فریز کردن تخمک چیست و چگونه انجام می شود؟

فریز کردن تخمک که به انجماد تخمک بالغ نیز شناخته می شود، روشی برای حفظ قدرت باروری زنان در آینده است.

تخمک هایی که از تخمدان استخراج می‌شوند، بارور نشده‌اند. این تخمک‌ها برای استفاده‌ در آینده منجمد و ذخیره می شوند. در آزمایشگاه، می توان پس از رفع انجماد تخمک و لقاح با اسپرم، در رحم مادر کشت داد. (لقاح مصنوعی).

پزشک بر اساس ضرورت و سابقه بارداری می تواند در درک چگونگی عملکرد انجماد تخمک، خطرات احتمالی این فرآیند  و مناسب بودن این روش برای حفظ قدرت باروری ، به شما کمک کند.

کاربرد فریز کردن تخمک

فریز کردن تخمک می‌تواند برای افرادی که در حال حاضر آمادگی لازم را برای بارداری ندارند، یک گزینه باشد. اما اینکه این تخمک ها بعدها قدرت باروری خواهند داشت یا نه به برخی شرایط بستگی دارد.

برخلاف انجماد تخمک بارور شده، انجماد تخمک به اسپرم نیاز ندارد؛ زیرا تخمک‌ها قبل از فریز شدن، بارور نمی شوند. البته در این فرایند نیز مانند انجماد سلول تخم، باید از داروهای باروری استفاده شود تا چندین تخمک آزاد گردد.

فریز کردن تخمک در چه شرایطی توصیه می‌شود:

• در صورت وجود شرایط و بیماری خاص: این موارد ممکن است شامل کم خونی داسی شکل، بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس و تغییر جنسیت مانند transgender باشد.
• روش های درمانی که روی قدرت باروری تاثیر دارند: برخی درمان های پزشکی مانند پرتودرمانی یا شیمی درمانی می توانند بر قدرت باروری تاثیر منفی بگذارند. انجماد تخمک قبل از درمان، می‌تواند بعدها فرزندان بیولوژیکی را به شما هدیه دهد.
• انجماد جنین: برخی از افراد هنگام انجام لقاح مصنوعی، انجماد تخمک را بنابدلایل دلایل شرعی یا اخلاقی، به انجماد جنین ترجیح می دهند.
• باروری تخمک های جوان: ممکن است برخی افراد بخواهند برای بارداری از تخمک های جوان استفاده کنند که در این صورت با فریز کردن تخمک جوان، در آینده این نوع تخمک ها را بارور می‌کنند.

تخم های منجمد می‌توانند با اسپرمهای شریک زندگی یا با اسپرم‌های اهدا شده بارور شوند. اهدا کننده اسپرم می‌تواند شناخته شده یا ناشناس باشد. همچنین، جنین برای حاملگی می تواند در رحم شخص دیگری نیز کشت داده شود.

عوارض فریز تخمک

خطرات مختلفی از جمله:

• عوارض مصرف داروهای باروری: استفاده از داروهای باروری تزریقی مانند هورمون تحریک کننده فولیکول مصنوعی یا هورمون لوتئین کننده باعث القاء تخمک  گذاری می شود. این کار باعث می شود که تخمدان بعد از تخمک  گذاری متورم و دردناک و دچار (سندرم فرورفتگی تخمدان) شود. علائم این سندرم، شامل درد شکم، نفخ، حالت تهوع، استفراغ و اسهال است. حتی در موارد نادر ممکن است پیشرفت این سندرم باعث مرگ شود.
• عوارض روش بازیابی تخمک: در برخی موارد، ممکن است استفاده از سوزن آسپیراسیون برای بازیابی تخمک ها باعث خونریزی، عفونت یا آسیب به روده، مثانه یا رگ خونی می شود.
• خطرات عاطفی:  انجماد تخمک می تواند باعث امید به بارداری در آینده شود، در حالیکه هیچ تضمینی برای موفقیت و باروری تخمک وجود ندارد.

