچی و برش دهنده برای لایه برداری از بافت اسکار شبکیه استفاده می‌شود.
- از یک سوزن با لبه سیلیکون برای تخلیه مایعات آلوده، تیره و خونی استفاه می‌شود.
- از پروب لیزر برای درمان رگ‌های خونی غیر طبیعی، لخته‌ها و مهر کردن آسیب‌های شبکیه مانند پارگی یا سوراخ استفاده می‌شود.
- جراح چشم را با یک ماده جایگزین زجاجیه مشابه نرمال سالین، روغن سیلیکون یا حباب گاز یا هوا پر می‌کند.
- برای جلوگیری از بروز عفونت و پوشانده شدم چشم، پماد آنتی بیوتیکی بر روی چشم‌ها اعمال می‌شود.
- بسته به این که چه اقدامات دیگری بر روی چشم انجام می‌شود، ممکن است از بیمار خواسته شود تا برای بررسی چشم و انجام مراحل ویترکتومی ، به حالت خوابیده قرار بگیرد.
ویترکتومی چه زمانی انجام می‌شود
ویترکتومی اغلب برای دسترسی جراح به فضای پشتی چشم و به خصوص شبکیه انجام می‌شود.
همچنین ویترکتومی معمولاً برای تخلیه مایع زجاجیه خونی یا کدر یا پر از مواد شناور کنده شده از بافت‌های اطراف شده است، انجام می‌شود.
علت اصلی برای جراحی ویترکتومی و سایر جراحی‌های مرتبط با آن عبارتند از:
- خون ریزی‌های داخل چشمی
- عفونت چشم
- تروما و آسیب جدی به چشم
- عوارضی که پس از عمل جراحی کاتاراکت پیش می‌آید.
- اجسام شناور درون زجاجیه که منشا آن‌ها یا از بافت‌های اطراف است یا خود زجاجیه
- آسیب به شبکیه یا بافت اسکار تشکیل شده بر روی شبکیه
- مشکلاتی که برای عدسی یا لنزهای تعبیه شده درون چشم به وجود می‌آید، از جمله دررفتگی عدسی، عفونت و قرار دادن نامناسب لنزهای درون چشمی
- جداشدگی شبکیه، که در این حالت قسمت‌هایی از شبکیه جدا شده و در مایع چشمی حرکت می‌کند
- آسیب و تروما وارد شده حین جراحی قرنیه، کاتاراکت و گلوکوم
- رتینوپاتی دیابتی؛ عارضه‌ای که در آن شبکیه در آن به دلیل عدم کنترل دیابت در طولانی مدت ایجاد می‌شود
- دژنراسیون ماکولا؛ در این حالت یک سوراخ، پارگی یا نقص کوچک بر روی ماکولا یا ناحیه مرکزی شبکیه وجود دارد
- تورم ناحیه مرکزی شبکیه
- تورم چشم
عوارض و خطرات ویترکتومی چشم چیست
جراحی ویتکتومی یک عمل جراحی با موفقت بالا بوده و بروز عوارض شدید طی عمل نادر است. طبق آمار انجمن متخصصان شبکیه آمریکا، اکثر جراحی‌ها بیشتر از ۹۰ درصد موفقیت آمیز هستند.
با این حال، در موارد نادری، عوارض ویترکتومی به ویژه در افرادی که سیستم ایمنی آن‌ها سرکوب شده است و افرادی که سابقه بیماری چشمی یا جراحی دارند، ایجاد می‌شود.
عوارض جانبی احتمالی ویترکتومی شامل موارد زیر است:
- التهاب یا قرمزی، تورم و درد
- خونریزی داخل چشمی
- عفونت
- افزایش فشار داخل چشمی (گلوکوم) یا کاهش فشار داخل چشمی
- بروز آب مروارید یا پیشرفت آن
- آسیب‌های جراحی مانند بریدپی یا پارگی اشتباه، که باعث می‌شود فرد به عمل جراحی بیشتر برای تصحیح اشتباه رخ داده نیاز داشته باشد
- تورم قسمت مرکزی شبکیه
- تغییر در بینایی، نیاز به عینک جدید
- از دست دادن دید در شب، تاری دید و مشکل در درک عمق
- دوبینی
- جداشدگی شبکیه
- دررفتگی یا تغییر رنگ لنزهای داخل چشمی
- جمع شدگی ماکولا (macular pucker) چین خوردگی و چروک شدن شبکیه
- از دست دادن بینایی
- واکنش آلرژیک به داروهای بیهوشی، که ممکن است باعث سکته مغزی، حمله قلبی یا ذات الریه شود
بهبودی بعد از عمل ویترکتومی
عمل ویترکتومی اغلب در کنار سایر جراحی‌های چشم انجام می‌شود، بنابراین زمان دوره نقاهت و توصیه‌های فردی برای بهبودی متفاوت است.
به طور کلی، لازم است از انجام فعالیت‌هایی مانند رانندگی، مطالعه و ورزش به مدت چند روز پس از عمل خودداری شود.
لازم است برخی افراد برای مدت معینی درازکش باشند تا چشم‌ها به خوبی بهبود یابد. اغلب برای جلوگیری از بروز عفونت و کاهش التهاب لازم است تا از قطره‌های چشمی استفاده شود.
به طور کلی، بهبودی کامل بعد از ویترکتومی حدوداً بین ۴ تا ۶ هفته زمان می‌برد.
