کلسترول ماده‌ای شبیه چربی است که به صورت طبیعی در سلول‌های سراسر بدن یافت می‌شود. بدن و مخصوصاً کبد کلسترول مورد نیاز را می‌سازد تا از طریق جریان خون حمل شود.
داشتن سطوح مناسبی از کلسترول به بدن کمک می‌کند تا مقادیر درستی از ویتامین D و هورمون‌ها را بسازد و به گوارش نیز کمک کند. همچنین این ماده را می‌توان در غذاها نیز یافت؛ مثل گوشت، مرغ و لبنیات پرچرب. افرادی که محصولات حیوانی مصرف می‌کنند شاید کلسترول بیشتری در هر زمانی در بدنشان داشته باشند. دلیل این است که زمانی که غذاهای پرچرب و چربی‌های ترانس در بدن زیاد باشد، کبد هم کلسترول بیشتری می‌سازد. سطوح کلسترول بدن به صورت گسترده‌ای سلامت قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
آشنایی کامل با جزئیات آزمایش خون
هنگام تست فیزیکی یا خونی، ممکن است پزشک تست اندازه‌گیری کلسترول را نیز پیشنهاد دهد. نتیجه‌ی این آزمایش نشان خواهد که بدن کلسترول بیشتر یا کمتری می‌سازد ویا نرمال است. بر اساس این نتایج شاید تغییری در رژیم غذایی پیشنهاد گردد ویا دارویی تجویز شود.
انواع مختلف کلسترول: اعداد چه معنایی دارند؟
رژیم غذایی پر از چربی و چربی‌های ترانس از طریق گوشت و مرغ شاید میزان کلسترول را افزایش دهد.
سه نوع مختلفی از کلسترول وجود دارد که می‌توان در بدن یافت. کلسترول در بدن به شکل لیپوپروتئین‌ها حمل می‌شود که ترکیبی از چربی و پروتئین‌هاست. این سه نوع عبارتند از لیپوپروتئین‌های کم چگال (LDL)، با چگالی بالا (HDL) و بسیار کم چگال (VLDL). هر سه نوع این لیپوپروتئین‌ها حاوی تری‌گلیسرید هستند؛ تقریباً نصف VLDL از تری‌گلیسرید می‌باشد.
کلسترول LDL
این نوع از کلسترول را با نام کلسترول بد می‌شناسیم؛ چون می‌تواند در دیواره‌ی شریان‌ها انباشته شده و موجب بیماری‌های قلبی و دیگر مشکلات جدی برای سلامتی گردد. این انسدادهای کلسترولی همچنین می‌توانند از دیواره‌ی شریان‌ها جدا شده و لخته‌های خونی به وجود بیاورند.
سطح بهینه‌ی این کلسترول زیر ۱۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (mg/dL) از خون می‌باشد. بین ۱۰۰-۱۲۹ هم نرمال تلقی می‌شود. مرز بالا بودن آن در خون بین ۱۳۰-۱۵۹ می‌باشد، ۱۶۰-۱۸۹ بالا در نظر گرفته می‌شود و ۱۹۰ به بالا بسیار خطرناک است.
کلسترول HDL
این کلسترول همان کلسترول خوب است و کمک می‌کند تا کلسترول از جریان خون خارج شود و از بیماری‌های قلبی نیز جلوگیری می‌کند. سطح بهینه‌ی این کلسترول ۶۰ mg/dL یا کمی بالاتر است. کمتر از ۴۰ می‌تواند برای این نوع بسیار پائین تلقی شود.
کلسترول VLDL
VLDL نماینده‌ی چربی‌هایی است که در خون حمل می‌شوند و از غذاهای مصرفی حاصل شده‌اند، به علاوه‌ی کالری‌های اضافه‌ای که به تری‌گلیسرید تبدیل گشته‌اند. مثل VLDL، LDL نیز با تشکیل پلاک در دیواره‌ی شریان‌ها مرتبط است و خطر بیماری شریان کرونری، حمله‌ی قلبی یا سکته‌ی مغزی را افزایش می‌دهد. VLDL نوعی ارزیابی برای تری‌گلیسریدی است که در بدن یافت می‌شود. سطح بهینه‌ی VLDL زیر ۳۰ mg/dL است.
سطوح توتال کلسترول
سطح بهینه‌ی کلسترول کل زیر ۲۰۰ mg/dL می‌باشد، مرز بالا بودن آن ۲۰۰-۲۳۹ است و >240 بالا در نظر گرفته می‌شود. هنگام تست سطوح کلسترول در آزمایش خون استاندارد، نمونه‌ای از خون پس از دوره‌ای ناشتا بودن از بازو تهیه می‌شود.