زمانیکه از تخمکهای منجمد برای فرزندآوری استفاده می‌شود، خطر سقط جنین در وهله اول به سن مادر بستگی خواهد داشت.

زمان بهینه برای انجماد تخمک در دهه ۲۰ و ۳۰ سالگی است. در این سن تخمکهای زیادی در تخمدان قدرت باروری دارند و به اصطلاح قوی هستند. همچنین به علت سن پایین، این نوع تخمک ها جوانتر نیز می‌باشد. زنان سالخورده از میزان سقط جنین بالاتری برخوردار هستند. زیرا تخمک‌ها پیر شده‌اند.

تحقیقات انجام شده تاکنون گزارشی در مورد افزایش خطرات نقص برای این نوزادان، نشان ندادند. با این حال، تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.

ایجاد آمادگی برای فریز کردن تخمک

اگر قصد فریز تخمک دارید، به یک کلینیک باروری تخصصی مراجعه کنید. کارکنان این کلینیک‌ها، معمولاً متخصصین غدد درون ریز تولید مثل هستند.

مراکز کنترل و پیشگیری از بیماریها و انجمن فناوری تولید مثل، اطلاعاتی را در مورد بارداری کلینیک های باروری ایالات متحده و میزان تولد ارائه می دهند. هرچند که داده های مربوط به بارداری با تخمک منجمد محدود است. البته میزان موفقیت یک کلینیک به عوامل بسیاری از جمله سن افراد تحت درمان، بستگی دارد.

در مورد هزینه های مربوط به هر مرحله از این فرآیند و هزینه سالانه ذخیره تخمک، اطلاعات لازم را جمع آوری کنید.

قبل از شروع فرآیند انجماد تخمک، به احتمال زیاد آزمایش‌های غربالگری خون انجام شود. از جمله:

• بررسی و آزمایش ذخیره تخمدان: برای تعیین کمیت و کیفیت تخمک ها، ممکن است پزشک غلظت هورمون تحریک کننده فولیکول و استرادیول در خون را در روز سوم چرخه قاعدگی آزمایش کند. نتایج می توانند به پیش بینی نحوه پاسخ تخمدان به داروهای باروری کمک کنند.

سایر آزمایش‌های خون و سونوگرافی تخمدان ها می‌تواند تصاویری کاملی از عملکرد تخمدان را نشان دهد.

• غربالگری بیماری های عفونی: برای برخی از بیماریهای عفونی مانند HIV و هپاتیت B و C غربالگری خواهید شد.

انتظارات بیمار از انجام فرآیند

انجماد تخمک چندین مرحله دارد

1. تحریک تخمدان
2. استخراج تخمک
3. انجماد

1. تحریک تخمدان

روند تخمک گذاری در بدن تحت تاثیر هورمون هایی صورت می گیرد که باعث می شوند فولیکول ها ( تخمک های نابالغ) به تخمک بالغ تبدیل و تخمک گذاری انجام شود.

برای تحریک تخمدان برای تولید تخمک های بیشتر، از هورمون های مصنوعی استفاده می شود. به جای یک تخمک که به طور معمول هر ماه آزاد می‌شود، چندین تخمک آزاد می‌شود. داروهایی که ممکن است مورد نیاز باشد شامل:

• داروهای تحریک کننده تخمدان: داروهایی مانند follitropin alpha یا beta Follistim AQ  ، Gonal-f یا منوتروپین ها (Menopur)
• داروهایی برای جلوگیری از تخمک  گذاری زودرس: پزشک می‌تواند یک آگونیست هورمون آزاد کننده گنادوتروپین تزریقی مانند لیپرولین استات (لوپرون) یا آنتاگونیست هورمون آزاد کننده گنادوتروپین مانند cetrorelix  (Cetrotide) را تجویز کند.

در طول درمان، تحت نظارت پزشک قرار خواهید گرفت. برای ارزیابی وضعیت به داروهای تحریک تخمدان و آزمایش خون نیاز خواهید داشت. سطح استروژن به طور معمول با رشد فولیکول‌ها افزایش می یابد و سطح پروژسترون تا بعد از تخمک  گذاری کم می‌ماند.

پیگیری های بعدی نیز شامل سونوگرافی و ترجیحا سونوگرافی واژن می شود. سونوگرافی واژن یک روش تشخیصی است که از امواج صوتی برای ایجاد یک تصویر از داخل تخمدان استفاده می شود. در طی سونوگرافی رشد فولیکول ها بررسی و بالغ شدن آنها ارزیابی می شود.

هنگامی که فولیکول‌ها برای استخراج تخمک آماده شده‌اند (عموماً پس از ۱۰ تا ۱۴ روز) تزریق گونادوتروپین کوریونی(  Pregnyl،Ovidrel  ) یا سایر داروها می تواند به تخمک کمک کند.

۲. استخراج تخمک

استخراج تخمک با داروی بی‌حسی در مطب پزشک یا کلینیک انجام می شود. با روش معمول آسپیراسیون سونوگرافی transvaginal  یک پروب سونوگرافی وارد واژن می شود تا فولیکول ها را برداشت کند.

سپس یک سوزن از طریق واژن به سمت یک فولیکول هدایت می شود. برای خارج کردن تخمک از فولیکول از دستگاه مکش متصل به سوزن استفاده می شود. تخمک های چندگانه را می توان از بین برد و مطالعات نشان می دهد که هرچه تعداد بیشتری از تخم ها در هر چرخه استخراج شوند احتمال باروری بالاتر می شود.

بعد از استخراج تخمک، ممکن است دچار گرفتگی شدید شوید. احساس پر بودن یا فشار ممکن است برای هفته ها ادامه یابد. زیرا تخمدانها بزرگ تر شده اند.

۳. فریز کردن تخمک

اندکی پس از برداشت تخمک‌ها، در دمای زیر صفر سرد می شوند تا را برای استفاده‌های بعدی حفظ شوند. آماده سازی تخمک بارور نشده برای یک بارداری موفق کمی دشوارتر از آماده‌سازی تخم بارور شده است.

فرایندی که معمولاً برای انجماد تخمک مورد استفاده قرار می گیرد، شیشه سازی است. در این روش از ماده ضد سرطان با غلظت بالا استفاده می شود. به سرعت فریز می‌شود تا از تشکیل بلورهای یخ داخل سلول پیشگیری شود و بلورها فرصتی برای تشکیل شدن نداشته باشند.

بعد از عمل

به طور معمول، فعالیت‌های عادی طی یک هفته پس از استخراج تخمک از سر گرفته می‌شوند. برای جلوگیری از بارداری ناخواسته، از داشتن رابطه جنسی محافظت نشده خودداری کنید.

در صورت داشتن موارد زیر با ارائه دهندگان خدمات درمانی تماس بگیرید:

• تب بالاتر از ۳۸.۶ درجه سانتیگراد
• شکم درد شدید
• افزایش وزن بیش از ۰.۹ کیلوگرم در ۲۴ ساعت
• خونریزی شدید واژن پر کردن بیش از دو پد بهداشتی در ساعت
• مشکل در ادرار کردن

نتایج

برای استفاده از تخمک‌های منجمد ابتدا باید انجماد تخمک برطرف شود. سپس با اسپرم لقاح می‌دهند و در رحم حامل جایگیری صورت می‌گیرد.

تیم درمانی ممکن است استفاده از روش لقاح به نام تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی (ICSI) را توصیه کند. در ICSI ، یک اسپرم سالم منفرد مستقیماً به هر تخمک  بالغ تزریق می شود.

بسته به سن فرد در زمان انجماد تخمک، احتمال باردار شدن بعد از جایگیری و کشت سلول، تقریباً ۳۰ تا ۶۰ درصد است. هرچه سن فرد در هنگام انجماد تخمک بالاتر باشد، احتمال تولد در آینده کمتر می شود.