سطح کلسترول با اضافه کردن سطح HDL، LDL و ۲۰ درصد سطح تری‌گلیسرید تعیین می‌شود. این اعداد به پزشک خواهند گفت که کدام اشخاص در خطر بیماری‌های قلبی، دیابت نوع ۲، بیماری‌های عروقی و دیگر بیماری‌ها هستند.
مقاله‌ی مرتبط: کلسترول بالا در کودکان
چه عواملی بر کلسترول تأثیر دارند؟
فعال بودن و داشتن رژیم غذایی سالم شاید به کنترل سطوح کلسترول کمک کند. زنان معمولاً سطوح بالاتری از HDL نسبت به مردان در خونشان دارند. این بخاطر هورمون جنسی آن‌ها، استروژن، است که این سطوح را بالا می‌برد. سطوح استروژن در زمان بچه‌دار شدن آن‌ها در بالاترین میزان است. پس از یائسگی این میزان افت کرده و به این معناست که سطوح HDL هم پائین می‌آید.
گزارشی از انجمن قلب آمریکا در سال ۲۰۱۱ بیان داشت که ۴۱.۸% مردان بالای ۲۰ میزان ۲۰۰ mg/dL یا مقدار بالاتری از توتال کلسترول تجربه می‌کنند. این رقم برای زنان ۴۶.۳ می‌باشد. در کل ۳۲.۵ درصد از مردان در مقایسه با ۳۱ درصد زنان سطوح LDL 130 md/dL یا پائین‌تری دارند. همچنین ۲۸.۶ مردان و ۹.۷ زنان سطح HDLشان کمتر از ۴۰ است.
در حالی که فکر می‌شود بیماری‌های قلبی‌عروقی به طور عمده مردان مسن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، این عامل هنوز هم دلیل اصلی مرگ در بین زنان ایالات متحده می‌باشد. از سال ۱۹۸۴ زنان بیشتری بر اثر بیماری‌های قلبی جان خود را از دست داده‌اند.
سن هم در احتمال تکوین بیماری قلبی ایفای نقش می‌کند. مؤسسه‌ی ملی قلب، ریه و خون از این اعداد برای طرح کلی درصد افرادی که کلسترول بالای دارند استفاده می‌کند. این درصدها که بر اساس سن و علیرغم جنسیت نوشته شده‌اند به ترتیب زیر اند:
-
- دهه‌ی ۲۰: ۲۲ درصد
-
- دهه‌ی ۳۰: ۳۸ درصد
-
- دهه‌ی ۴۰: ۵۰ درصد
- دهه‌ی ۵۰: ۶۲ درصد
دیگر عواملی که بر سطوح کلسترول تأثیر دارند شامل موارد زیر می‌شود:
-
- رژیم غذایی: غذاهایی که چربی اشباع بالایی دارند، چربی ترانس و کربوهیدرات‌ها به عنوان غذاهای افزاینده‌ی کلسترول شناخته می‌شوند. محدود کردن چنین غذاهایی به تنظیم و کاهش کلسترول خون کمک می‌کند.
-
- وزن: خطرهای بسیاری در ارتباط با داشتن اضافه وزن و چاقی وجود دارد؛ مثل افزایش تری‌گلیسریدها. مدیریت برای داشتن وزنی سالم به همه‌ی عوامل سلامتی از جمله بیماری‌های قلبی کمک خواهد کرد.
-
- ورزش: فعال بودن برای حداقل ۳۰ دقیقه در هر روز ضربان قلب فرد را افزایش داده و به ثابت ماندن وزن، کاهش کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL) کمک می‌کند.
- وراثت: متأسفانه کلسترول بالا می‌تواند در بعضی از خانواده‌ها ارثی باشد و قابل تغییر هم نیست.
مقاله‌ی مرتبط: غذاهای کاهنده‌ی کلسترول
زمان مراجعه به پزشک
انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند زنان و مردان بالای ۲۰ سال میزان کلسترول خود را به عنوان یک پنل خونی هر ۴ تا ۶ سال یکبار بررسی کنند. پزشکان می‌توانند از این اطلاعات برای درمان عوارض اولیه استفاده نمایند. آن‌ها حتی می‌توانند خطر حمله‌ی قلبی یا سکته مغزی را برای ۱۰ سال آینده یا کل عمر پیش‌بینی نمایند. چکاپ برای همه‌ی افراد در این زمینه مهم است؛ چون کلسترول بالا نشانه‌ی خاصی ندارد.
اگر پس از آزمایش خون معلوم شد که کلسترول فرد بالاست، پزشک می‌تواند برای کاهش خطرات تدابیری بیاندیشد. تغییرات در سبک زندگی، مثل ورزش، رژیم غذایی، تجویز دارو و توصیه‌های تغذیه‌ای. کاهش وزن و ورزش منظم، اجتناب از غذاهای شیرین و الکل و داروهای کاهنده‌ی کلسترول شاید کمک‌کننده باشد.
